زبان آلبانیایی: یک زبان هندواروپایی

زبان آلبانیایی (به آلبانیایی: Gjuha shqipe، جیوها ش‌چیپه) زبانی است از خانوادهٔ زبان‌های هندواروپایی که نزدیک به ۶ میلیون گویشور دارد.

خاستگاه این زبان آلبانی و کوزوو است ولی در دیگر جاهای بالکان که آلبانی‌زبانان زندگی می‌کنند مانند مقدونیه، مونته‌نگرو و جنوب صربستان نیز به این زبان سخن می‌گویند. هم‌چنین گروه‌های آلبانیایی زبان نیز در یونان، کرانه‌های جنوب خاوری ایتالیا و سیسیل به این زبان سخن می‌گویند. هم‌چنین کشورهایی که مهاجرانی از بالکان را در خود پذیرفته‌اند مانند کشورهای اسکاندیناوی، آلمان، بریتانیا، استرالیا، آمریکا، ترکیه و … هم گویشورانی به این زبان دارند. این زبان از دو گویش اصلی توسک (گویش جنوبی) و گِگ (گویش شمالی) تشکیل شده‌است. زبان رسمی/نوشتاری آلبانیایی بر اساس گویش توسک می‌باشد.

زبان آلبانیایی
شمار گویشوران
۵٫۴ million  (ca.۲۰۱۱)
هندواروپایی
  • زبان آلبانیایی
گویش‌ها
گِگ
توسک
Arbëreshë
Arvanitika
الفبای لاتین (Albanian alphabet)
Albanian Braille
وضعیت رسمی
زبان رسمی در
زبان آلبانیایی: دسته‌بندی, همسنجی با دیگر زبان‌های هندواروپایی, سامانهٔ نوشتاری آلبانی
زبان آلبانیایی: دسته‌بندی, همسنجی با دیگر زبان‌های هندواروپایی, سامانهٔ نوشتاری کوزوو
زبان آلبانیایی: دسته‌بندی, همسنجی با دیگر زبان‌های هندواروپایی, سامانهٔ نوشتاری مقدونیه شمالی[a]
زبان آلبانیایی: دسته‌بندی, همسنجی با دیگر زبان‌های هندواروپایی, سامانهٔ نوشتاری مونته‌نگرو[a]
زبان اقلیت
شناخته‌شده در
تنظیم‌شده توسطofficially by the Social Sciences and Albanological Section of the Academy of Sciences of Albania
کدهای زبان
ایزو ۱–۶۳۹sq
ایزو ۲–۶۳۹alb (B)
sqi (T)
ایزو ۳–۶۳۹sqi – کد همگانی
کدهای اختصاصی:

aae – [[Arbëreshë]]

aat – [[Arvanitika]]

aln – [[Gheg]]

als – [[Tosk]]
گلاتولوگalba1267
زبان‌شناسی55-AAA-aaa to 55-AAA-ahe (25 varieties)
{{{mapalt}}}
{{{mapalt2}}}
Current distribution of the Albanian language in اروپا:
  regions where Albanian is the language of the majority
  regions where Albanian is the language of a significant minority
این نوشتار شامل نمادهای آوایی آی‌پی‌ای است. بدون پشتیبانی مناسب تفسیر، ممکن است علامت‌های سوال، جعبه یا دیگر نمادها را جای نویسه‌های یونی‌کد ببینید.
زبان آلبانیایی: دسته‌بندی, همسنجی با دیگر زبان‌های هندواروپایی, سامانهٔ نوشتاری
لهجه‌های آلبانیایی.

دسته‌بندی

در سال ۱۸۵۴ میلادی زبان‌شناس آلمانی فرانتس بوپ این زبان را از خانوادهٔ زبان‌های هندواروپایی شمرد. این زبان در میان زبان‌های این خانواده در شاخه‌ای منحصربه‌فرد جای دارد.

برخی پژوهشگران بر این باورند که این زبان از زبان‌های ایلیری، داسی و تراکیه‌ای مشتق‌شده‌است. برخی هم این زبان را از خانوادهٔ زبان‌های اسلاوی، بالتیک یا ژرمنی می‌دانند.

