वक्ल

नदर दोशाभायर दोळ्यांक अपाय करपी उजवाडाच्या किरणांपसून संरक्षण करपाकूय वक्लाचो उपेग जाता. वेल्डींग करतना निर्माण जाल्ले खर उज्याकिटींपसून दोळ्यांचें संरक्षण करपाक तशेंच उदकापोंदा वावुरतना उदक आनी उदकांतले अपायकारक जीव हांचेपसून संरक्षण नेमपाक वक्लाचो उपेग करतात. प्लास्टीक वा धातुची फ्रेम आनी हारसो वा प्लास्टीका पसून तयार केल्लीं दृश्टीदोश निवारक भिंगां फ्रेमींत बसोवन कान आनी नाक हांचेर थारपी वक्लां सादारणपणान तयार करतात. वेल्डींग वा उदकांतल्या वावराखातीर आशिल्ल्या वक्लांक पट्याच्या आदारान तकलेक रेवडावप जाता. आधुनिक काळांत फ्रेमींत भिंगां बसयनासतना सरळ दोळ्यांच्या मुंडल्याचेर बसोवपाचीं भिंगां (Contact lense) तयार केल्यांत.

इ.स. १५० त क्लॅाडियस टॅालेमस ह्या रोमी लेखकाचे बरपावळींत पुर्विल्ले लोक कंवचेच्या वांटकुळ्या आयदनांत उदक भरून ताचो उपेग वस्तू व्हड दिसपाखातीर करताले असो उल्लेख मेळटा.

पोरणीं हातबरपां वाचतना आनी तांच्यो प्रती तयार करतना आदले धर्मगुरू दाट भिंगां वापरताले. जाण्टे लोक भिंगांचो फायदोन घेतात असो पयलो उल्लेख माईनसर हांगा केल्लो मेळटा. १२८२ वर्सा निकोलस बुलेट ह्या धर्मगुरून एके कबलातीच्र सय करतना वक्ल वापरिल्ल्याचो उल्लेख मेळटा. रॅाजर बेकन (१२१४ - ९४) हाणें पारदर्शक स्फटीक वा कंवची हांचो उपेग उणी नदर आशिल्ल्या लोकांक जातलो अशें म्हणिल्ल्यान वक्लाचो सोद ताणें लायलो अशें ताका श्रेय दिवप जाता. पूण सुमार १२७० त मार्को पोलो हाणें चीन देशाचे भोंवडेंत थंयचे लोक नदर सुदारपाखातीर भिंगां वापरताले असो उल्लेख केल्लो मेळटा.

खूब पुर्विल्ल्या काळार सावन कंवचेचीं भिंगां वापरताले. सुरवेक बहिवक्र (भायलेवट्न वाटकुळसाण आयिल्ली) भिंगां तयार केल्ल्यान जाण्ट्या लोकांक ताचो बरो फआयदो जालो. पंदराव्या शतमानांत अंतर्गोल भिंगां वापरपाक सुरवात जातकच उणे नदरेचो दोश आशिल्ल्यांकूय ताचो फायदो जावंक लागलो.

कंवचेची भिंगां वापरपाक सुरवात जायत सावन विसाव्या शतमानांत भिंगाची आनी वक्लाची पांवड्या पांवड्यान उदरगत जायत गेली. वक्लाचो सोद लायल्या उपरांत तीन - साडेतीन शतकांनी कानार घट्ट बसतल्यो अशे तरेन सरयो जोडपाची कल्पना १७२७ल - ३० च्या सुमाराक एडवर्ड स्कार्लेट हाणें ,सोदून काडलीं. उपरांत सुमार १७४९ त दुर्बिणीवरी वक्लां प्रचारांत आयलीं. १८०६ वर्सा एकच भिंग (मोनोकोल) वापरपाची प्रथा सुरू जाली. १८४० म्हळ्यार स्प्रिंगेच्या आदारान फकत नाकाचेर घट्ट बसून उरतलें अशें दोन भिंगांचें वक्ल प्रचारांत आयलें.१८४५ त सर जॅान हर्शेल हाणें दोळ्यांचेरच चिकटून उरतली अशा स्पर्श भिंगांची कल्पना मुखार हाडली. तशेंच कॅन्सरान दोळ्याच्यो मुंडल्यो इबाडल्यार स्पर्श भिंगांचो संरक्षक आनी वक्लावरी उपेग जाता हें म्यूलर हाणें दाखोवन दिलें. जाल्यार यूजीन फिक ह्या सीस दोतोरान ह्या भिंगांक कॅान्टक्ट लेन्स (स्पर्श भिंग) हें नांव सुचयलें. दोळ्यांक वक्ल घालीनासतना ह्या भिंगांनी वक्लावरी काम जाता आसलें, तरी वक्ला इतलो तांचो प्रसार जाल्लो ना. हीं भिंगां वापरपांत जायत्यो अडचणी येतात. कांय प्रकारांची भिंगां मिठाच्या उदकान भरून घेवन दोळ्यांर बसोवचीं पडटात, तीन - चार वरांनी हें उदक उणें जातकच तीं काडून परत मिठाचें उदक भरून बसोवचीं पडटात. कांय भिंगां फकत मुंडल्यांचेर बसयतात. दोळ्यांत दुकां येतकच पोंवतना, खेळटना वा वेगान वचपी वाहनावयल्यान वतना अशीं भिंगां कुशीन वतात. ताकालागून तीं सतत वापरप कठीण जातात. भारतांत स्पर्श - भिंगां तयार करपी ती - चार कारखाने आसले तरी सदच्या वक्लांपरस हीं भिंगां खुबच म्हारग पडटात.

