پروستات: عضوی از بدن

پروستات غده‌ای است سفت به شکل یک هرم وارونه که قسمتی از آن بافت غددی و قسمتی بافت عضلانی و همبندی دارد و مجرای ادرار پروستاتی را احاطه می‌کند. غده پروستات در موقع انزال منقبض می‌شود و ماده شیری رنگ قلیایی به منی اضافه می‌کند. حالت ژلاتینی منی به‌دلیل همین اتفاق است. ترشحات پروستات در انسان به‌طور تقریبی و معمولی حدود ۳۰ درصد حجمی منی را تشکیل می‌دهد.رشد پروستات در ۶۰ سالگی و بالاتر خواهد بود و باید مراقب سنگ ساختن آن باشید.

پروستات
جایگاه پروستات در بدن مردان
پروستات با غده وزیکولی و مجرای منی، از جلو و بالا مشاهده می شود.
جزئیات
ساخته از	تخلیه اندودرمیک مجرای ادرار
سرخرگ‌ها	شریان پودندال داخلی، شریان وزیکال تحتانی و شریان رکتوم میانی
سیاهرگ‌ها	شبکه وریدی پروستات،شبکه پودندال (وریدها)، شبکه وزیکول، ورید ایلیاک داخلی
عصب‌دهی	شبکه هیپوگاستریک تحتانی
لنف	غدد لنفاوی ایلیاک خارجی،غدد لنفاوی ایلیاک داخلی،غدد لنفاوی ساکرال
شناسه‌ها
لاتین	پروستات
MeSH	D011467
TA98	A09.3.08.001
TA2	3637
FMA	9600

غدهٔ پروستات در سراسر دوران کودکی نسبتاً کوچک باقی می‌ماند و در سن بلوغ تحت تأثیر تستوسترون شروع به رشد می‌کنند. این غده در حدود سن ۲۰ سالگی به یک اندازهٔ تقریباً ثابت می‌رسد و تا سن حدود ۴۰ تا ۵۰ سالگی به همین اندازه (حدود ۳۰ سی سی) باقی می‌ماند. وزن پروستات در فرد بالغ سالم حدود ۲۰–۵٠ گرم و اندازه آن ۴×۲×۳ سانتی‌متر است.

این واژه از دو بخش: پیشوند پرو (pro) در فارسی فرا، و واژه استات (state) در فارسی ایستا از ایستادن، ساخته شده است. روی هم رفته می‌شود فرا-ایستاده و در انگلیسی prostate.

پروستات در تقسیم‌بندی غدد بدن به درون‌ریز و برون‌ریز، به دلیل اینکه مواد ترشحی آن از راه مجاری به بیرون از بدن می‌ریزد، جز غدد برون‌ریز محسوب می‌شود.
مایع تولید شده به وسیلهٔ پروستات به همراه اسپرم در کیسه‌های منی ذخیره می‌شود. مایع ترشح شده به وسیلهٔ پروستات یک سوم مایع منی را تشکیل می‌دهد. این مایع درآمیزش کار حمل و تغذیه اسپرم را بعهده دارد. حالت قلیایی این مایع، اسپرم را در محیط اسیدی واژن حفاظت می‌کند.
از مواد تشکیل دهنده ترشحات پروستات می‌توان به کلسیم، روی، ویتامین ث (اسید آسکوربیک)، اسید فسفاتاز، آلبومین و آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) اشاره کرد.

غدهٔ پروستات یک مایع شیری رقیق ترشح می‌کند که محتوی کلسیم، یون سیترات، یون فسفات، نوعی آنزیم لخته‌کننده و یک پروفیبرینولیزین است. کپسول غدهٔ پروستات در جریان تخلیهٔ منی هم‌زمان با انقباضات مجرای دفران منقبض می‌شود به‌طوری‌که مایع شیری و رقیق غدهٔ پروستات حجم منی را زیادتر می‌کند. ماهیت مختصر قلیایی مایع پروستاتی ممکن است برای بارورسازی موفق تخمک کاملاً مهم باشد، زیرا مایع مجرای دفران به علت وجود اسید سیتریک و محصولات نهایی متابولیسم اسپرم نسبتاً اسیدی است و در نتیجه به مهار باروری اسپرم کمک می‌کند. ترشحات واژن زن هم اسیدی هستند (با PH معادل ۳٫۵ تا ۴٫۰). تا زمانی که PH مایعات اطراف تا حدود ۶ الی ۶٫۵ بالا نرود، اسپرم به اندازهٔ مطلوب تحرک نمی‌یابد. در نتیجه احتمال آن است که مایع مختصر قلیایی پروستاتی طی انزال به خنثی سازی اسیدیتهٔ این مایعات دیگر کمک کند و بدین ترتیب تحرک و باروری اسپرم را افزایش دهد.

در هنگام انزال عضلات جدار کیسه‌های منی و پروستات منقبض شده تا اسپرمی که درون بیضه‌ها تولید شده و پس از گذر از مجاری پیچ‌درپیچ روی بیضه بالغ شده، سپس از طریق دو مجرای کوچک عضلانی به نام «واز دفرانس» پس از پیچیدن به دور مثانه به کیسه‌های منی می‌رسد را با فشار بیرون بریزد.

