Meer

De Aansammlong vun de janz jruuße Meere, die on_noch all zesamme hange donn, nënnt mer de Wëltmeere. Et eine udder ander Meer hät ene Name met Ozijan dren, andere met -see udder Jolf (Meer), dat sen kleine Ungerscheede, määt ävver nit vill draan, dat mer et och met enem Meer ze donn hät. Och Stöcker vun Meere, die do draan hange donn un ööhnzwi en et Land erin shtippe, allsu Buchte, Förde, Fjorde, en Bäij (Bay), ene Jolf (Meer), en Lajuun, un wat nit all, sen för jewöhnlesch noch ene Deijl fun Meer. De Houpsaach, woh mer e Meer un all de ander Jewäßer op unsem Planeet met ungerscheide deiht es dat: Em Meer es Salzwaßer, övverall söns se Sößwaßer dren, udder Brackwaßer, udder söns en Bröh. Nuur bei dämm Brackwaßer wat zonshtand kütt, weil sesch Sößwaßer (vum Land) un Salzwaßer (uss_em_Meer) vrmesche donn, wat mer öff en Lajune un Sömf zwesche Meer un Land hät, dö sen sesch de Minsche nit immer eins, ovv_et Meer sin sull udder nit.

„Dat Meer“ udder „die See“ saare de Minsche, wann se am Ufer shtonn un drop looere, dat Dinge es riesisch, un mer süüt er nur Meer ein op e Mol, vun de allermiehßte Ußseeshßpunkte op de Ääd. De Meere zosamme han, met janz kleine Ußnahme, wie em Duude Meer, all onjefähr dersellve Wasserstand — wam_mer ens von keine un jruuße Welle, Ebbe un Floot, affsüüht. Dä jemeddelte Waßershtand weed Nomaalnoll jenannt un es bem Vermesse weschtėsch.

Dä ëijnhëijtlijje Waßershtand vun de miihßte Meere kütt dovun, dat en all de Meere Waßer erin löüf, ävver nit widder eruß, un weil di ungerenëijn verbonge sin, shtëijd_et dann, övver de Johdousende, övverall ejaal huh. Waßer verschwindt praktesch nur beim Verdunste noch uss_em_Meer. Dobei bliev alles zeröck, wat em Waßer opjelööß wohr, dröm hät mer em Meer och dat Salzwaßer. Op die Aat krijje mer ävver noch op en ander Wieß et Meer beschrevve: e Jruuß Jewäßer, woh nur Waßer erin flüß, ävver nix eruß löüf. E kleij Jewäßer fun dää Aat, doh jidd_ed_er och vun, nänne mier ene Salzsee un donn_et iehrter als ene Bėnnesee enshtoofe.

Et jitt e paa Jewäßer, di mer „Meer“ nänne deiht, di ävver je kei Meer sin en dä zwëij Aate wi jraad beschrevve. De Minsche sin bem Kalle un bem Name jevve nit besöngisch akeraat, don orr_ens ene Jux maache, dat eß äävenß esu. Esu e Jewäßer hëijß zwa met „Meer“, eß ävver jenou esu ene See, wi vill andere Bėnneseeje uch. Mer säät „di See“ för et Meer, met Salzwaßer, un „dä See“ för ene Bennesee met Sößwaßer dren. Et Steinhuder Meer un de eifeler Maare sin Seeje. Et Schwäbesche Meer och, et hëijß joh mem andre Name dä Bodesee.

Mer hät de Ingernazjonaal Hüdrojrafėsch Ojanisazjůhn, affjekööz IHO, en et Lävve jerööfe, öm Name un Jrenze för de jruuße Jewäßer op de Ääd ėngernazjonaal faßzelääje. Dat eß, domet mer sesch zem Bëijshpöll en de Scheffaat jet lëijshter vershtändeje kann. Di hallde sesch aan dä Jedanke: En e Meer kütt Waßer erin jefloße, ävver et flüß nix eruß. Alsu han di — för unser Foshtändnėß — de Wältemeere, un de Salzseeje om Tappeet.

Em Joohr 1928 han se et eetste Mohl er Sammlong: Limits of Oceans and Seas — „De Jrenze vun de Ozėjaane un Meere“ eruß jejovve, un aktoäll es däm sing drette Ausjab uss_em Joohr 1953. De veete es ungewähß, wood 1986 forjeschlaare, es ävver noch nit rattėfėzeedt.

De Lėß met de Meere un Meeresdëijle

Opjepaßß: Winnichßtenz ene_Deil vun dämm wat he steiht mööt övversatz weede.  Jlich övversäzze? Jou, loß jonn!