Ελληνικός Στρατός

Μαζί με την Πολεμική Αεροπορία (Π.Α.) και το Πολεμικό Ναυτικό (Π.Ν.), συγκροτούν τις Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας. Αποτελεί το μεγαλύτερο από τους τρεις κλάδους. Ο στρατός με επικεφαλής τον Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Στρατού, υπάγεται ιεραρχικά στο Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας (Γ.Ε.ΕΘ.Α.).

Ελληνικός Στρατός
Έμβλημα του E.Σ.
Ενεργό	1821 (de facto) 1828 (επίσημα)
Χώρα	Ελλάδα
Τύπος	Χερσαίες Δυνάμεις
Ρόλος	Εθνική Άμυνα
Δύναμη	εν καιρώ ειρήνης: 93.500 εν καιρώ πολέμου: 252.000
Υπαγωγή	Ένοπλες Δυνάμεις
Προστάτης	Άγιος Γεώργιος
Ρητό	Ελεύθερον το εύψυχον
Ιστοσελίδα	Επίσημη ιστοσελίδα
Διοίκηση
Αρχηγός ΓΕΣ	Αντιστράτηγος Γεώργιος Κωστίδης
Υπαρχηγός ΓΕΣ	Αντιστράτηγος Ανδρέας Κορωνάκης
Επιτελάρχης ΓΕΣ	Αντιστράτηγος Δημήτριος Βακεντής
Γενικός Επιθεωρητής Στρατού - Διοικητής Δόγματος Εκπαίδευσης	Αντιστράτηγος Σπυρίδων Αλφαντάκης
Διοικητής 1ης Στρατιάς	Αντιστράτηγος Δημόκριτος Κωνσταντάκος
Διοικητής Γ΄ ΣΣ / NRDC-GR	Αντιστράτηγος Αθανάσιος Γαρίνης
Διοικητής Δ΄ ΣΣ	Αντιστράτηγος Σταύρος Παπασταθόπουλος
Διοικητής ΑΣΔΕΝ	Αντιστράτηγος Εμμανουήλ Θεοδώρου
Διοικητής ΑΣΔΥΣ	Αντιστράτηγος Δημήτριος Μπολομύτης
Αξιοσημείωτοι διοικητές	Θεόδωρος Κολοκοτρώνης Δημήτριος Υψηλάντης Γεώργιος Καραϊσκάκης Μάρκος Μπότσαρης Αθανάσιος Διάκος Παπαφλέσσας Κίτσος Τζαβέλας Ρίτσαρντ Τσωρτς Κωνσταντίνος Σαπουντζάκης Κωνσταντίνος Α΄ Παναγιώτης Δαγκλής Ιωάννης Μεταξάς Νικόλαος Πλαστήρας Λεωνίδας Παρασκευόπουλος Γεώργιος Κονδύλης Αλέξανδρος Παπάγος Κωνσταντίνος Βεντήρης Θρασύβουλος Τσακαλώτος
Διακριτικά
Πολεμική Σημαία Συνταγμάτων

Ο Ελληνικός Στρατός αποτελεί μέρος του Βαλκανικού Σχηματισμού Μάχης (HELBROC), μιας συνδυασμένης δύναμης ταχείας απόκρισης σύμφωνα με τη δομή του Σχηματισμού Μάχης της ΕΕ.

Ο Ελληνικός Στρατός προέρχεται από τις μονάδες τακτικού στρατού που συγκροτήθηκαν από την προσωρινή ελληνική κυβέρνηση κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης (1821–1829). Η πρώτη από αυτές, ένα σύνταγμα πεζικού και μια μικρή πυροβολαρχία συγκροτήθηκαν τον Απρίλιο του 1822 και διοικούνταν από Ευρωπαίους φιλέλληνες. Η έλλειψη κονδυλίων, ωστόσο, ανάγκασε τη διάλυση τους αμέσως μετά, αν και τον Ιούλιο του 1824 οι μονάδες τακτικού στρατού αναμορφώθηκαν, υπό τον Έλληνα Συνταγματάρχη Παναγιώτη Ρόδιο. Ως πρώτο ελληνικό τακτικό σώμα μπορεί να θεωρηθεί και αυτό που συγκροτήθηκε από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, στις 3 Μαρτίου 1821, στο Ιάσιο της σημερινής Μολδαβίας με την ονομασία «Ιερός Λόχος». Τον Μάιο του 1825, ψηφίστηκε ο πρώτος νόμος περί στράτευσης, ενώ η διοίκηση των μονάδων τακτικού στρατού ανατέθηκε στον Γάλλο Συνταγματάρχη και φιλέλληνα Κάρολο Φαβιέρο. Υπό τη διοίκηση του Φαβιέρου, οι μονάδες τακτικού στρατού επεκτάθηκαν και για πρώτη φορά συμπεριέλαβαν το ιππικό, τη στρατιωτική μουσική και, με τη βοήθεια του Λόρδου Βύρωνα, τα στρατιωτικά νοσοκομεία. Η διακυβέρνηση του Ιωάννη Καποδίστρια (1828–1831) έφερε μια δραστική αναδιοργάνωση, καθώς δημιουργήθηκαν οι γραμματείες Στρατού και Ναυτικών Υποθέσεων, η Σχολή Ευελπίδων, το Σώμα Μηχανικού (1829), ενώ ορισμένα άτακτα σώματα μετασχηματίστηκαν σε τάγματα πεζικού. Όλο αυτό το διάστημα, η γαλλική επιρροή στον τακτικό στρατό ήταν έντονη, καθώς οι περισσότεροι από τους εκπαιδευτές ήταν Γάλλοι φιλέλληνες, ενώ αργότερα υπηρέτησαν ως αξιωματικοί του Στρατηγού Μαιζών στην Εκστρατεία του Μοριά.

Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια το 1831 και τη μετέπειτα εσωτερική αναταραχή που ακολούθησε τα επόμενα δύο χρόνια, ο τακτικός στρατός έπαψε να υπάρχει. Ο πρώτος βασιλιάς του νέου ανεξάρτητου ελληνικού βασιλείου, ο Βαυαρός πρίγκιπας Όθωνας, αρχικά στηρίχθηκε στο Βαυαρικό Επικουρικό Σώμα με δύναμη περί τους 4.000 άνδρες. Η βασιλική κυβέρνηση επανίδρυσε τον τακτικό στρατό και διέλυσε τα άτακτα τμήματα που είχαν συμμετάσχει σε μεγάλο βαθμό στην Ελληνική Επανάσταση. Μετά την εκδίωξη του Όθωνα το 1862, ο στρατός συνέχισε να υφίσταται με το επικαλούμενο καταστατικό του στρατού του 1833. Οι πρώτες σημαντικές μεταρρυθμίσεις πραγματοποιήθηκαν το 1877, ως απάντηση στην κρίση στα Βαλκάνια που τελικά οδήγησε στον ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877–1878. Μεταξύ άλλων, για πρώτη φορά ο Ελληνικός Στρατός υποδιαιρέθηκε σε μεραρχίες και ταξιαρχίες. Η καθολική στράτευση εισήχθη το 1879 και υπό την πρωθυπουργία του Χαρίλαου Τρικούπη (1882–1885) έγιναν σημαντικά βήματα για τη βελτίωση της κατάρτισης και της εκπαίδευσης του σώματος των αξιωματικών, μια γαλλική στρατιωτική αποστολή κλήθηκε στην Ελλάδα, νέες σχολές ιδρύθηκαν και Έλληνες αξιωματικοί στάλθηκαν στο εξωτερικό για σπουδές, ενώ έγιναν και προσπάθειες ώστε οι αξιωματικοί να απέχουν από τη συμμετοχή στην πολιτική και να επικεντρωθούν σε επαγγελματικά τους καθήκοντα. Ο στρατός υπέστη επίσης την πρώτη του κινητοποίηση, μεταξύ Ιουλίου 1880 και Απριλίου 1882, λόγω της ελληνικής προσάρτησης της Θεσσαλίας, όπως και πάλι τον Σεπτέμβριο του 1885 με Μάιο του 1886, όταν η Βουλγαρία προσάρτησε την Ανατολική Ρωμυλία. Η μεγάλη οικονομική επιβάρυνση αυτών των μακρών περιόδων κινητοποίησης, ωστόσο, είχε ως αποτέλεσμα να εξαντληθεί το δημόσιο ταμείο, και να σταματήσει η μεταρρυθμιστική διαδικασία. Αυτό κατέστησε τον Ελληνικό στρατό εντελώς απροετοίμαστο για πόλεμο στο ξέσπασμα του Ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, καθώς σχέδια, οχυρώσεις και όπλα ήταν ανύπαρκτα, η μάζα του σώματος των αξιωματικών ήταν ακατάλληλη για την εκπλήρωση των καθηκόντων της και η κατάρτιση ήταν ανεπαρκής. Ως αποτέλεσμα, ο αριθμητικά ανώτερος, καλύτερα οργανωμένος και εξοπλισμένος Οθωμανικός Στρατός απώθησε τις ελληνικές δυνάμεις νότια της Θεσσαλίας.

