সাগৰ

সাগৰৰ পানীত সৰ্বাধিক পৰিমাণে যি ঘনবস্তু দ্ৰবীভূত অৱস্থাত আছে, সেয়া হ'ল ছডিয়াম ক্লোৰাইড। ইয়াৰোপৰি অন্যান্য অনেক মৌলৰ সৈতে মেগনেছিয়াম, কেলছিয়াম আৰু পটেছিয়ামৰ লৱণ আছে। বহুতো মৌল অতিসূক্ষ্ম কেন্দ্ৰীভূত অৱস্থাত থাকে। সাগৰৰ পানীৰ লৱণাক্ততা সকলোতে সমান নহয়। পৃষ্ঠতল আৰু ডাঙৰ ডাঙৰ নদীৰ মোহনাৰ কাষৰ পানীৰ লৱণক্ততা কম; অন্যদিশে সাগৰৰ গভীৰতৰ অংশৰ লৱণাক্ততা বেছি। যদিও বিভিন্ন মহাসাগৰৰ ভিতৰত দ্ৰবীভূত লৱণৰ আপেক্ষিক অনুপাতৰ পাৰ্থক্য নিচেই কম। সাগৰৰ পৃষ্ঠতলৰ ওপৰেৰে প্ৰবাহিত বায়ুয়ে তৰঙ্গ সৃষ্টি কৰে। সেই তৰঙ্গ সাগৰৰ অগভীৰ স্থানত প্ৰবেশ কৰি ভাঙি যায়। সাগৰৰ উপৰিভাগৰ সৈতে বায়ুৰ ঘৰ্ষণৰ ফলত সাগৰস্ৰোতৰো সৃষ্টি হয়। এই সাগৰস্ৰোতবোৰ ধীৰগতিত অথচ নিয়মিতভাবে মহাসাগৰবোৰৰ ভিতৰত জল প্ৰবাহিত কৰে। মহাদেশবোৰৰ গঠন আৰু পৃথিৱীৰ আবৰ্তন (কোৰিঅ'লিছ প্ৰভাৱ) ইত্যাদি বহুতো কাৰণে এই প্ৰৱাহেৰ অভিমুখ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। বিশ্ব পৰিবহণ বেষ্টণী নামে পৰিচিত গভীৰ-সাগৰস্ৰোতবোৰ মেৰু অঞ্চলৰ পৰা ঠাণ্ডা পানী প্ৰত্যেক মহাসাগৰলৈ বহন কৰি আনে। নিজৰ অক্ষেৰ চাৰিওফালে পৃথিৱীৰ আবৰ্তন, পৃথিৱীৰ চাৰিওফালে পৰিক্ৰমণৰত চন্দ্ৰৰ মাধ্যাকৰ্ষণ বল, সামান্য পৰিমাণে সূৰ্যৰ মাধ্যাকৰ্ষণ বলৰ প্ৰভাৱত সাধাৰণতে দিনে দুবাৰ সাগৰপৃষ্ঠৰ উত্থান আৰু পতন ঘটে। এই ঘটনা জোৱাৰ-ভাটা নামেৰে পৰিচিত। উপসাগৰ আৰু নদীৰ মোহনাত জোৱাৰ-ভাটাৰ মাত্ৰা অত্যন্ত বেছি হয়। মহাসাগৰৰ নিম্নবৰ্তী ভূগৰ্ভত ভূসাংগাঠনিক পাতৰ লৰচৰ কৰাৰ ফলত সাগৰৰ তলিত ঘটা ভূমিকম্পৰ ফলত বিধ্বংসী ছুনামিৰ উদ্ভব ঘটে। অবশ্যে আগ্নেয়গিৰিৰ অগ্ন্যুৎপাত, প্ৰবল ভূমিধ্বস অথবা উল্কাপিণ্ডৰ সংঘাতেও অনেক সময়ত ছুনামিৰ সৃষ্টি হয়।

