واژِه به مجموعه حروف یا واکهایی که با کنار هم قرار گرفتنشان یک واحد یا یکای تحلیلپذیر را پدیدار میسازند گفته میشود.
در دستور زبان فارسی، بیشتر واژه را در نُه گونه دستهبندی میکنند: نام، گزارواژه(زیب، صفت)، شماره، کنایه، پویه(فعل)، ویژگی(قید)، واک افزوده، واک پیوند، آوا.
«واژه» کوچکترین دستهٔ معنادار از واکها است اگر بتواند به تنهایی بهکار رود. برای نمونه، «-انه» در واژههایی مانند مردانه، زنانه، مهربانانه، دارای معنی ویژهٔ خود است، ولی از آن جا که نمیتوان آن را به تنهایی بهکار برد، واژه نامیده نمیشود. بسیاری از واژهها به بخشهای کوچکتری بخشپذیرند که به آنها تکواژ گفته میشود. تکواژ کوچکترین بخش واژه است که در بسیاری از نمونهها یک واژهٔ خودسالار شمرده شده و در برخی دیگر نیز واژه بهشمار نمیآید.
واژه، ریشهٔ پارسی و کلمه ریشهٔ عربی دارد.
بیشتر زبانشناسان بر این باورند که بهترین روش برای واگران واژگان بر پایهٔ کالبد یا کالبهایی است که واژهها از دیدگاه نحوی یا دستوری بهره میبرند. پذیرفتهترین واگران گفته شده بر این پایه دربردارنده است از:
«واژه، فرم آزادِ کمینه در یک زبان است.»
فرم آزاد به بنپارهای از زبان گفته میشود که بتواند به گونه تنها باشیدن داشته باشد و به جایگاه و ایستار یکسر پایدار و استوار و دگرناپذیری به پارههای زبانی زیستگاه پیرامون خود نیاز نداشته باشد. پیرو واگران بالا، «شکارچی» یک واژه است، چرا که، میتواند بهتنهایی پدیدار شود و پدیداریِ آن در جاهای گوناگونی در درازنای جمله رخ دهد.
مانندها:
در جایگاه مقایسه یا سنجش یکاهای «چی» و «ان» (در شکارچیان) واژگان بهشمار نمیآیند، زیرا نمیتوانند که به دیسهٔ منزوی باشیدن پیدا کنند، ونکه، باید صددرصد جایگاهشان در برابر بخشهای زبانی کناری پایدار و استوار و دگرناپذیر برجای بماند.
واژه روی هم رفته به هفت دستهٔ نام، پویه، حرف، ویژگی، ضمیر یا فرانام، گواژه و آوا بخشبندی میشود. مانند آهو یک نام و سبز یک ویژگی است.
مقالهٔ اصلی: صرف
واژههای مورد مصرف انسان در زبانهای طبیعی را میتوان به دو دسته قسمت کرد:
واژگان ساده آنهایی هستند، که نمیتوانیم به یکاهای معنادار کوچکتر خردشان کنیم، درحالیکه تکههای واژگان پیچیده را میتوان واکاوی کرد.
This article uses material from the Wikipedia فارسی article واژه, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.