1920 Domhnach Na Fola
Lá fuilteach ab ea Domhnach na Fola, a tharla le linn Chogadh na Saoirse ar an 21 Samhain 1920.
Lá brúidiúil, cinniúnach i stair na hÉireann agus lá ar airíodh a iarmhairtí ar feadh na mblianta. Bhí eachtraí an lae sin go mór chun tosaigh i seanchas na réabhlóide in Éirinn.
| Lipéad sa teanga dhúchais | (en) Bloody Sunday  |
|---|---|
| Cineál | eirleach |
| Dáta na bliana | 21 Samhain 1920 |
| Suíomh | Páirc an Chrócaigh, Éire |
| Rannpháirtí | |
| Líon básanna | 14 |
| Líon gortaithe | 65 |
Imeachtaí
Maidin
.jpg)
Bhí cinneadh déanta ag Micheál Ó Coileáin ruathar maraithe a dhéanamh ar 35 gníomhaire faisnéise de chuid na Breataine. Ba iad ‘The Twelve Apostles’ scuad feallmharaithe an Choileánaigh a bhíodh i mbun na hoibre fuiltí seo de ghnáth ach de bharr uaillmhian an mhisin seo b’éigean fir bhreise a earcú.
Thosaigh móreachtraí an lae go luath ar maidin le dúnmharú na mbleachtairí. Lámhachadh cúigear déag an mhaidin úd gan taise gan trócaire, sibhialtaigh ina measc. Bhí cuid acu (seisear ar a laghad) ina oifigigh faisnéise Briotanach.
Bhraith fórsaí na Breataine chomh sábháilte sin go raibh cuid acu buailte fúthu in óstáin agus tithe lóistín.. Bhí na dúnmharuithe thar a bheith brúidiúil. Bhí cuid acu sa leaba agus ina bpitseámaí go fóill.
Tráthnóna
San iarnóin thug na póilíní agus fórsaí na Breataine aghaidh ar Pháirc an Chrócaigh ag tóraíocht na bhfear gunna. Ní raibh siad ag lorg díoltais ar dús ach thit rudaí as a chéile. Ní raibh ach tuairim is deich nóiméad den chluiche idir Baile Átha Cliath agus Tiobraid Árainn imeartha nuair a thosaigh an lámhach.
Maraíodh 14 sibhialtach - aon imreoir amháin ina measc, Michael Hogan (gortaíodh imreoir eile, Jim Egan).
Oíche
Rinneadh céasadh ar thriúir Óglaigh agus iad faoi ghlas i gCaisleán Bhaile Átha Cliath agus scaoileadh marbh iad, Risteárd Mac Aoidh, Peadar Mac Fhlannchaidh agus Conchobhair Mac Clúin. Maraíodh an triúir mar dearbhaíodh go raibh siad ag iarraidh éalú.
Bhí baint ag Mac Aoidh agus Mac Fhlannchaidh i bpleanáil oibríochtaí gasúr na hÓglaigh an lá sin. Ach ní raibh baint ar bith ag Conchobhair Mac Clúin leo, cé go raibh suim aige sa Ghaeilge, agus bhí sé sna hÓglaigh.
Cúlra
Tharla na heachtraí seo i rith Cogadh na Saoirse. Bhí Óglaigh na hÉireann ag troid Arm na Breataine. D’earcaigh an Rialtas na Dúchrónaigh agus an Rannán Cúnta (Auxiliary Division) - na hAuxies mar a thugadh na hÉireannaigh orthu. Is é an téarma Gaeilge a úsáidtear inniu ná na Póilíní Cúnta. Iar-oifigigh Airm ab ea na Dúchrónaigh..
In áiteanna cosúil le Tiobraid Árann ba threallchogaíocht fhíochmhar a bhí ann, ach i mBleá Cliath ba chomhrac faisnéise a bhí ar siúl.
Níos déanaí
Cuireadh ochtar díobh siúd a maraíodh i bPáirc an Chrócaigh in uaigh gan leacht (ní raibh airgead acu ag an am), éagóir nár cuireadh ina cheart go hiomlán go dtí 2019.
Taighde
Tá an clár faisnéise Bloody Sunday 1920 (RTÉ) bunaithe ar leabhar le Michael Foley.
Féach freisin
Tagairtí
| Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |
This article uses material from the Wikipedia Gaeilge article Domhnach na Fola (1920), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Content is available under CC BY-SA 4.0 unless otherwise noted. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Gaeilge (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.