नदर दोश

वेगवेगळ्या कारणांक लागून दोळ्यांत वेगवेगळे तरेचे दोश तयार जातात आनी मागीर नदरेचेर परिणाम जाता. पिरायेच्या चाळीस वर्सा उपरांत लागींचे दिसपाक वा वाचपाक त्रास जातात. दोळ्यांतल्या भिंगाचें लवचीकपण उणो जाल्ल्यान, हेर रोगांक लागून तशेंच, विशिश्ट जीवनसत्वांच्या उणावाक लागून दोळ्यांचे रचनेकडे संबंदीत आशिल्ल्या स्नायुंच्यो हालचाली सारख्यो जायनात. देखून नदरेंत जायते दोश निर्माण जातात. नदरेंतलो दोश वयाचेर अवलंबून आयना. जे तरेचो नदर दोश तयार जाल्लो आसता तो पयस करपी वक्ल तयार करूंक येता.

गोलिय भिंगां

हातूंत दोळ्यांचें अनुकूलन (वेगवेगळ्या अंतरावयल्यो वस्तू स्पश्टपणान दिसपाखातीर दोळ्यांतल्या भिंगाची बहिर्वक्रता उणी चड जावप आनी भिंगाच्या आदारान किरणांचें एकत्रीकरण जावप) संवयेन आनी सहकार्यान जाता. हाचो उपेग लागसल्ली वस्त पळेतना जाता. हें अनुकूलन उणें जालें म्हण्टकच वाचतना वा बारीक कामाचेर नदर लायतना त्रास जावंक लागता. फाव तीं बहिर्गोल भिंगां वापरलीं म्हण्टकच दोळ्यांच्या पटलाचेर प्रकाशकिरण केंद्रीभूत जावन दोश पयस जातात.

खर नदरदोशांत दोळ्यांची लांबाय उणी आशिल्ल्यान प्रतिमा दोळ्यांच्या पटलाच्या फाटल्यान पडटा. अनुकूलन सुदारतकच हो दोश वचून पयसुल्ल्यो वस्तू स्पश्ट दिसूंक लागतात. लागसल्ल्या वस्तूं वयल्यान येवपी प्रकाशकिरणांचें अपसरण जावन ते केंद्रभिसारी जावपाखातीर अनुकूलन चड लागता. घन शक्तीचें भिंग हो दोश पयस करता.

उण्या नदरदोशांत नेत्रगोलाची लांबाय वाडिल्ल्यान पयसुल्ले वस्तुवयल्यान येवपी समांतर किरण नेत्रपटलाचेर पडनासतना ताच्या मुखार केंद्रित जाता देखून ती वस्त अस्पश्ट दिसता. फावतें अंतर्गोल भिंग वापरल्यार किरणांचें अपसरण वाडून हे किरण नेत्रपटलाचेर केंद्रित जातात.

दृश्टिवैषम्य हो दोश व्हड प्रमाणांत दिसून येता. दोळ्याच्या उब्या आनी आडव्या याम्योतरांची (Meridian) वक्रता वेगळी आशिल्ल्यान प्रणमन शक्ती (उजवाडा किरण एका माध्यमांतल्यान दुस-या माध्यमांत भितर वतना तेच दिशेंत जावपी बदल) वेगवेगळ्या याम्योतरांत वेगवेगळी मेळटा. ही चडांत चड आनी उण्यांत उणी प्रणमन शक्ती एकमेकांक काटकोनांत आशिल्ल्या याम्योत्तरांत मेळटा. ह्या नदर दोशांत नेत्रपटलाचेर केंद्रीकरण जायना आशिल्ल्यान सगळ्या अंतरावयल्यो वस्तू स्पश्ट दिसनात. त्या दरम्यानच्या कोनांत नदर काम करपाक शकता आसली तरी तकली उसळप वा दोळ्यांचेर ताण येवप जाता. हो दृश्टिवैषम्य चित्याकृती ( लांबशें वाटकुळें) भिंग वापरून पयस करपाक येता. ह्या भिंगाची शक्त एकेच दिशेक आसता.

