Apokrifoj De La Nova Testamento

La tri kriterioj uzataj de la antikva Kristana Eklezio por konsideri “kanona” ene de la Nova Testamento estis:

Apostola patreco: atribuebla al la instruo aŭ al la senpera redakto de la apostoloj aŭ de iliaj plej proksimaj kunuloj;
Liturgia uzo: nome tekstoj legitaj dum liturgiaj ritoj de la praaj kristanaj komunumoj;
Ortodokseco: nome tekstoj kiuj respektu la dogmajn verojn (Unueco kaj Triunueco de Dio, Jesuo Kristo vera Dio kaj vera homo...).

La apokrifoj de la Nova Testamento estas katalogeblaj surbaze de ilia enhavo, ĝenro kaj origina fonto laŭ jenaj kategorioj.

Apokrifaj Evangelioj

Surbaze de la menciitaj kriterioj kutime la apokrifaj evangelioj dividiĝas tiel:

Evangelioj de la infanaĝo
Evangelioj jud-kristanaj
Gnostikaj evangelioj
Evangelioj de la pasio
Kromaj apokrifaj evangelioj
Fragmentoj de apokrifaj evangelioj
Apokrifaj evangelioj perditaj aŭ anonimaj.

Vidu en Apokrifaj evangelioj

Apokrifaj Agoj

La ĝenro “Agoj” aplikiĝas al tekstoj referencantaj al personoj de la Nova Testamento kiuj ne estas Jesuo (por kiuj oni uzas la terminon "evangelioj"). La Agoj de la Apostoloj, kanona teksto en la kristana Biblio, referencas precipe al la apostoloj Petro kaj Paŭlo. Ankaŭ la plejgranda parto de la apokrifaj “Agoj” referencas al apostoloj, kun la pia intenco liveri al la kristanoj raportojn pri ilia predikado kaj morto, pri kio ofte silentas la kanonaj dokumentoj.

Pro la malfrua epoko de ilia redakto kaj ilia stilo tro fabeleca, la diversaj apokrifaj Agoj ne povas esti konsideritaj historienhavaj, kvankam ne eblas apriore ekskludi elementojn de antaŭa parola tradicio.

Apokrifaj Agoj
Titolo	Protagonisto	Lingvo	Dato	Enhavo	Notoj
Agoj de Andreo	Andreo (apostolo)	greka	Dua duono de la 2-a jarcento / unua duono de la 3-a jarcento	Predikado kaj mirakloj en Akaia (Grekio), martiriĝo per krucumado en Patraso	Atribuita al Leŭkio Karino. Gnostikaj influoj. Alveninta al nia epoko kiel resumo, latina, de Gregorio el Tours
Agoj de Andreo kaj Matiaso	Andreo kaj Matiaso, apostoloj	greka	Post la 5-a jarcento	Priskribas la alvenon de Matiaso ĉe urbon de kanibaloj el kiuj li estas mirakle savita intervene de Jesuo kaj Andreo apostolo	Tradicie konsiderita parto de la Agoj de Andreo, nune konsiderita teksto sendependa
Ĉapitro 29a de la Agoj de la Apostoloj	Sankta Paŭlo apostolo	Angla lingvo	1871	Priskribas la alvenon de Paŭlo en Britujon, kie li predikas al izraela komunumo	Prezentita kiel traduko el greka manuskripto elfosita en Konstantinopolo en la 18-a jarcento pri kiu tamen ne restas spuroj
Agoj de Barnabo	Sankta Barnabo	greka	5-a jarcento	Priskribas predikadon kaj surŝtiparan martiriĝon ĉe insulo Kipro	-
Agoj de Bartolomeo aŭ Martiriĝo de Bartolomeo	Bartolomeo, apostolo	greka	4-a aŭ 5-a jarcento	Priskribas predikadon kaj martiriĝon per senkapigo de Bartolomeo en Hindio	-
Agoj de Santipo kaj Poliseno	Santipo kaj Poliseno iberaj kristaninoj	greka	3-a aŭ 4-a jarcento	2 aŭtonomaj sekcioj: 1. Santipo kristaniĝas kune kun la edzo, spite de sia komenca kontraŭeco sed kun la mirakla helpo de Sankta Paŭlo; 2. Poliseno, fratino de Santipo, estas forkaptita kaj enboatigita en la direkto de Babilono; mirakle liberigita en Grekio helpe de Sankta Filipo (Apostolo) kaj, post kelke da fabelecaj peripetioj, ŝi sukcesas reveni al sia patrujo	Ekzemplo de helenisma romano
Agoj de Filipo	Filipo, apostolo	greka	4-a jarcento	Heterogena kolekto priskribanta la predikadon de la apostolo Filipo en Grekio, Frigio, Sirio, Partio, kaj lian perkrucuman martiriĝon kapmalsupre en Hierapolis de Frigio	Gnostikaj kaj enkratismaj influoj
Agoj de Johano	Johano, apostolo	greka	Dua duno de la 2-a jarcento	Priskribas la alvenon, predikadon kaj miraklojn de la apostolo Johano en Efeso, post kiam li foriris el la urbo Mileto en kiu li rifuĝiĝis por eviti la persekutojn de la Jerusalema juĝistaro	Atribuita al Leŭkio Karino. docetismaj kaj gnostikismaj influoj
Agoj de Marko	Marko, evangeliisto	araba, kopta, greka, amhara el kopta prateksto perdita	4-a aŭ 5-a jarcento	Predikado kaj mirakloj de la apostolo en Cyrenaica kaj en Aleksandrio kaj martiriĝo de la evangeliisto lige posttrenita malantaŭ ĉaro tra la urbaj vojoj.	-
Agoj de Mateo	Mateo, apostolo kaj evangeliisto	greka	4-a/5-a jarcento	Predikado kaj mirakloj de la apostolo Mateo en Mira de (Likio)	-
Agoj de Paŭlo	Paŭlo	greka	Finiĝo de 2-a jarcento	4 diversaj sekcioj prezentiĝantaj kiel aŭtonomaj verkoj: Agoj de Paŭlo kaj Tekla; 2. Letero de la Korintanoj al Paŭlo; 3. Tria letero al la Korintanoj; 4. Martiriĝo de Paŭlo per pera ordono de Nerono	Atribuita al Leŭkio Karino. Disvastiĝinta precipe inter manikeismanoj
Agoj de Paŭlo kaj Tekla	Sankta Paŭlo	greka	Finiĝo de la 2-a jarcento	Sankta Paŭlo en Ikonio konvertas la belan Teklan kiu estas mirakle liberigota el la risko de martitiriĝo	atribuita al Leŭkio Karino. Uzita precipe de manikeismanoj