 

پروستات پروتئین مخصوصی به نام آنتی‌ژن اختصاصی پروستات یا پی‌اس‌آ (به انگلیسی: PSA) را تولید می‌کند که وارد مایع انزالی می‌شود و در زمان مناسب به حفظ حالت مایع منی کمک می‌کند و جلوی لخته شدن منی را می‌گیرد. منی اندکی پس از وارد شدن به مهبل، لخته می‌شود به ماده‌ای ژل مانند تبدیل می‌شود و گردن رحم می‌چسبد. ۱۵ تا ۳۰ دقیقه پس از لخته شدن منی، آنزیم PSA این لخته را حل می‌کند و اسپرم‌ها آزادانه می‌توانند درون رحم شنا کنند.

پروستات جدا از نقشی که در تولید مثل دارد، در ادرار مردان هم نقش مهمی ایفا می‌کند. پروستات مجرای پیشابراه را در فاصله مثانه تا آلت تناسلی دربر گرفته‌است. منقبض شدن عضلات پروستات باعث آهسته شدن جریان ادرار می‌شود.

سه گونه بیماری، غده پروستات را مبتلا می‌کند: دو نوع آن‌ها خوش‌خیم است و غالباً زندگی فرد را به مخاطره نمی‌اندازند و یک نوع آن بدخیم است. بیماری‌های پروستات ممکن است با هم اشتباه شوند، چون بسیاری از نشانه‌های آن‌ها مانند هم است.

این سه بیماری عبارتند از:

1. پروستاتیت (التهاب پروستات) که بیشتر به وسیله یک عفونت میکروبی ایجاد می‌شود.
2. هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) یا بزرگی خوش‌خیم پروستات که بزرگی غیرسرطانی غده پروستات و یکی از شایعترین اشکال بیماری پروستات است که تقریباً در نیمی از مردان بالای پنجاه سال دیده می‌شود.
3. سرطان پروستات یک بیماری بالقوه شدید است، زیرا بدخیم می‌باشد.

نشانه‌های بیماری

نشانه‌های انسدادی معمولاً زودتر خودشان را نشان می‌دهند و عبارتند از: تکرر ادرار، احتباس ادرار، کاهش قطر و فشار جریان ادرار و قطره قطره شدن انتهای ادرار. در واقع این علائم ناشی از تورم پروستات‌اند. در معاینهٔ بالینی تورم پروستات با TR قابل بررسی است. سونوگرافی به شناسایی بیماری کمک می‌کند. همچنین استرس و اضطراب ممتد می‌تواند بر روی دستگاه تناسلی (پروستات) تأثیر بگذارد و باعث بروز بیماری‌های رافع شود (بیماری‌های رافع بیماری‌هایی هستند که بعد از ترک یک عادت خود به خود رفع می‌شود) نمونه‌هایی از این بیماری‌ها که منشأ آن استرس و اضطراب و ناراحتی ممتد است عبارت است از: بی‌حسی به ارتباط جنسی اختلال در نعوظ- بی‌حسی در ناحیه آلت و دستگاه تناسلی اختلال نامتناوب

روش درمان پروستات

درمان این مشکل به نوع بیماری، عامل و شدت آن بستگی دارد. به هر حال در مراحل اولیه درمان دارویی و در مراحل بالاتر با جراحی با لیزر و مراحل پیشرفتهٔ جراحی باید جلوی بیماری را گرفت. گاهی برای درمان از عمل جراحی استفاده می‌شود و کل غده پروستات توسط عمل جراحی برداشته می‌شود که اغلب هم فرد از علایم و نشانه‌های بیماری رهایی می‌یابد، اما این عمل می‌تواند فرد را دچار ناتوانی جنسی کند.

دو داروی شایع برای درمان بزرگ شدن خوش‌خیم (غیر سرطانی) (که به صورت اختصار BPH نیز نامیده می‌شود) عبارتند از: آلفا بلوکرها که علائم BPH را تسکین می‌دهند و بازدارنده ۵ آلفا ردوکتاز که به کاهش اندازه پروستات کمک می‌کند.

پیشگیری

میزان روی موجود در بافت سالم پروستات بیش از هر بافت دیگری به جز استخوان‌هاست در حالی‌که در بافت سرطانی بسیار کم‌تر است. این موضوع باعث شد محققان دانشگاه جانز هاپکینز و هاروارد تحقیقات جداگانه‌ای را در مورد رابطهٔ احتمالی بین سرطان پروستات و مصرف روی انجام دهند. بر اساس این تحقیقات ارتباطی بین ابتلا به سرطان پروستات و میزان مصرف روی وجود ندارد و مصرف روی بیش از نیاز بدن در طولانی مدت ممکن است به سلامتی آسیب بزند.