लोलक – बहुकोनी भिंगां

उणे शक्तीचें लोलक (Prism) वापरून आपाती (Incident) किरणांची दिशा बदलूंक येता. हाचो उपेग तिरशे दोळे सुदारपाखातीर करतात. लोलकाचो उपेग नेत्रगोलाच्या भायल्य स्नायुंच्या पक्षाघाताचेर करतात.

व्दिकेंद्री भिंगां

उणो पूण चड तेंपाचो नदर दोश आशिल्ल्यांक परत परत वक्लाची अदलाबदल करची पडटा. हो त्रास व्दिकेंद्री भिंगां एकठांय बसोवन पयस करतात. १७९४ वर्सा बेंजामिन फ्रँक्लिन हाणें सुरवेक व्दिकेंद्री भिंगां वापरलीं आनी तांचें वर्णनूय केलें. तेउपरांत १०० वर्सांनी दोन भिंगां एकठांय चिकटावन वापरपाक सुरवात जाली. १९०४ सावन दोन भिंगांचो मिलाप करून वा अखंड काचेंत व्दिकेंद्री भिंगां तयार करपाक लागले. व्हड भिंगांच्या एका भागांत जो दुस-या ल्हान भिंगाचो मिलाप करतात ताचो प्रणमनांक चड आसता. दोनय भिंगांचो भायलो पृश्ठभाग चड वक्रता आसता. तातुंतल्यान वाचूंक वा लागिंचें पळोवंक मेळटा. अखंड काचेंत दोन भाग करून जायतेप्रमाण हिशेब करून तांचें घासकाम करून व्दिकेंद्री भिंगां तयार करतात.

त्रिकेंद्री भिंगां

हातूंत पयसुल्लो, मदलो आनी लागसल्लो अशे तीन वेगवेगळे शक्तीचे विभाग आसतात. मदल्या विभागाचो सकयलो आनी वयलो विभाग सारकेच शक्तीचो आसलो तरी तांचीं प्रकाशीय केंद्रां मात वेगवेगळी आसतात. हीं भिंगां दोन दोळ्यांतलो विषम प्रणमन दोश पयस करपाखातीर वापरतात.

सुरवेक भिंगाखातीर क्वर्ट्झचो उपेग करताले. आतां प्रकाशीय कांचेचीं भिंगां तयार करतात. हे काचेंतले घटक आनी तांचें प्रमाण गरजेप्रमाण वेगवेगळें आसता आनी तातूंत रेशा वा बोमाडे उरचे नात हाची जतनाय घेतात. वक्लाचीं भिंगां सोंपेपणी फुटूं नये म्हणून दोन काचांमदीं प्लास्टीकाचें पातळ कवर बसोवन नवे पद्दतीचीं भिंगां तयार करतात. वक्लाचो चवकोटी कांसवाच्या कट्ट्याच्यो वा धातुच्यो करताले. आतां चडकरून प्लास्टीकच्यो करून तांकां ओडलायणे रंग आनी आकार दितात. चवकटीची घटसाण वाडची म्हणून कांय प्रमाणांत तिचे भितल्ले वटेन धातुच्यो सरयो वा पट्ट्यो वापरतात.

हून भट्ट्यांकडे काम करप्यांक, धातुंचे रस गाळप्यांक आनी असलीं हेर कामां करप्यांच्या दोळ्यांक अवरक्त प्रारणापसून बादा येवची न्बस देखून खाशेले तरेचीं वक्लां वाहरतात. ङाचेभायर जंबूपार प्रारणापसून वितळजोडाचीं कामां करप्यांक, ह्या प्रारणाचो उपेग करपी रुग्णालयांतल्या कर्मचा-यांखातीर आनी रुग्णांच्या दोळ्यांक, तशेंच चकाकीपसून राखण करपाखातीर, उश्ण कटिबंधांत, बर्फाळ वाठारांत, दर्यादेगेर, कारखान्यांतल्या वावराखातीर वा विशिश्ट परिस्थिती प्रमाण दोळ्यांची राखण जावंची म्हणून वेगवेगळ्या प्रकारचीं वक्लां तयार करतात. क्ष-किरणांपसून अपाय जावंचो न्हय म्हणूनय वक्लां वेपरतात. दूर दर्शकाचे गुणधर्म आशिल्लीं वक्लां उणी नदर आसल्यार वा नदरेकडे संबदीत आशिल्ल्या कांय भागांक रोग जाल्लो आसल्यार वापरतात. ह्या वक्लांत दोन वा चड भिंगाचो उपेग करतात.

