1999

Aquesta pagina concernís l'an 1999 del calendièr gregorian.

Occitània

França

Euròpa

Africa

Etiopia

Perseguida de la guèrra còntra Eritrèa que son debanament veguèt una alternància de periòdes de negociacions e de combats. Lei negociacions obtenguèron ges de resultat dins lo corrent de l'annada. Lei combats principaus aguèron luòc en febrier e en mai. Premier, leis Etiopians prenguèron l'avantatge e reconquistèron la vila de Badme, enjòc principau de la guèrra, e intrèron sus lo territòri eritrèu en febrier. En revènge, en mai, una ataca novèla de l'armada etiopiana s'acabèt per una revirada dins lo sector dau vilatge de Velessa.

Namibia

Dins lo nòrd-èst dau país, après sa revirada de l'annada precedenta (→ 1998), lo movement secessionista de la Caprivi Liberation Army organizèt una tiera d'atacas suspresas còntra lei posicions de l'armada namibiana. Pasmens, après de combats malaisats, lei soudats dau govèrn centrau reprenguèron lo contraròtle de la situacion tuats 14 rebèls e capturant 300 presoniers. Aquò marquèt la victòria finala dau govèrn dins la Guèrra de Caprivi.

De son caire, lo president Sam Nujoma (SWAPO) faguèt modificar la constitucion per obtenir lo drech de se presentar un tresen còp a l'eleccion presidenciala. Foguèt reelegit aisament ambé 76,8% dei sufragis exprimits.

Sodan

Temptativa d'al-Turabi d'evincir Omar el-Bechir dau poder. Pasmens, lo còp mau capitèt e el-Bechir acomencèt alora de s'alunchar deis islamistas radicaus. Aquò li permetèt de se raprochar pauc a pauc deis Occidentaus e de negociar la fin de la guèrra civila ambé John Garang.

America

Peró

Arrestacion d'Óscar Ramírez, cap de la guerilha comunista dau Sendier Luminós. Ja afeblida per l'arrestacion de son cap istoric, Abimael Guzmán, en 1992, la guerilha s'afondrèt e foguèt a tòrt considerada coma destrucha en 2000 per leis autoritats perovianas. En realitat, plusors subrevivents se gropèron a l'entorn de Florindo Eleuterio Flores Hala que capitèron de reorganizar sei fòrças dins lo centre dau país (→ 2002).

Asia

Qatar

Extension dau drech de vòte ai fremas.

Arts

Sciéncias e tecnicas

Economia

• 6 de genièr : Michel Petrucciani, musician de jazz francés
• 11 de genièr - Fabrizio De André, cantaire italian (n. 1940)
• 5 de febrièr - Wassily Leontief, economista rus, Prèmi Nobel d'Economia (n. 1905)
• 7 de febrièr - Rei Hussein de Jordania (n. 1935)
• 15 de febrièr - Henry Way Kendall, fisician american, Prèmi Nobel (n. 1926)
• 21 de febrièr - Gertrude B. Elion, scientific american, Prèmi Nobel (n. 1918)
• 25 de febrièr - Glenn T. Seaborg, quimista american, Prèmi Nobel (n. 1912)
• 3 de març - Gerhard Herzberg, quimista alemand, Prèmi Nobel (n. 1904)
• 7 de març - Stanley Kubrick, director american de cinèma (n. 1928)
• 18 de març - Adolfo Bioy Casares, escrivan argentin (n. 1914)
• 28 d'abril - Arthur Leonard Schawlow, fisician american, Prèmi Nobel (n. 1920)
• 2 de julhet - Mario Puzo, escrivan american (n. 1920)
• 26 de julhet - Trygve Haavelmo, economista noruegués, Prèmi Nobel (n. 1911)
• 6 d'octobre - Amália Rodrigues, cantaira portuguesa (n. 1920)
• 14 d'octobre - Julius Nyerere, president de Tanzania (n. 1922)
• 20 d'octobre - Jack Lynch, primièr ministre d'Irlanda (n. 1917)
• 24 de decembre - João Baptista Figueiredo, militar e president de Brasil entre 1979 e 1985. (n.1918)
• 26 de decembre - Curtis Mayfield, compositor e cantaire american (n. 1942)
• 27 de decembre - Horst Matthai Quelle, filosòf alemand (n. 1912)
• Yuri Knorozov, lingüista sovietic.

• Prèmi Nobel de Fisica : Gerardus 't Hooft e Martinus J.G. Veltman.
• Prèmi Nobel de Quimia : Ahmed H. Zewail
• Prèmi Nobel de Fisiologia o Medecina : Günter Blobel
• Prèmi Nobel de Literatura : Günter Grass
• Prèmi Nobel de la Patz : Mètges Sens Frontièras
• Prèmi Nobel d'Economia : Robert Mundell