Δημήτριος Ιωαννίδης: Έλληνας στρατιωτικός και δικτάτορας

Διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 διατελώντας κατά τη διάρκεια αυτής διοικητής της ΕΣΑ. Τον Νοέμβριο του 1973 ηγήθηκε δικού του νέου πραξικοπήματος ανατρέποντας τον Γεώργιο Παπαδόπουλο και αναλαμβάνοντας ο ίδιος αφανώς τη διακυβέρνηση της χώρας, εξ ου και το παρωνύμιο ο "αόρατος δικτάτωρ". Τέλος, επιδιώκοντας την ανατροπή του αρχιεπισκόπου Μακαρίου οργάνωσε το Πραξικόπημα του 1974 με αποτέλεσμα την τουρκική εισβολή στην Κύπρο.

Δημήτριος Ιωαννίδης
Γέννηση	13 Μαρτίου 1923 Αθήνα
Θάνατος	16 Αυγούστου 2010 Πειραιάς
Ενταφιασμός	Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών
Χώρα	Ελλάδα
Κλάδος	Ελληνικός Στρατός Ξηράς
Εν ενεργεία	1941 - 24 Αυγούστου 1974
Βαθμός	Ταξίαρχος(ΠΖ) (στις 21 Ιουνίου 1976 καθαιρέθηκε και υποβιβάστηκε σε στρατιώτη)
Μονάδες	Διοικητής Τάγματος της 12ης Μεραρχίας Ελληνική Δύναμη Κύπρου ΓΕΣ
Διοικήσεις	Αρχηγός του Τάγματος της Σχολής Ευελπίδων Διοικητής Ε.Σ.Α.
Μάχες/πόλεμοι	Μάχη της Κρήτης Ελληνικός εμφύλιος πόλεμος (1946-1949)
Τιμές	Πέντε Χρυσά Αριστεία Ανδρείας
Ιδιότητα	Δικτάτορας (Χούντα των Συνταγματαρχών) Έγκλειστος των φυλακών Κορυδαλλού για το έγκλημα της εσχάτης προδοσίας
δεδομένα (π • σ • ε )

Γεννήθηκε στις 13 Μαρτίου 1923 στην Αθήνα και προερχόταν από εύπορη σχετικά οικογένεια. Όπως πάντως αποκαλύφθηκε τελευταία καταγόταν από Ρωμανιώτες Εβραίους, από παλιά εγκατεστημένους στα Γιάννενα. Εισήλθε στη Σχολή Ευελπίδων και το 1943 έγινε ανθυπολοχαγός. Συμμετείχε στη μάχη της Κρήτης και στη συνέχεια εντάχθηκε στην αντιστασιακή οργάνωση ΕΟΕΑ του ΕΔΕΣ. Το 1952 αποφοίτησε από τη Σχολή Πεζικού, το 1954 από τη Σχολή Ατομικού - Βιολογικού και Χημικού Πολέμου και το 1956 από τη Σχολή Πολέμου. Το 1961 επισκέφθηκε τη Δυτική Γερμανία με σκοπό να παρακολουθήσει εκπαιδευτικά προγράμματα για μονάδες πεζικού. Την περίοδο 1945 - 1949 υπηρέτησε σε τάγματα Εθνοφυλακής, στην ταξιαρχία Ρίμινι και στη Μακρόνησο. Το 1951 συμμετείχε στο κίνημα του ΙΔΕΑ, του οποίου υπήρξε μέλος από το 1945. Συγκεκριμένα κατά το κίνημα εκείνο υπηρετώντας ο Δ. Ιωαννίδης στο ΚΕΒΟΠ στο Χαϊδάρι, φέροντας τον βαθμό του λοχαγού, επιβιβάζοντας το λόχο του σε στρατιωτικά οχήματα κατέλαβε το ΓΕΕΘΑ. Για την πράξη του εκείνη διώχθηκε πλην όμως η τότε κυβέρνηση παρέσχε αμνηστία και επαναφορά στο στράτευμα όλων των επίορκων συνωμοτών του κινήματος. Παράλληλα με την επιτελική εκπαίδευση το 1956 στη σχολή πολέμου δεν έπαψε να συμμετέχει σε παράνομες συνωμοτικές συγκεντρώσεις με έντονη δράση που έγιναν αντιληπτές από τον αντικαταστάτη του Σόλωνος Γκίκα, αντιστράτηγο Π. Νικολόπουλο που αν και διέταξε ο τελευταίος τη σύλληψη και καταδίκη των συνωμοτών τελικά απομακρύνθηκε ο ίδιος από την τότε κυβέρνηση για να ησυχάσει το στράτευμα. Το 1959 μετατέθηκε στο επιτελείο του Γενικού Επιτελείου Στρατού, το 1963 τοποθετήθηκε στην Κύπρο, το 1964 προήχθη σε αντισυνταγματάρχη και το 1966 διορίστηκε διοικητής του τάγματος της Σχολής Ευελπίδων.