مطالعات محققان دانشگاه لوما لیندای کالیفرنیا نشان می‌دهد خطر ابتلا به سرطان پروستات در مردانی که ۵ تا ۶ بار در هفته گوجه‌فرنگی پخته‌شده یا کنسرو شده مصرف می‌کنند ۲۸٪ کم‌تر از مردانی است که هرگز این مادهٔ غذایی را مصرف نکرده‌اند. در این مطالعه هیچ ارتباط معناداری بین سرطان پروستات و مصرف گوجه‌فرنگی خام، سوپ گوجه‌فرنگی، سس گوجه‌فرنگی و آب سبزیجات مبتنی بر گوجه‌فرنگی یافت نشده‌است.

بر اساس تحقیقاتی که توسط دانشکدهٔ پزشکی دانشگاه هاروارد به عمل آمده، احتمال ابتلا به «سرطان پروستات مهاجم و پیش‌رونده» در مردانی که قهوهٔ زیاد می‌نوشند، ۶۰ درصد کمتر از مردانی است که اصلاً قهوه مصرف نمی‌کنند. این عدد در مورد همهٔ انواع سرطان پروستات (خوش‌خیم و بدخیم) حدود ۲۰٪ است. بر اساس این تحقیق، هیچ ارتباطی بین مصرف قهوه و احتمال ابتلا به سرطان‌های پروستات کم‌شدت و درجهٔ پایین وجود ندارد و حتی ممکن است لازم باشد مبتلایان در مراحل اولیهٔ سرطان، برای کاهش تکرر ادرار میزان قهوهٔ مصرفی‌شان را کاهش دهند.

ورم پروستات

ورم یا التهاب پروستات که پروستاتیت نامیده می‌شود اغلب ناشی از علل عفونی است. علت بروز این بیماری را می‌توان در نزدیکی با زنان مختلف و همچنین جلوگیری از خروج منی هنگام انزال اشاره کرد. مردانی که سوند یا وسایل پزشکی دیگر در مجرای ادراری دارند یا عمل جراحی مرتبط داشته‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به پروستاتیت باکتریایی می‌باشند.

درمان پروستاتیت به عامل ایجادکننده بستگی دارد و می‌توان با استفاده از آنتی‌بیوتیک آن را درمان کرد. مثلاً در درمان پروستاتیت کلامیدیایی می‌توان از تتراسایکلینها بهره گرفت.

نوشیدن آب کافی و ورزش منظم می‌تواند در پیشگیری این بیماری مؤثر باشد.

سرطان پروستات

سرطان پروستات که با نام چنگار پروستات نیز شناخته می‌شود، پیشرفت سرطان در پروستات است که غده‌ای در دستگاه تناسلی مردان است. بیشتر سرطان‌های پروستات آرام رشد می‌کنند، اما برخی نسبتاً سریع رشد می‌کنند. سرطان پروستات اغلب بدخیم بوده در سنین بالا مشاهده می‌شود با علائم انسداد ادراری و… که سطح خونی آنزیم PSA نیز بالا می‌رود. این بیماری معمولاً به دنبال هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات و با افزایش سن رخ می‌دهد.

سرطان پروستات، شایع‌ترین سرطان بعد از سرطان پوست در مردان است و در ۸۰ درصد مردان بالای ۶۵ سال دیده می‌شود. از هر ۷ نفر، یک نفر در تمام مدت عمر خود ممکن است مبتلا به سرطان پروستات گردد. سرطان غده پروستات قبل از ۵۰ سالگی نادر می‌باشد. این سرطان، دومین علت مرگ ناشی از سرطان بعد از سرطان ریه است. سرطان پروستات معمولاً بسیار آهسته رشد می‌کند و بیشتر مواقع محدود به محل خود است، به طوری که مختصر تغییری در شکل و اندازه غده پروستات به وجود می‌آید. بعضی از انواع این سرطان به سرعت رشد می‌کند و به قسمت‌های دیگر غده پروستات یا به استخوانها، غدد النفاوی و ریه منتشر می‌شود که بسیار خطرناک است. اگر سرطان پروستات در مراحل اولیه تشخیص داده شود، درمان آن با موفقیت انجام خواهد شد.

جراحی و در صورت متاستاز شیمی درمانی، هورمون درمانی و رادیوتراپی از روش‌های درمان این بیماری‌اند.

جراحی پروستات

در بیمارانی که علیرغم درمان دارویی هیچ بهبودی حاصل نمی‌شود و علائم پروستات برای بیمار بسیار آزاردهنده است باید برای جراحی بیمار اقدام کرد. مواردی که بیمار دچار احتباس ادراری ناشی از بزرگی پروستات شده‌است و نیازمند سوند دائمی برای تخلیه ادرار است باید برای جراحی به اورولوژیست مراجعه کند. داشتن سنگ مثانه نشانه ای از بزرگی بیش از حد پروستات و عمل جراحی آن است. ورم کلیه‌ها و خونریزی ادراری و عفونت مکرر ادراری هم از موارد نیازمند جراحی پروستات محسوب می‌شوند. البته اینها تمام موارد نیازمند جراحی نیستند و ممکن است موارد تخصصی دیگری هم باشد که در این فرصت امکان بحث نیست.

• ماساژ پروستات
• هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات
• سرطان پروستات

• روزنامه همشهری