ॲपलटन, सर एडवर्ट विक्टर

नामनेचो इंग्लिश भौतिकशास्त्रज्ञ. ताचें शिकप केंब्रिज हांगाच्या सेंट जॉन्स कॉलेजांत जालें. पूण पयल्या म्हाझुजांत सैन्यांत भरती जावपा खातीर ताका शिकप अर्द्यार सोडचें पडलें. झूजकाळांत सिग्नल ऑफिसर म्हूण काम करता आसतना ताका रेडिओविशीं आवड तयार जाली आनी झुजाउपरांत केंब्रिजाक परत येतकच ताणें ह्या विशयाचो अभ्यास सुरू केलो. १९२० त कॅव्हेंडिश प्रयोगशाळेंत तो प्रायोगिक भौतिकीचो साहाय्यक निर्देशक आनी उपरांत १९२२ त ट्रिनिटी कॉलेजांत साहाय्यक प्राध्यापक आशिल्लो. १९२४-३६ मेरेन लंडन विद्यपीठांत आनी ते उपरांत केंब्रिज विद्यापीठांत तो भौतिकीच्या प्राध्यापकपदाचेर आशिल्लो.

वातावरणांतल्या केन्ली – हेवीसायड (Canley-Heavyside) थराचें अस्तित्व ताणें प्रायोगिक रितीन दाखोवन दिलें आनी ताची उंचाय मेजली. ह्या थराच्याय वयर आनी जमनीपसून २३० किमी. उंचायेचेर धर्तरेभोंवतणी रेडीओ लघुतरंग परावर्तित करपी आनीक एक थर ताणें सोदून काडलो. ह्या थराक आतां 'ॲपलटन थर' अशें नांव पडलां. अशेच कितलेशेच थर मेळून 'आयनांबर' (lonosphere) तयार जालां, अशें ताणें प्रयोगावरवीं दाखोवन दिलें. ताच्या ह्या सोदाक लागून दीर्घकालीन रेडिओ संपर्क करप शक्य जालें आनी रडाराची (Radar) फुडली उदरगत करप सोंपें जालें. विद्युत् चुंबकीय तरंगांचें प्रसारण (electro-magnetic waves propagation) आनी आयनांबराचीं (ionosphere) लक्षणां हातूंत ताणें केल्ल्या संशोधनाक लागून ताका आंतरराष्ट्रीय नामना मेळ्ळी. भौतिकशास्त्रांत ताणें केल्ल्या वयल्या वातावरणांतल्या, खास करून 'ॲपलटन' थराच्या सोदाखातीर ताका 1947 चो भौतिकशास्त्रा खातीर आशिल्लो नोबेल पुरस्कार फाव जालो.

ताका रॉयल सोसायटीचें १९२३ त सदस्यत्व आनी १९४१ त 'नाइट' हो किताब मेळ्ळो. अमेरिकन इन्स्टिट्यूट ऑफ रेडिओ एंजिनियर्सचे 'मॉरिस लीपमान इनाम' (१९३९) आनी ‘इन्स्टिट्यूट ऑफ इलेक्ट्रिकल एंजिनियर्सचें फॅराडे मेडल ’ (१९४६) हे भोवमानूय ताका फाव जाले. १९४९ त तो एंडिंबरो विद्यापीठाचो उपकुलगुरू जालो. दुसऱ्या म्हाझुजाच्या सुर्वेक ब्रिटनच्या शास्त्रीय आनी उद्येगीक संशोधन खात्याचो कायम चिटणीस म्हूण ताणें काम केलें. दूरचित्रवाणी समितीचो सभासद आनी नॅशनल कमिटी ऑफ रेडिओ टेलिग्राफचो तो चिटणीस आशिल्लो.