সাগৰত বিভিন্ন ধৰণৰ বেক্টেৰিয়া, প্ৰ'টিষ্টা, শেলুৱৈ, উদ্ভিদ, ভেঁকুৰ আৰু প্ৰাণীৰ সন্ধান পোৱা গৈছে। এই বাবে সাগৰত এক বৈচিত্ৰ্যময় সামুদ্ৰিক বাসস্থান আৰু বাস্তুতন্ত্ৰ গঢ়ি উঠিছে। এই জাতীয় বাসস্থান আৰু বাস্তুতন্ত্ৰ সাগৰৰ উপৰিভাগৰ সূৰ্যালোকিত জলভাগ আৰু বিষুৱ ৰেখাৰ পৰা উল্লম্বভাবে শীতল আৰু অন্ধকাৰ সাগৰতলস্থ ক্ষেত্ৰৰ পানীৰ উচ্চচাপযুক্ত সুগভীৰ অংশ আৰু উত্তৰ মেৰু অঞ্চলৰ বৰফৰ তলৰ স্থিত শীতল জলৰ পৰা অক্ষৰেখাৰ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় অঞ্চলৰ বৰ্ণবৈচিত্ৰ্যময় প্ৰৱাল প্ৰাচীৰবোৰৰ পৰ্যন্ত প্ৰসাৰিত হৈ আছে। উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ বেছিভাগ প্ৰধান গোষ্ঠীৰ সাগৰতেই বিৱৰ্তন ঘটিছে। জীৱনৰ উৎপত্তিও সম্ভৱতঃ সাগৰতেই ঘটিছিল।

সাগৰে মানৱজাতিক প্ৰচুৰ খাদ্যৰ যোগান ধৰে। ইয়াৰ ভিতৰত মাছেই প্ৰধান। ছেলফিছ, স্তন্যপায়ী প্ৰাণী আৰু সামুদ্ৰিক শেলুৱৈ সাগৰৰ পৰাই পোৱা যায়। এইবোৰ হয় জালুৱৈয়ে জাল পেলাই ধৰে অথবা পানীৰ তলত খেতি কৰা হয়। ইয়াৰোপৰি মানুহে সাগৰক বাণিজ্য, পৰ্যটন, খনিজ উত্তোলন, বিদ্যুৎ উৎপাদন, যুদ্ধ আৰু সাঁতোৰ, প্ৰমোদ ভ্ৰমণ আৰু স্কুবা ডাইভিং ইত্যাদি কাৰ্যতো ব্যৱহাৰ কৰে। এই সকলো কাৰ্যৰ বাবে সাগৰ দূষিত হয়। মানৱ সংস্কৃতিতো সাগৰৰ গুৰুত্ব অসীম। হোমাৰৰ ওডিছি মহাকাব্যৰ যুগৰ পৰা সাহিত্য, সামুদ্ৰিক শিল্পকলা, থিয়েটাৰ আৰু উচ্চাঙ্গ সংগীতত সাগৰৰ উপস্থিতি লক্ষণীয়। পৌৰাণিক সাহিত্যৰ বহুতো ক্ষেত্ৰত সাগৰক প্ৰতীকীভাবে দৈত্য অথবা দেৱতা হিচাবে চিত্ৰিত কৰা হৈছে আৰু অচেতন মন আৰু স্বপ্ন ব্যাখ্যাৰ প্ৰতীক হিচাপেও উপস্থাপিত কৰা হৈছে।

আটলাণ্টিক মহাসাগৰ

 

 

