संगीत

संगीत म्हळ्यार मनशाचे उत्स्फूर्त असो आविश्कार. मनशाचे उदरगती वांगडाच संगीताचोय विकास जायत आयला हातूंत दुबाव ना. संगीताची व्याख्या गीतम वाघम तथा नृत्यम त्रयम संगीत मुच्यते अशी केल्या . गायन , वादन , आनी नृत्य ह्या तिनूय कलांचो आसपाव भितर आसा. अशें आसले तरी भारतीय संगितांत गीत 'प्रधानम ' अशें म्हळां. गितांक साथ करपी साधना म्हणून वाघां प्रारंत आयली.

स्वर संगिता इतलोच प्राचीन इतिहास वाद्य संगिताक आसा. स्वर संगिताचो उगम सैमाकडेन जोडलां. सृष्टीतल्या वेग वेगळ्या नांदाचो आदार घेवनूच आंतामेरेन आमी आमच्यो भावना व्यक्त करतात. सप्तस्वरांची निर्मिती जनवरांच्या , पक्षाच्या आवाजानूच जाला. कुपाचो गडगड, पानांचो सळसळाट जनवरांचे चलप, ह्या गजालींनी ताचो मुळावो ताल आसा. ताकाय एक लय आसा. दर एका सवण्याची उडपाची रीत, खावपाची पध्दत, नाचपाची शैली दुस-या सवण्यापासून वेगळी आसता. तरी लेगीत तातूंत लयाचे एक स्वरुप आमकां दिश्टी पडटा. रेल गाडयेन प्रवास करतना. गाडच्या आवजांत लेगीत वेग वेगळे ताल आमकां सोदूंक येता. तात्पर्य मनीस ह्यो सगळ्यो गजाली सैमाकडल्यानूच शिकलां.

सैमाचे हालचालीत सगळे संगीत, ताल, सूर आनी ताचो मेळ लिपिल्लो आसता. जोगलांची कडकडाट, ल्हारांचो साथ नाद, कोंब्याचो साद, गाय-म्हसरांचे हांबेवप, बोकडचे बें ऽऽ बें ऽऽ करप, चिमण्यांचे चींव चींव हें सगळे सुरुच. हे खरे मुळावे सूर. हाकाच लागून संगीतक्षेत्रांतल्या तज्ञानी संगीतांतल्या सप्तस्वरांची जनवरांच्या आवाजांकडेन अशें तरेन तुळा केल्या : मोराचो आवज षडज् म्हळ्यार ' सा' कडेन बैलाचो आवाज रिषभ म्हळ्यार ' रे' कडेन बोकडेचो आवाज मध्यम म्हळ्यार 'म' कडेन भारव्दाजाचो आवाज पंचम म्हळ्यार 'प' कडेन घोड्याचो आवाज धैवत म्हळ्यर 'ध' कडेन आनी हतयाचो आवाज निषाद म्हळ्यार 'नी' कडेन

आमी ताल धरपाक ताळ्यो मरतात, मांडयेर हात मारतात ही संगितीक क्रिया आदिमानवा पसून चलत आयल्या. हाकाच लागून वाघ कल्पनेचो उगम मनशाचे शरिरीक अव्यया पासून जाला अशें म्हळ्यार अतिताय जावची ना. सैमाच्या सांगातान रावपी आदिमानवांनी पयलीं स्वताच्या संरक्षणा खातीर धनुष्य सारक्या हत्यारांचो सोद लायलो . मागीर ताका एक एक हत्यार सांपडत रावले. अश्मयुगांतली फातराचीं हत्यार म्हळ्यार घन वाद्याचो आदार. शिकारेच्या निमतान हातात आयिल्ले धनुश्य बाण म्हळ्यार तंतू-वाद्याचो आदार मारुन उडयिल्ल्या जनावरांच्या कातीचो उपेग करतना ते ताणून हाडिले की नादीपत्त्ती जातां हाचोय सोद लागलो. ताचेपसून तालवाघांचो जल्म जालो.

सरभोंवतणच्या वातावरणा प्रमाण आचार-विचारांत बदल घडप सहजीक आसा. हो बदल दिसपट्ट्या वेव्हारिक, तांत्रीक आनी तात्वीक नदरेत बदलत वता. संगीत ही एक प्रदर्शनाची कला म्हणून लक्षांत घेतल्यार ह्या क्षेत्रांत काळाप्रमाणान बदल जायत गेला. संगीतकला ही सर्वकालीन सर्वदेशीय कला म्हणून आमी मानून घेतल्या. संगीत कलेत प्रेम भक्ती, भावना हाचो आविश्कार चड प्रमाणान तयार करपाक वाव मेळटा . तशें पळोवंक गेल्यार पावलां कणकणी संगीताचो कळत नकळत वापर आमी करीत आसतात. काम करतना खोस मनयतना संगीत हे आमचे साधन आसता. बदलत्या काळांत लोकांच्यो आवडी निवडी बदलत आसात. पूण संगिताचे म्हत्व मात तशेंच तिगून रावला.