Stát Leasa

Coincheap rialtais is ea an stát leasa ina imríonn an stát ról lárnach i gcosaint agus i gcur chun cinn dea-bhail eacnamaíocha agus sóisialta a chuid saoránach.

Tá sé bunaithe ar na prionsabail a bhaineann le comhionannas deiseanna, cothroime dáileadh an rachmais, agus freagrach phoiblí dóibh siúd nach bhfuil in ann leas a bhaint as na soláthairtí íosta le haghaidh an tsaoil mhaith. D'fhéadfadh an téarma ginearálta  foirmeacha d'eagraíochtaí eacnamaíocha agus sóisialta a chuimsiú. Chuir an socheolaí T. H. Marshall síos ar an stat leasa nua-aimseartha mar mheascán sainiúil de dhaonlathas, leasa, agus chaipitleachas.

Stát Leasa
% d'olltáirgeacht intíre (OTI) i gcaiteachas sóisialta san Eagraíocht um Chomhar agus Fhorbairt Eacnamaíochtai (ACFE), sa bhliain 2013

██ >30%

██ 25–30%

██ 20–25%

██ 0–20%

Cuimsíonn na stáit leasa nua-aimseartha an Ghearmáin, an Fhrainc, an Bheilg agus an Ísiltír, , chomh maith leis na tíortha Nordacha, den sórt sin mar an Íoslainn, an tSualainn, an Iorua, an Danmhairg, agus an Fhionlainn a úsáideann an múnla ar a dtugtar an tsamhail Nordach. Rangaigh Gøsta Esping-Andersen na córais leasa is forbartha de chuid na stát i dtrí chatagóir: sóisialach daonlathach, coimeádach agus liobrálach.

Baineann an stát leasa shóisialaigh le haistriú cistí ón stát chun na seirbhísí a chuirtear ar fáil (. i. sláinte, oideachas, srl.) chomh maith le le haistriú díreach do dhaoine aonair ("sochair"), agus maoinítear é trí na gcánacha. Is minic a thugtar an geilleagar measctha air. De ghnáth bíonn ar an lucht ardioncaim níos mó cánach a íoc, ar a dtugtar cáin fhorchéimnitheach.

Sanasaíocht

Baineadh feidhm as an téarma Gearmáinise sozialstaat ("stát sóisialta ") ó 1870 chun cur síos a dhéanamh ar chláir thacaíochta an stáit beartaithe ag sozialpolitiker  Gearmánacha ("polaiteoirí sóisialta") agus a curtha i bhfeidhm mar chuid de leasuithe coimeádacha Bhismarck. Sa Ghearmáin, úsáidtear an téarma wohlfahrtsstaat, aistriúchán díreach ón Bhéarla "welfare state", chun cur síos a dhéanamh na socruithe clúdaithe faoin árachas sóisialta sa tSualainn .


Stair na stát leasa

Chuir an an tImpire Ashoka chun cinn a smaoineamh ar stát leasa sa 3ú haois Roimh Chomh-Ré (RCR) . 

An Bhreatain Mhór

An Fhrainc

Ag tír nó réigiún

An Astráil

An Ghearmáin

Meiriceá Laidineach

An Meánoirthear

Daon-Phoblacht na Síne

An Ríocht Aontaithe

Na Stáit Aontaithe

Éifeachtaí an leasa ar an mbochtaineacht

Tugann fianaise eimpíreach le fios go bhfuil laghdaíonn cánachas agus aistrithe go mór an bhochtaineacht sa chuid is mó de na tíortha gur ionann ar a laghad aon chúigiú den OTI a ranníocaíochtaí leasa shóisialaigh.

Tír An ráta bochtaineachta iomlán (1960-1991)

(tairseach atá leagtha síos ag 40% d'ioncam teaghlaigh meánach SAM)
An ráta na bochtaineachta coibhneasta (1970-1997)
Réamh-leas Iar-leas Réamh-leas Iar-leas
Stát Leasa  An tSualainn 23.7 5.8 14.8 4.8
Stát Leasa  An Iorua 9.2 1.7 12.4 4.0
Stát Leasa  An Ísiltír 22.1 7.3 18.5 11.5
Stát Leasa  An Fhionlainn 11.9 3.7 12.4 3.1
Stát Leasa  An Danmhairg 26.4 5.9 17.4 4.8
Stát Leasa  An Ghearmáin|15.2 4.3 9.7 5.1
Stát Leasa   An Eilvéis 12.5 3.8 10.9 9.1
Stát Leasa  Canada 22.5 6.5 17.1 11.9
Stát Leasa  An Fhrainc 36.1 9.8 21.8 6.1
Stát Leasa  An Bheilg 26.8 6.0 19.5 4.1
Stát Leasa  An Astráil 23.3 11.9 16.2 9.2
Stát Leasa  An Ríocht Aontaithe 16.8 8.7 16.4 8.2
Stát Leasa  Stáit Aontaithe Mheiriceá 21.0 11.7 17.2 15.1
Stát Leasa  An Iodáil 30.7 14.3 19.7 9.1

Nótaí

Tagairtí

Naisc sheachtracha

Sonraí agus staitisticí

This article uses material from the Wikipedia Gaeilge article Stát leasa, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Content is available under CC BY-SA 4.0 unless otherwise noted. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Gaeilge (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.

Tags:

Stát Leasa SanasaíochtStát Leasa Stair na stát leasaStát Leasa Ag tír nó réigiúnStát Leasa Éifeachtaí an leasa ar an mbochtaineachtStát Leasa NótaíStát Leasa TagairtíStát Leasa Naisc sheachtrachaStát LeasaCaipitleachasDaonlathas

🔥 Trending searches on Wiki Gaeilge:

Inis TuaisceartAosdánaGaeilge na hAlbanChatGPTHoratio NelsonAltand5g1sFéilire GhréagóraAn Rialachán Ginearálta maidir le Cosaint SonraíAn Gorta MórCaitlín Bean Uí ChléirighVicipéid na GaeilgeOptaicmargaíochtGrace GiffordBitheolaíochtSydneyRíocht Aontaithe na Breataine Móire agus Thuaisceart ÉireannCogadhDlíAn Mhalaeisia2006An RúisisBradán feasaAn AstráilMiddlesexRichard WagnerIarann1932MedjugorjeCóras oibriúcháinAnime12 EanáirAn OllainnisOcsaiginMuir OcatscSundar PichaiFomhóraighEinceifilimialíteas miailgeachMór-RíoghainMilanoTorna ÉicesMuireOllphléasc (Margaí Airgeadais)12 SamhainSeoirse II na Breataine MóireSasanaDáil ÉireannÉadbhard VIII na Ríochta AontaitheAn BéarlaDúlraLíomhánÉire agus an Bhreatain MhórCráin dhubhAmber HeardTeach na dTeachtaí, An Ríocht AontaitheRapcheol GaeilgePríomhoifigeach feidhmiúcháinEssexFicheallEolaíocht nádúrthaAn tAontas SóivéadachJavaClem ChristesenMontanaArthur Conan DoyleSamhail teanga mhórDeimhniú taisce🡆 More