Το 1956 ανέλαβε την αρχηγία της συνωμοτικής ομάδας αξιωματικών η οποία το 1967 θα πραγματοποιούσε το πραξικόπημα. Το 1959 η αρχηγία της ομάδας πέρασε στον Δημήτριο Παττίλη αλλά ο Ιωαννίδης παρέμεινε μέλος. Από τη θέση του διοικητή της σχολής Ευελπίδων διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην επιβολή και εδραίωση της δικτατορίας. Μετά την επιτυχημένη ανατροπή της κυβέρνησης διορίστηκε αρχηγός της ΕΣΑ και τον Αύγουστο του 1969 έγινε διευθυντής του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Το 1970 προήχθη στον βαθμό του συνταγματάρχη και το 1973 σε ταξίαρχο.

Με τον διορισμό του Σπυρίδωνα Μαρκεζίνη στη θέση του πρωθυπουργού, ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, που είχε στο μεταξύ αναλάβει πρόεδρος της Δημοκρατίας, προσπάθησε να φιλελευθεροποιήσει το καθεστώς του και να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές. Ο Ιωαννίδης ως εκφραστής της αδιάλλακτης "σκληροπυρηνικής" πτέρυγας του καθεστώτος, ήταν αντίθετος σε κάθε επικείμενη φιλελευθεροποίηση. Έχοντας οργανώσει τον δικό του μηχανισμό είχε αρχίσει ήδη να προετοιμάζει την ανατροπή Παπαδόπουλου. Τον Αύγουστο του 1973 απομακρύνθηκε από τη διοίκηση της ΕΣΑ αλλά ύστερα από πιέσεις επανήλθε στη θέση του.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου σε συνδυασμό με την επικρατούσα κατάσταση αποτέλεσε την ευκαιρία για την ανατροπή του Παπαδόπουλου. Έτσι στις 25 Νοεμβρίου 1973 ο Ιωαννίδης επικεφαλής πολλών αξιωματικών ανέτρεψε τον Γεώργιο Παπαδόπουλο και την κυβέρνηση Μαρκεζίνη, θέτοντας αμφότερους (Μαρκεζίνη - Παπαδόπουλο) σε περιορισμό.