• বাফিন উপসাগৰ
• Gulf of St. Lawrence
• Bay of Fundy
• কেৰিবীয়ান সাগৰ
• মেক্সিকো উপসাগৰ
• সাৰগাসো সাগৰ†
• উত্তৰ সাগৰ
• বাল্টিক সাগৰ
  • কেন্দ্ৰীয় বাল্টিক সাগৰ
  • বথনিয়া উপসাগৰ
    • বচনিয়াৰ উপসাগৰ
    • বচনিয়া সাগৰ
  • ফিনলেণ্ড উপসাগৰ
• Sea of the Hebrides
• আইৰিছ সাগৰ
• চেল্টিক সাগৰ
• ভূমধ্য সাগৰ
  • এড্ৰিয়াটিক সাগৰ
  • এজিয়ান সাগৰ
    • Mirtoon Sea
    • ক্ৰিট সাগৰ
    • Thracian Sea
  • Alboran Sea
  • মামাৰা সাগৰ
  • কৃষ্ণ সাগৰ
    • আজভ সাগৰ
  • কাটালান সাগৰ
  • আইৱনিয়ান সাগৰ
  • Ligurian Sea
  • Tyrrhenian Sea
  • সিদ্ৰা উপসাগৰ
  • মাৰ্মাৰা সাগৰ
• বিস্কে উপসাগৰ
• Gulf of Guinea

উত্তৰ মহাসাগৰ

• হাডচন উপসাগৰ
  • জেমছ উপসাগৰ
• ব্যাৰেণ্ট্‌ছ সাগৰ
• কাৰা সাগৰ
• Beaufort Sea
• Amundsen Gulf
• গ্ৰীনলেণ্ড সাগৰ
• নৰৱেজিয়ান সাগৰ
• চুকছি সাগৰ
• লাপ্তেভ সাগৰ
• পূব চাইবেৰিয়ান সাগৰ
• হোৱাইট সাগৰ
• লিংকন সাগৰ

ভাৰত মহাসাগৰ

 

• লোহিত সাগৰ
• বংগোপসাগৰ
• এডেন উপসাগৰ
• পাৰস্য উপসাগৰ
• ওমান উপসাগৰ
• আৰব সাগৰ
• আন্দামান সাগৰ
• টিমুৰ সাগৰ

প্ৰশান্ত মহাসাগৰ

• Chilean Sea
• বেৰিং সাগৰ
• আলাস্কা উপসাগৰ
• Salish Sea
• কোৰ্টেজেৰ উপসাগৰ (কেলিফোৰ্নিয়া উপসাগৰ)
• Sea of Okhotsk
• জাপান সাগৰ
• Seto Inland Sea
• পূৰ্ব চীন সাগৰ
• দক্ষিণ চীন সাগৰ
• সুলু সাগৰ
• Celebes Sea
• Bohol Sea (Mindanao Sea)
• ফিলিফাইন সাগৰ
• Camotes Sea
• Flores Sea
• ব্যান্ধা সাগৰ
• আৰাফুৰা সাগৰ
• টিমুৰ সাগৰ
• তাসমান সাগৰ
• ইয়োলু সাগৰ
• বোহাই সাগৰ
• প্ৰবাল সাগৰ
• Gulf of Carpentaria
• Bismarck Sea
• চলোমান সাগৰ
• Ceram Sea
• Halmahera Sea
• Molucca Sea
• Savu Sea
• জাভা সাগৰ
• থাইলেণ্ড উপসাগৰ

দক্ষিণ মহাসাগৰ

• Weddell Sea
• Ross Sea
• Great Australian Bight
• Gulf Saint Vincent
• Spencer Gulf
• Scotia Sea
• Amundsen Sea
• Bellingshausen Sea
• Davis Sea

ভূমধ্য সাগৰসমূহ

• Aral Sea
• কাস্পিয়ান সাগৰ
• মৃত সাগৰ
• Sea of Galilee
• Salton Sea
• Great Salt Lake

• Cotterell, Arthur (ed.) (2000). World Mythology. Parragon. ISBN 978-0-7525-3037-6. 
• Kindersley, Dorling (2011). Illustrated Encyclopedia of the Ocean. Dorling Kindersley. ISBN 978-1-4053-3308-5. 
• Stow, Dorrik (2004). Encyclopedia of the Oceans. Oxford University Press. ISBN 0-19-860687-7. 

• Oceans বিষয়ে Curlie (DMOZ)-ত থকা তথ্য
• নেশ্বনেল অ'ছেনিক এণ্ড এটমস্ফেৰিক এডমিনিছট্ৰেশ্বন