Չետումալ

Բնակավայր
Չետումալ
իսպ.՝ Chetumal
Դրոշ Զինանշան
Երկիր	Մեքսիկա
Հիմնադրված է	մայիսի 5, 1898 թ.
ԲԾՄ	2 մետր
Բնակչություն	▲169 028 մարդ (2020)
Ժամային գոտի	UTC-5
Հեռախոսային կոդ	983
Փոստային դասիչ	77000
Ավտոմոբիլային կոդ	23
Պաշտոնական կայք	opb.gob.mx
Չետումալ Վիքիպահեստում

Անվանումն առաջացել է մայաների լեզվով Ch’aak Temal բառից, որը թարգմանաբար նշանակում է վայր, որտեղ աճում են կարմիր ծառեր։

Տեղանքը, որտեղ գտնվում է ներկայիս քաղաքը, բնակեցված է եղել մայա ցեղի հնդկացիներով։ Այստեղ գտնվում էր Chactemal ցեղախումբը, որը վերահսկում էր շրջակա տարածքը։ Իսպանացիների ժամանումից առաջ վերջին ցեղապետը եղել է Նաչան Կանը (Nachán Can), ով որպես ստրուկ վերցրեց նավաբեկությունից փրկված երկու իսպանացիների` Գ. Գերերոյին և Հ. դե Ագիլարային։ Ի տարբերություն Ագիլարի, Գերերոն ամբողջովին ձուլվեց մայաների հասարակությանը, որեղ էլ նա ապրոց։ Նա սովորեց մայաների լեզուն, Նաչան Կանային սովորեցրեց զինվորական մարտարվեստ։ Ի պատասխան ՝ առաջնորդը Գերերոյին դարձրեց իր բանակի հրամանատար, և դստերը` Զազիլ Հային ամուսնացրեց նրա հետ։ Նրանք ունեցան մի քանի երեխա` Մեքսիկայի առաջին մետիսներին։ Մեքսիկա նահանգը հենց այդպես էլ կոչվում է` «Մետիսների օրրան»։ Սրան են նվիրված նահանգի հիմնի մի քանի տողեր։ Տարածաշրջանի հեռավորության պատճառով այն չի դարձել իսպանացիների գաղութը։ Այստեղ ապրում էին միայն մայաները։ Պ. Դիասի կառավարությունը որոշեց վերջ դնել այս իրավիծակին, և որոշեց պայքարել ապստամբների և հնդկացիների դեմ, որպեսզի վերջապես բրիտանական Հոնդուրասի սահմանին հաստատի անցակետ։ Քաղաքը հիմննադրվել է 1898 թվականի մայիսի 5-ին Մեքսիկայի ռազմական ծովային ուժերի փոխգնդապետ Օտոն Պոմպեյո Բլանկո Նունես դե Կասերեսի կողմից, ինչպես Պայո-Օնդոն էր, բայց 1937 թվականին վերանվանվեց որպես Չետումալ։ 1955 թվականի սեպտեմբերի 19-ին ուժեղ Ժանեթ փոթորիկից հետո քաղաքը բնականորեն եղել է ավերված:Քաղաքը վերակառուցվեց ափից մի փոքր հեռու:1974 թվականի հոկտեմբերի 8-ին Չետումալ քաղաքը դարձավ Կինտանա-Ռոո նահանգի մայրաքաղաքը։

Չետումալը տեղակայված է Յուկատան թերակղզու արևելքում՝ Կարիբյան ծովի ափին, Ռիո Օնդոյի և Չետումալ ծոցի միախառնման վայրում։

Քաղաքի տնտեսությունը հիմնականում կենտրոնացված է ծառայությունների մատուցման ոլորտի վրա՝ առևտուր, զբոսաշրջություն, կապի, պետական և հանրային ծառայություններ։ Գործում են նաև տեքստիլ արդյունաբերության մի քանի ձեռնարկություններ, ինչպես նաև հումքի շահագործմամբ զբաղվող փոքր և միջին ձեռնարկություններ։ Ձկնորսության և շինարարության ոլորտը լավ զարգացած է։

Քաղաքը սպասարկում է Չետումալ միջազգային օդանավակայանը։ Կա նաև նավահանգիստ, որը սպասարկում է տուրիստական և առևտրային նավեր։