प्रयोगीक अवस्थेतलीं वक्लां - १) कुड्ड्यांखातीर वक्लां

खाशेल्या रंगाकडे खाशेल्या स्वरांचो सांगड घालून, दुय्यम रंगांच्या स्वरांचें मिश्रण जावप आनी ताचो संबंद संवयेन लावंक येवप ह्या तत्वार डी. बी. फॅास्टर ह्या शास्त्रज्ञान कुड्ड्यांखातीर एक वक्ल तयार केलें. ह्या वक्लांत सदच्या भिंगांजाग्यार प्रकाशीय गाळण्यो बसयल्लो आसतात. तांचेर पडपी उडवाडाचें तीन मुळाव्या रंगांत पृथक्करण जाता. ह्या उजवाडाचें प्रकाशविद्द्युत् घटकाच्या आदारान ध्वनींत कुपांतर जावन कानाक जोडिल्ल्या ध्वनीक्षेपकान ताची संवेदना मेंदवामेरेन पावता. तीन प्रकाशविद्द्युत् घटकांक लागून वक्ल जड जाता देखून पारदर्शक रंगीत वर्तुळखंडांत एक फिरती चकती बसोवन तिच्या फाटल्यान एकच प्रकाशविद्द्युत् घटक बसोवपाची येवजण करपांत आयिल्ली आसा. तातुंतल्यान मेळपी मिश्र संकेताचें इलेक्ट्रोनीय पद्दतीन पृथकरण जातकच रंगाची वळख मेळटा.

(२)अंतराप्रमाण भिंगाचें केंद्रांतर बदलपी वक्ल

व्दिकेंद्री भिंगाच्या आदारान लागसल्ल्यो वा पयसुल्ल्यो वस्तू एकाच वक्लाच्या आदारान पळोवंक मेळटात. पूण हाचेपरसूय सुदारिल्लें वक्ल ब्रिटनांतल्या नॅशनल इन्स्टिट्यूट फॅार मेडिकल रिसर्च हे संस्थेंतल्या शास्त्रज्ञांनी तयार केलां. ज्या अंतरावयल्यान वस्तू पळोवपाची आसता. त्या अंतराक योग्य तरेन जमोवन घेवपी भिंगां ह्या वक्लांत बसयल्यांत. हीं भिंगां पोकळ आसून तीन पदर एकामेकांक जैडून तयार केल्लीं आसतात. सगळ्यांत वयलो पदर उणो वक्रपृश्ठभागी आसता. मदलो पदर पॅालिव्हिनील ब्युटिराल नांवाच्या प्लॅस्टिकचो आसता आनी फाटलो पदर सामको पातळ आसता. भिंगांतल्या पदरांचे मदले पोकळेंत द्रव पदार्थ सोडलो म्हण्टकच भिंगाची वक्रता उणीचड करूंक मेळटा, भिंगांतल्या लवचीक पदराच्या बदलपी वक्रतेकलागून खंयच्याच अंतरावयलें द्दृश्य स्पश्ट दिसूंक शकता.

१९६६ मेरेन भारतांत वक्लाच्यो सगळेतरेच्यो घटमूट, तिगपी आनी दिखावू चवकटी आयात करच्यो पडटाल्यो. पूण उपरांतच्या काळांत भारतांतच तांचें उत्पादन जावंक लागलें आनी तांची निर्यातय जावंक लागली. शंभरांपरस चड लघुउद्देग केंद्रांत वक्लाच्या प्लास्टिकाच्यो चवकटी तयार जातात. ह्यो चवकटी पुराय धातुच्यो वा प्लास्टिकच्या जायत्या रंगांच्या वेगवेगळ्या सयांच्यो तयार करतात. चवकट पुराय धातुची करपाखातीर वा प्लास्टिकांत घालपाखातीर रोल्ड गोल्ड वा अॅल्युमिनियमाचो उपेग करतात. भारतांत कांय प्रगत आनी आघाडीचेर आशिल्ल्या काकखान्यांत चवकटी तयार करपाचीं यंत्रां आसात. ह्या यंत्रांच्या तशेंच तांय परदेशी यंत्रांच्या आदारान चवकटी, तातुंतल्यो ल्हान बिजाग-यो, रिव्हेट, पिनो प्रतिबलीत सरयो आनी सजावटीचे प्रकार तयार जातात.

भारतांत तशेंच भारताभायल्या लोकांक आवडपी अशा चवकटींचें उत्पादन करून भारत तांची निर्यात इंग्लंड, अस्तंत जर्मनी, रशिया, स्वित्झर्लंड आनी हेर युरोपीय देशांत तशेंच दक्षिण आनी उदेंत आफ्रिका ह्या देशांत माल निर्यात जाता.