Με την ανάληψη της εξουσίας τοποθέτησε στην προεδρία της Δημοκρατίας τον Φαίδωνα Γκιζίκη, στην πρωθυπουργία τον Αδαμάντιο Ανδρουτσόπουλο, υπουργό Εθνικής Αμύνης τον υποστράτηγο Ευστάθιο Λατσούδη κ.ά. τους οποίους όρκισε ο τότε μητροπολίτης Ιωαννίνων και μετέπειτα αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ. Ουσιαστικός όμως αρχηγός ήταν ο ίδιος, ο οποίος προτιμούσε να εργάζεται σε παρασκηνιακό επίπεδο λαμβάνοντας τότε τον βαθμό του ταξίαρχου. Διακηρυγμένος στόχος του ήταν ο απόλυτος έλεγχος της πολιτικής ζωής από τον στρατό και η προκήρυξη εκλογών το 1978. Απώτερος στόχος όμως ήταν η ανατροπή του Αρχιεπίσκοπου Μακαρίου, την οποία και πέτυχε τον Ιούλιο του 1974. Η ανατροπή αυτή όμως έδωσε την αφορμή για την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο, την ώρα που ο ίδιος καθησύχαζε τους Κυπρίους πως δεν τίθεται θέμα εισβολής. Στις 23 Ιουλίου του ίδιου έτους η ηγεσία του καθεστώτος συνεδρίασε αποφασίζοντας ομόφωνα, πλην του Ιωαννίδη, να παραδώσει την εξουσία στους πολιτικούς. Στις 2 Αυγούστου τέθηκε σε διαθεσιμότητα ενώ στις 24 Αυγούστου αποστρατεύθηκε. Με απόφαση του Ευάγγελου Αβέρωφ - Τοσίτσα είχε προαχθεί σε υποστράτηγο.

Στη συνέχεια βάσει της Συντακτικής Πράξης της 3ης Σεπτεμβρίου 1974 όρισε την παραπομπή του Ιωαννίδη και των υπόλοιπων πρωτεργατών της Χούντας στο Πενταμελές Εφετείο Αθηνών. Στις 15 Ιανουαρίου 1975 εκδόθηκε το Δ΄ Ψήφισμα της Ε΄ Αναθεωρητικής Βουλής που όριζε τη διενέργεια δίκης των "Απριλιανών" μετά από μήνυση των δικηγόρων Αλέξανδρου Λυκουρέζου και Ευάγγελου Γιαννόπουλου που είχε καταθέσει πρώτος από τον προηγούμενο Σεπτέμβριο. Η Δίκη τελικά ξεκίνησε έξι μήνες μετά, στις 28 Ιουλίου, ημέρα Δευτέρα, στη δικαστική αίθουσα των γυναικείων φυλακών Κορυδαλλού, όπου στο μεταξύ είχε γίνει η μεταγωγή των Απριλιανών από την Κέα και διήρκεσε ακριβώς ένα μήνα, μέχρι 29 Αυγούστου. Κατά τη διάρκεια της δίκης ούτε μία φορά δεν διασταύρωσε το βλέμμα του με τον Γ. Παπαδόπουλο. Τελικά σύμφωνα με την απόφαση που εκδόθηκε, όπως αυτή στη συνέχεια μετατράπηκε, ο Δ. Ιωαννίδης καταδικάστηκε σε στρατιωτική καθαίρεση, ισόβια κάθειρξη για το αδίκημα της εσχάτης προδοσίας και σε 10 έτη κάθειρξη για το αδίκημα της στάσης, καθώς και σε ισόβια για ηθική αυτουργία σε ανθρωποκτονίες και συνολική κάθειρξη 25 ετών για ηθική αυτουργία σε απόπειρα ανθρωποκτονίας για την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Ακόμη, καταδικάστηκε σε φυλάκιση 14 ετών για το αδίκημα της ηθικής αυτουργίας σε ένωση προς στάση αξιωματικών εν ενεργεία, εν καιρώ γενικής επιστρατεύσεως και άλλες μικρότερες ποινές, (δηλαδή επί αδικημάτων που προβλέπει ο ΣΠΚ). Αρχικά καταδικάστηκε σε θάνατο (1975), (που τότε ίσχυε η ποινή του θανάτου) αλλά η ποινή μετατράπηκε σε ισόβια, χωρίς να το ζητήσει ο ίδιος. Μαζί με τον Ντερτιλή, ήταν οι μόνοι που απέμειναν φυλακισμένοι, καθώς αρνήθηκε να ζητήσει χάρη.