همسنجی با دیگر زبان‌های هندواروپایی

آلبانیایی muaj i ri / e re nënë motër natë hundë tre i zi /e zezë i kuq / e kuqe i/ e gjelbër/blertë i/e verdhë ujk
دیگر زبان‌های هندواروپایی
سانسکریت māsa nava mātṛ svasṛ nakti nasa tri kāla rudhira hari pīta vṛka
فارسی ماه نو مادر خواهر شب دماغ سه سیاه سرخ سبز زرد گرگ
انگلیسی month new mother sister night nose three black red green yellow wolf
لاتین mēnsis novus māter soror nox nasus trēs āter, niger ruber viridis flāvus, gilvus lupus
رومانیایی luna nou/noi mamă soră noapte nas trei negru roşu verde galben lup
فرانسوی mois nouveau/neuf mère sœur nuit nez trois noir rouge vert jaune loup
ایتالیایی mese nuovo madre/mamma sorella notte naso tre nero rosso verde giallo lupo
ایرلندی nua máthair deirfiúr oiche srón trí dubh dearg glas, uaine buí mac tíre, faolchú
ویلزی mis newydd mam chwaer nos trwyn tri du (/di/) coch, rhudd gwyrdd, glas melyn blaidd
لاتویایی mēnesis jauns māte māsa nakts deguns trīs melns sarkans zaļš dzeltens vilks
یونانی باستان μήν
mēn
νέος
néos
μήτηρ
mētēr
αδελφή
adelphē
νύξ
núx
ῥίς
rhís
τρεῖς
treĩs
μέλας
mélas
ἐρυθρός
eruthrós
χλωρός
khlōrós
ξανθός
xanthós
λύκος
lúkos
بلغاری месец
mesec
нов
nov
майка
majka
сестра
sestra
нощ
nošt
нос
nos
три
tri
черен
čeren
червен
červen
зелен
zelen
жълт
žălt
вълк
vălk
صربی месец
mesec
нов
nov
мајка, матер
majka,mater
сестра
sestra
ноћ
noć
нос
nos
три
tri
црн
crn
црвен
crven
зелен
zelen
жут
žut
вук
vuk
کروات mjesec nov majka sestra noć nos tri crn crven zelen žut vuk
لیتوانیایی mėnesis/mėnuo naujas mama sesuo/sesė naktis nosis trys juoda raudona žalia geltona vilkas

سامانهٔ نوشتاری

از سدهٔ پانزدهم میلادی الفباهای گوناگونی را برای نگارش آلبانیایی به کار برده‌اند. برای این کار از حروف ایتالیایی یا یونانی و گاه عربی استفاده می‌شد. لهجهٔ توسک آلبانیایی را با الفبای یونانی و لهجهٔ چِگ را با الفبای لاتین می‌نوشتند. هردوی این لهجه‌ها را گاه با الفبای عربی که برای نگارش زبان ترکی عثمانی کاربرد داشت و نیز سیریلیک و برخی خط‌های بومی نیز می‌نوشتند. در سال ۱۹۰۸ میلادی به‌طور رسمی زبان آلبانیایی برپایهٔ لهجهٔ چِگ استانداردسازی شد و الفبای لاتین نیز با اصلاحاتی جنبهٔ رسمی یافت. پس از جنگ جهانی دوم لهجهٔ توسک لهجهٔ رسمی و همگانی آلبانیایی گردید.

منابع

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Albanian language». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۲ ژوئیه ۲۰۰۸.

Tags:

زبان آلبانیایی دسته‌بندیزبان آلبانیایی همسنجی با دیگر زبان‌های هندواروپاییزبان آلبانیایی سامانهٔ نوشتاریزبان آلبانیایی منابعزبان آلبانیاییآلبانیآلمانآمریکااسترالیااسکاندیناویایتالیابالکانبریتانیاترکیهتوسک آلبانیاییزبان‌های هندواروپاییسیسیلصربستانمقدونیهمونته‌نگروکوزووگگ آلبانیایییونان

🔥 Trending searches on Wiki فارسی:

نهنگ ۵۲ هرتزمهران احمدیکوروش بزرگحلق‌کنیمیل جنسی به کودکانسازمان تأمین اجتماعیعشق‌بازیلوپرامیدورود و خروج ممنوعجامیونگ گوحسن صباحمحمدرضا گلزارتیم ملی فوتسال افغانستاندودمان سلجوقبارداریفهرست رئیس‌جمهورهای ایالات متحده آمریکاشیفت شب (فیلم ۱۳۹۳)گلشیفته فراهانیگنگ بنگقضیب‌لیسیحشاشینسعید آقاخانیخیس شدن واژنخوارزمشاهیانزگیل تناسلیچویریهانده ارچلپروین اعتصامیمهره‌دارانپنجاه طیف خاکستری (فیلم)آلت مردانهشاهنشاهی ساسانیزنا با محارمنقطه جیونسان ون گوگاختلال کم‌توجهی بیش‌فعالیبی‌دی‌اس‌امحافظزبان انگلیسیکارلو آنچلوتیحمید علیدوستیسکس شاپفهرست بازیگران ایرانیسلطه‌گری و سلطه‌پذیریباشگاه فوتبال آلومینیوم اراکفرجبریدن آلت زنانهاستریپ‌تیزاحمدرضا عابدزادهبانداججام جهانی فوتسال ۲۰۲۴باشگاه فوتبال استقلال ملاثانیازگیلفرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایرانرضاشاهحمله پانیکتصوفاسکار (مجموعه نمایش خانگی)اشکان خطیبیآلمان نازیتپه ونوساتحاد جماهیر شورویفریبا نادریروز معلمعمر بن خطابکیر مصنوعی دودخولیعلی کریمیایرج حسابیملاثانیامپراتوری سلجوقیامیرعباس هویداجام ملت‌های فوتسال آسیا ۲۰۲۴سهراب سپهریقلبهمایون شجریانجود بلینگامگیلدختعشق دروغ خونریزی (فیلم ۲۰۲۴)🡆 More