Partitura edo partizioa musika-lan baten testu osoa da, ahots eta musika-tresna guztien zatiak dituena, elkarren gainean dauden pentagrametan idatziak.
Partiturak ahots eta musika-tresna guztien zatiak biltzen dituenean, orkestra-partitura du izena. Ahotserako partitura izenekoak ahotserako lanaren zatiak biltzen ditu (opera edo oratorio batenak, adibidez), eta orkestraren zatia pianoari egokitua agertzen da.
Ezagutzen den partiturarik zaharrena 1577. urtekoa da. Ordu arte taldeetarako musika zati bananduetan argitaratzen zen. Haydnen eta Mozarten garaian, berriz, orkestra handitu eta musikagintza konplexuagoa bihurtu zenean, partitura osoaren erabilera zabaldu zen.
Partitura bat ondo irakurtzeko hainbat elementu izan behar dira kontuan, hauek haien artean:
Pentagrama musika idazten den tokia da. Bost lerro paralelo eta distantziakide eta lau tartez osatua dago.
Klabeak nota bakoitzak hartzen duen lekua adierazten du eta pentagrama hasieran jartzen da. Zazpi daude eta erabilienak SOL eta FA dira. Sol klabeak sol nota pentagramako bigarren lerroan idazten dela adierazten du eta horen arabera gainerako notak idazten dira.
Notak doinuaren garaiera irudikatzen dute. Zazpi nota daude: DO, RE, MI, FA, SOL, LA eta SI. Hortik aurrera berriro errepikatzen dira.
Lerro gehigarriak pentagraman sartzen ez diren nota altuegiak edo baxuegiak irudikatzeko erabiltzen diren lerroak dira.
Figurek doinuaren iraupena irudikatzen dute. Figura bakoitzak bere neurri berdineko ixilunea dauka. Figurak, handienetik txikienera, hauek dira: BOROBILA, ZURIA, BELTZA, KORTXEA, KORTXEAERDIA, FUSA eta FUSAERDIA. Figura bakoitzak bere aurrekoaren erdia balio du.
Ligadura eta punttua luzapen ikurrak dira. Ligadurak, izen eta doinu bereko notak batzen dituen lerroa da, eta euren luzapenak batzen ditu. Punttua figura edo isilune baten eskumaldean jartzen den puntu txikia da, iraupenaren erdia gehituz.
Musika obraren hasieran idazten da. Zatiki baten bidaz adierazten da. Beheko zenbakiak figura adierazten du eta goikoak figura horretako zenbat sartzen diren. Bi konpas mota daude:
Musika irakurketa errazagoa egiteko, konpasak banalerroen bidez banatzen dira. Abestia amaitzen denean lerro bikoitza idazten da.
Bitartea noten artean dagoen distantzia da eta tonuetan eta tonuerdietan neurtzen da.
Aldakariak noten garaiera aldatzen duten ikurrak dira:
Aldakariak berezkoak edo akzidentalak izan daitezke:
Errepikapen ikurrek musika idazkera errazten dute pasarte ezberdinen errepikapenak adieraziz. Errepikapen ikur motak:
Tempoa musika obraren erritmoa zehazteko erabiltzen da, musikaren abiadura eta izaera adieraziz. Pentagramaren hasieran idazten da hitz italiarrak erabiliz:
Abiadura zehatz neurtzeko metronomoa erabiltzen da.
Ñabardurek doinuaren intentsitatea adierazten dute eta pentagramako goikaldean edo behekaldean idazten dira. Batzuk intentsitate zehatza adierazten dute: p, f, pp, mf,... Beste batzuek pixkanako intentsitate aldaketa adierazten dute: crescendo eta diminuendo.
Datuak: Q187947
Multimedia: Sheet music / Q187947This article uses material from the Wikipedia Euskara article Partitura, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Eduki guztia CC BY-SA 4.0(r)en babespean dago, ez bada kontrakoa esaten. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Euskara (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.
