Ελλάδα Επαναστατική Επιτροπή

Η Επαναστατική Επιτροπή, (αρχικά αναφερόμενη ως Επαναστατική Επιτροπή Εθνικής Σωτηρίας,) που συγκροτήθηκε πριν το Κίνημα της 11ης Σεπτεμβρίου 1922, αποτελείτο αρχικά από 12 ανώτερους αξιωματικούς, με τη μετέπειτα προσθήκη 2 "παραγόντων του εσωτερικού".

Η δωδεκαμελής -βραχύβια- σύνθεση είχε ως εξής:

• (Συνταγματάρχες) Παναγιώτης Γαρδίκας,
• Στυλιανός Γονατάς
• Αλέξανδρος Εδιπίδης,
• Βασίλειος Θ. Κουρουσόπουλος και
• Νικόλαος Πλαστήρας,
• (Αντισυνταγματάρχες) Μιλτιάδης Κοιμήσης,
• Κωνσταντίνος Μαμούρης
• Παναγόπουλος,
• Άγγελος Πρωτοσύγγελος και
• Αριστείδης Χασαπίδης
• (Αντιπλοιάρχοι) Ιωάννης Παν. Πετροπουλάκης - υπήρξε, παραδόξως, φανατικός βασιλόφρονας, ο οποίος συνετέλεσε στην προσχώρηση του Στόλου στο Κίνημα. Αναφέρεται ότι διαφώνησε με την συμπεριφορά της Επιτροπής απέναντι στον Βασιλιά και αντικαταστάθηκε από τον Φωκά, μόλις μια ημέρα μετά το κίνημα.
• Δημήτριος Φωκάς.

Τα δύο μέλη "εσωτερικού" που προστέθηκαν αργότερα^[πότε;] ήταν ο πλοίαρχος Αλέξανδρος Χατζηκυριάκος και ο συνταγματάρχης Λουκάς Σακελλαρόπουλος.

Περισσότερο προβεβλημένη ήταν η πενταμελής Εκτελεστική Επιτροπή της Επαναστάσεως, η οποία αποτέλεσε και την τελευταία και κύρια έκφανση της Επαναστατικής Επιτροπής κατόπιν του Κινήματος. Αρχικά αποτελείτο από τους:

 

• Στυλιανό Γονατά
• Νικόλαο Πλαστήρα
• Λουκά Σακελλαρόπουλο
• Αλέξανδρο Χατζηκυριάκο και
• Δημήτριο Φωκά,

Ο Φωκάς σύντομα αντιλήφθηκε ότι στην Επιτροπή επικρατούσαν αδιάλλακτα στοιχεία και αποχώρησε. Τον αντικατέστησε ο Αγησίλαος Γέροντας.

Στις 14 Νοεμβρίου του 1922, η τυπική δικαιοδοσία της πενταμελούς Επιτροπής, που αφορούσε κυρίως την Δίκη των έξι, εκχωρήθηκε στον Νικόλαο Πλαστήρα, ο οποίος έκτοτε υπέγραφε τις Αποφάσεις της Επαναστάσεως ως "ο Αρχηγός". Μετά την ολοκλήρωση της εκκαθάρισης των φιλοβασιλικών στο στράτευμα και τις εκλογές του 1923, έπαψε να ασκεί την εξουσία.

Η βραχύβια Επαναστατική Επιτροπή, που συγκροτήθηκε μετά το Κίνημα Κονδύλη της 10ης Οκτωβρίου 1935, αποτελείτο από τους:

 

• Αλέξανδρο Παπάγο (Στρατός)
• Δημήτριο Οικονόμου (Ναυτικό) και
• Γεώργιο Ρέππα (Αεροπορία).

Η Επιτροπή, αποτελούμενη από τους αρχηγούς των τριών όπλων, εμφανίστηκε σε προκήρυξη ως η υπαίτια για την παραίτηση της Κυβέρνησης Τσαλδάρη και ως αυτή που υπέδειξε τον Γεώργιο Κονδύλη για Πρωθυπουργό, κατόπιν όμως της ανάληψης της πρωθυπουργίας από τον Κονδύλη απουσιάζει εντελώς ως θεσμικό σώμα.

Η Επαναστατική Επιτροπή, που εμφανίσθηκε μετά το Πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, αποτελείτο αρχικά από μία διευρυμένη σύνθεση 14 ή 17 αξιωματικών, τα κορυφαία δηλαδή στελέχη των φατριών της "Επαναστάσεως".

Ο όρος "Επαναστατική Επιτροπή" χρησιμοποιήθηκε σε επίσημα έγγραφα για μία και μόνο φορά, στη διακήρυξη διορισμού του Γεωργίου Ζωιτάκη ως Αντιβασιλέως, όπου αναφέρονται μόνον τα ονόματα των Παπαδόπουλου, Παττακού και Μακαρέζου.

 

Τυχόν παράλληλος σχεδιασμός για ένα σκιώδες "Επαναστατικό Συμβούλιο" σαράντα ενός μελών ουδέποτε πραγματοποιήθηκε, ενώ, η ύπαρξη της ίδιας της Επαναστατικής Επιτροπής έχει αμφισβητηθεί από τον διευθυντή του ΓΕΝ/Α2 επί χούντας, αντιπλοίαρχο Π. Νικολόπουλο.

Αν και ο Παπαδόπουλος κατόρθωσε να κυριαρχήσει, η δράση του δεν μπορεί να θεωρηθεί ανεξάρτητη από τις αποφάσεις της Επιτροπής: τον Αύγουστο του 1970, στην κορύφωση ενδο-δικτατορικής κρίσης, οι Λαδάς και Ασλανίδης, έχοντες την υποστήριξη και άλλων πραξικοπηματιών, επιχείρησαν να αναγάγουν την Επιτροπή στο κύριο όργανο λήψεως αποφάσεων, φανερώς προτιθέμενοι να "εκθρονίσουν" τον Παπαδόπουλο από τη θέση του Πρωθυπουργού. Στο περιστατικό αυτό, ο Παπαδόπουλος υπέβαλλε την παραίτηση του ενώπιον της Επιτροπής η οποία, αν και έγινε δεκτή, δε πραγματώθηκε μετά από παρέμβαση του Ιωαννίδη.

Το όνομα της Επαναστατικής Επιτροπής θα εμφανισθεί, επίσης, στο σημείωμα που διεμήνυσε στον Παπαδόπουλο την ανατροπή του από τον "αόρατο" Ιωαννίδη, στις 25 Νοεμβρίου του 1973.