درُشتمُلِکول یا ماکروملکول (به انگلیسی: Macromolecule) در دانش شیمی بهطور کلّی به مولکولهایی گفته میشود که از نظر تعداد اتمهای تشکیلدهنده، جرم مولکولی (و جرم مولکولی نسبی) و وزن مولکولی دارای مقادیر بالایی باشند.
در مقابل، دیگر مولکولها را با نام ریزمولکول میشناسند، هر چند این اصطلاح چندان کاربرد ندارد.
در تعاریف هیچ مقدار مشخّص و همگانی برای سه ویژگی بالا تعیین نشدهاست و به کار بردن واژهٔ درشتمولکول درباره یک مولکول خاص بیشتر به صورت عرفی و قراردادی است؛ به این معنی که ممکن است مولکول خاصّی را درشتمولکول بدانند در حالی که مولکول دیگری را (از خانوادهای متفاوت) علیرغم بزرگتر یا سنگینتر بودنش درشتمولکول به حساب نیاورند. با وجود این برای برخی از خانوادههای مواد شیمیایی مرزهایی قراردادی به منظور جداسازی ریزمولکولها و درشتمولکولها تعیین شدهاست، برای نمونه اگر چندین اسید آمینه به یکدیگر متّصل شوند ایجاد یک الیگوپپتید {پیوند پپتیدی(به انگلیسی: Peptide bond) یک پیوند شیمیایی بین دو مولکول است که گروه کربوکسیل یک مولکول با گروه آمین مولکول دیگر واکنش میدهد ایجاد میشود و به این وسیله یک مولکول آب آزاد میشود(سنتز آبدهی) و بیشتر میان دو اسید آمینه برقرار میشود. پیوند پپتیدی میان دو اسید امینهاست. اگر شمار اسید امینههایی که به یکدیگر پیوند میخورند کم باشد به آن الیگو پپتید میگویند و اگر شمار اسید امینههایی که به یکدیگر پیوندمیخورند زیاد باشد به آن پلی پپتید میگویند. اگر وزن مولکولی یک زنجیره پپتیدی کمتر از ۱۰۰۰۰ باشد به آن پلی پپتید میگویند و اگر بیشتر از این باشد به آن پروتئین میگویند.} مینمایند. اگر تعداد اسید آمینهها زیاد شود ترکیب یک پلیپپتید خواهد بود امّا اگر وزن مولکولی بیش از۱۰٬۰۰۰ شود ترکیب را پروتئین مینامند. (با این وجود پلیپپتید و پروتئین در بیشتر موارد به جای هم به کار میروند)
بهطور کلّی دو ویژگی را برای درشتمولکولها میتوان برشمرد. نخست جرم (مولکولی یا مولکولی نسبی) و وزن آنهاست که عموماً بدون ذکر میزان معیّنی، باید زیاد باشد. دومین ویژگی تعداد اتمهای تشکیل دهندهٔ آنهاست که میبایست بهطور قابل توجّهی بالا باشد. تعداد بالای اتمها در درشتمولکولها به دو صورت فراهم میگردد:
درشتمولکول زیستی* درشتمولکولی است که توسّط زیاگان ساخته میشود. این مواد جزئی از زیستمولکولها هستند. درشت مولکولهای زیستی مانند تمام مولکولهای زیستی دیگر همگی ترکیباتی آلی هستند.
دستکم سه خانواده از زیستمولکولها، درشتمولکول زیستی محسوب میشوند که عبارتاند از پروتئینها، اسیدهای نوکلئیک و پلیساکاریدها. برخی از منابع لیپیدها را نیز در زمرهٔ درشتمولکولها میدانند.
هر درشتمولکولی که جزء انواع گفته شده نباشد، غیرزیستی به حساب میآید. این مواد ترکیبات آلی هستند که برای انواع کاربردها (صنعتی، درمانی، پژوهشی و …) در کارخانجات یا آزمایشگاهها ساخته میشوند، مانند بسپارهای آلکنها: پلیاتیلن.
بهطور کلّی ساخت درشتمولکول غیرزیستی از لحاظ شیمیایی بسیار سادهتر از ساخت درشتمولکول زیستی در آزمایشگاه است.
This article uses material from the Wikipedia فارسی article درشتمولکول, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.