Pluaj Agoj

Agoj de Petro
Ago de Petro
Agoj de Petro kaj Andreo
Agoj de Petro kaj de la dekdu
Agoj de Petro kaj Paŭlo
Agoj de Pilato
Agoj de Simono kaj Judaso
Agoj de Tadeo
Agoj de Timoteo
Agoj de Tito
Agoj de Tomaso

Apokrifaj leteroj de la Nova Testamento

Letero al la aleksandrianoj
Letero de la apostoloj
Letero de Barnabo
Letero de la Korintanoj al Paŭlo
Letero de Ignacio
Letero al la Latakianoj
Lateroj de Paŭlo al Seneko la pli juna
Tria letero de Paŭlo al la Korintanoj
Letero de Patro al Filipo
Letero de Patro ala Jakobo la pli juna
Letero de Pseŭdo-Tito
Leteroj de Jesuo Kristo kaj de reĝo Abgar de Edeso
Letero de Publio Lentulo

Apokalipsoj de la Nova Testamento

Unua apokalipso de Jakobo
Dua apokalipso de Jakobo
Apokalipso de la Virgulino (etiopa)
Apokalipso de la Virgulino (greka)
Apokalipso de Petro (greka)
Apokalipso de Petro (kopta)
Apokalipso de Paŭlo (greka)
Apokalipso de Paŭlo (kopta)
Apokalipso de Stefano
Apokalipso de Tomaso

Ciklo de Pilato

Verdikto de Pilato
Anaforo de Pilato
Paradozo de Pilato (Aresto de Pilato)
Leteroj de Pilato kaj Herodo
Leteroj de Pilato kaj Tiberio
Venĝo de la Savinto
Morto de Pilato
Saniĝo de Tiberio

Kromaj apokrifaj tekstoj de la Nova Testamento

Subiro en la regnon de morto (de Jesuo)
Doktrino de Addai
Preĝo de la apostolo Paŭlo
Du vojoj aŭ Juĝo de Petro
Instruo de Paŭlo
Instruo de Petro
Martiriĝo de Andreo apostolo
Martiriĝo de Mateo
Resurekto de Jesuo Kristo (de Bartolomeo)
Testamento de Jesuo
Tradicio de Matiaso
Dormiĝo de la beata Virgulino Maria aŭ forpaso de Maria de Johano la teologo
Forpaso de la beata Virgulino Maria de Jozefo el Arimateo;

(Priritaj instruaĵoj)

Libroj de Jeu
Diagramo de Ofitoj

Sub-apostola literaturo

Iuj antikvaj kristanaj tekstoj ne estis inkluzivitaj en la biblia kanono, sed fakte estis kvazaŭigitaj kanonaj ĝis la 4-a jarcento. En la katolika tradicio kutime ne estas indikataj kiel “apokrifaj”, kiaj fakte ili estas, por ke ilin oni ne tro apudigu al la aliaj apokrifaj tekstoj kiuj ne ĝuis tian konsideron ĉe la unuaj kristanaj generacioj. La uzata titolo por ili estas “apostolaj skriboj” aŭ “skriboj de la apostolaj Patroj” aŭ subapostola literaturo, nome dateblaj ĉe la tujposta apostola epoko, nome de la 2-a jarcento. Ili estas:

Didakeo
Letero de Klemento el Romo al la Korintanoj
Dua letero de Klemento
Letero de Ignacio al la Efesanoj
Letero de Ignacio al la Magnezianoj
Latero de Ignacio al la Tralianoj
Letero de Ignacio al la Romanoj
Letero de Ignacio al la loĝantoj de Filadelfio
Letero de Ignacio al la loĝantoj de Smirno (Izmiro)
Letero de Ignacio al Polikarpo
Letero de Polikarpo al la Filipianoj
Dua letero de Polikarpo al la Filipianoj
Martiriĝo de sankta Polikarpo
Papia el Hierapolis (fragmentoj)
Letero de Barnabo
Homilio de Pseŭdo-Klemento
Paŝtisto de Hermaso
Letero al Diogneto

Apokrifaj novtestamentaj mencioj ĉe Islamo

Ankaŭ en la Korano ĉeestas apokrifaj atestaĵoj pri la Filo de Maria

Vidu ankaŭ

Bibliografio

Luigi Moraldi, a cura di. Tutti gli apocrifi del Nuovo Testamento, Casale Monferrato 1994.

Mario Erbetta, Gli apocrifi del Nuovo Testamento,

Referencoj

Kategorio Apokrifoj de la Nova Testamento en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

This article uses material from the Wikipedia Esperanto article Apokrifoj de la Nova Testamento, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). La enhavo estas disponebla laŭ CC BY-SA 4.0, se ne estas alia indiko. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Esperanto (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.