Απεβίωσε στις 16 Αυγούστου 2010 από θερμοπληξία στο Κρατικό Νοσοκομείο Νίκαιας που είχε διακομισθεί για λόγους υγείας. Ήταν παντρεμένος και δεν είχε παιδιά.

Ο Ιωαννίδης κατέθεσε ως μάρτυρας στην Ειδική Εξεταστική Επιτροπή για τον «Φάκελο της Κύπρου» (21 Φεβρουαρίου 1986 - 31 Οκτωβρίου 1988) που είχε συστήσει η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου. Η κατάθεσή του δόθηκε στις 7 Μαΐου 1987 και μετήχθη στη Βουλή υπό δρακόντεια μέτρα ασφαλείας τα οποία επέβλεπε προσωπικά ο τότε αρχηγός της Ελληνικής Αστυνομίας Νίκων Αρκουδέας. Σε αντίθεση με τον Γεώργιο Παπαδόπουλο ο οποίος στη δική του κατάθεση ήταν πολύ ομιλητικός (κατέθετε για περίπου εννέα ώρες) ο Ιωαννίδης υπήρξε εξαιρετικά φειδωλός και δεν βοήθησε καθόλου το έργο της Επιτροπής, περιοριζόμενος στο να κατηγορήσει τον Παπαδόπουλο για την απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας το 1967. Αποχωρώντας από την αίθουσα της εξέτασής του, παρέδωσε χειρόγραφο κείμενό του στους δημοσιογράφους, όπου ισχυριζόταν τα εξής:

«Η επέμβασις εις την Κύπρον εγένετο διά να αποφευχθή η διάλυσις της Κυπριακής Εθνοφρουράς, η οποία απετέλει και αποτελεί ακόμη και σήμερον, παρά τα δημιουργηθέντα τετελεσμένα γεγονότα, παράγοντα ισορροπίας μεταξύ των δυνάμεων Ελλάδος και Τουρκίας. Η στρατηγική αύτη εσχεδιάσθη το 1964 υπό των Γαρουφαλιά και Γεννηματά, επί κυβερνήσεως του Γεωργίου Παπανδρέου, και εστηρίζετο διά την περιοχήν της Κύπρου επί της ελληνικής μεραρχίας και μετά την απομάκρυνσιν ταύτης το 1967, επί της Εθνοφρουράς.»

Τον Ιούλιο του 2009 ο Ιωαννίδης έδωσε συνέντευξη μέσα στη φυλακή στο δημοσιογράφο Γιώργο Φράγκο, η οποία δημοσιεύθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2010, δηλαδή μετά το θάνατό του. Σε αυτή, ο Ιωαννίδης κατηγόρησε το ΚΚΕ και την καραμανλική Δεξιά, υποστηρίζοντας ότι έχουν έναν παράξενο έρωτα και αλληλοσυμπληρώνονται. Αντίθετα, επαίνεσε το ΠΑΣΟΚ λέγοντας ότι αυτό μόνο προσπάθησε να αποκαλύψει την αλήθεια στην Εξεταστική Επιτροπή για το Κυπριακό και πρόσθεσε ότι τις καλύτερες μέρες του στη φυλακή τις πέρασε επί των ημερών του ΠΑΣΟΚ.

• Greece: Implications of the Coup, 7 December 1973 Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine., έκθεση της CIA για το πραξικόπημα Ιωαννίδη.
• Το πραξικόπημα του Ιωαννίδη και οι εκτιμήσεις της ΣΤΑΖΙ.
• Απολογία Ιωαννίδη στη δίκη των πρωταιτίων του πραξικοπήματος Μακεδονία 15/5/1975
• Απολογία Ιωαννίδη στη δίκη του Πολυτεχνείου Μακεδονία 12/12/1975
•   Έναρξη δίκης των κατηγορουμένων για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου στις Φυλακές Κορυδαλλού (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
•   Δίκη των βασανιστών ΕΑΤ-ΕΣΑ στις Φυλακές Κορυδαλλού (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)