Η κάκιστη απόδοση του Ελληνικού Στρατού στον πόλεμο του 1897, οδήγησε σε σημαντικό μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα υπό τη διοίκηση του Γεωργίου Θεοτόκη (1899–1901, 1903–1904 και 1906–1909). Ένα νέο καταστατικό του στρατού εκδόθηκε το 1904 (αναθεωρήθηκε το 1910), αγοράστηκαν νέα πυροβόλα (συμπεριλαμβανομένου του πυροβόλου Σνάιντερ-Δαγκλή 75 χιλιοστών) και του τυφεκίου Μάνλιχερ και μία νέα ομοιόμορφη χακί αμφίεση εισήχθη το 1908. Η μεταρρύθμιση επιταχύνθηκε μετά το κίνημα στο Γουδί του 1909, καθώς η νέα κυβέρνηση υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο έφερε μια γαλλική στρατιωτική αποστολή να εκπαιδεύσει τον Ελληνικό Στρατό. Υπό την επίβλεψή της, οι Έλληνες είχαν υιοθετήσει το τριγωνικό τμήμα πεζικού ως κύριο σχηματισμό τους, αλλά το πιο σημαντικό, η αναμόρφωση του συστήματος κινητοποίησης επέτρεψε στη χώρα να εξοπλίσει ένα πολύ μεγαλύτερο αριθμό στρατευμάτων από ότι το 1897, και ενώ οι ξένοι παρατηρητές εκτίμησαν μια κινητοποιημένη δύναμη περίπου 50.000 ανδρών, ο στρατός τελικά έφτασε τις 125.000, και με την Εθνική Φρουρά και την εφεδρεία στις 140.000. Μία μεγάλη κινητοποίηση του Ελληνικού Στρατού πραγματοποιήθηκε στις 15 Αυγούστου του 1940, ο οποίος συγκροτούνταν με το Γενικό Επιτελείο Στρατού ως άμεση εποπτεία επί πέντε σωμάτων στρατού, τριών μεραρχιών και του φρουρίου της Θεσσαλονίκης.

Τη σύνθεση του Στρατού Ξηράς αποτελούν ο Ενεργός Στρατός, η Εθνοφυλακή, οι Έφεδροι Υψηλής Ετοιμότητας Στρατού (ΕΦ.Υ.Ε.Σ.) και η Εφεδρεία. Για την εκπλήρωση της αποστολής του ο Στρατός Ξηράς χωρίζεται σε όπλα και σώματα τα οποία καλύπτουν επιμέρους αποστολές:

Όπλα

Τα όπλα έχουν ως κύρια αποστολή τη διεξαγωγή του αγώνα ή την άμεση συμμετοχή σε αυτόν και είναι συνολικά έξι, τρία όπλα μάχης και τρία όπλα υποστήριξης μάχης:

Μάχης

• Το Πεζικό, το οποίο αποτελεί τη βάση του Σ.Ξ. και διακρίνεται σε απλό και μηχανοκίνητο, αν και το πρώτο τείνει σε ένα βαθμό να καταργηθεί. Οι μονάδες των ειδικών δυνάμεων (καταδρομείς, αλεξιπτωτιστές, πεζοναύτες) θεωρούνται μονάδες πεζικού, αν και έχουν ξεχωριστή διεύθυνση στο Γ.Ε.Σ..
• Τα Τεθωρακισμένα, τα οποία αποτελούν εξέλιξη του Ιππικού.
• Το Πυροβολικό, το οποίο έχει κρίσιμο ρόλο. Αποστολή του είναι να κάνει ευκολότερη τη λειτουργία των δύο πρώτων και ορισμένες φορές να δρα ανεξάρτητα, επιφέροντας συντριπτικά πλήγματα από μεγάλη απόσταση. Το Πυροβολικό είναι το όπλο που έχει αναδείξει τους περισσότερους αρχηγούς Γ.Ε.Σ.

Υποστήριξης Μάχης

• Το Μηχανικό διευκολύνει όλα τα παραπάνω σε θέματα οδοποιίας, γεφυροποιίας, ναρκοπεδίων και καταστροφών, κατασκευής οχυρωματικών έργων, παραλλαγής κ.λπ.
• Οι Διαβιβάσεις (Ηλεκτρονικός Πόλεμος) αναλαμβάνουν το ζωτικής σημασίας πρόβλημα της επικοινωνίας μεταξύ των διαφόρων κλιμακίων και μονάδων του Σ.Ξ., αλλά και των υπολοίπων Ενόπλων Δυνάμεων.
• Η Αεροπορία Στρατού προσφάτως (1998) έγινε αυτοτελές όπλο. Έως τότε επανδρωνόταν με προσωπικό από όλα τα όπλα και σώματα του Σ.Ξ. Η αποστολή της είναι τόσο επιθετική όσο και υποστηρικτική σε θέματα αερομεταφοράς και εναέριας παρατήρησης.

Σώματα

Ως σώματα ορίζονται τα στοιχεία του Σ.Ξ. τα οποία υποστηρίζουν τα όπλα με διοικητική ή λογιστική μορφή. Τα παρακάτω σώματα διαθέτουν μονάδες εκστρατείας.

Υποστήριξης Μάχης

• Το Τεχνικό αναλαμβάνει τα διάφορα κλιμάκια επισκευής του υλικού του Σ.Ξ., πέραν του 1ου και 2ου που ανήκει στην εκάστοτε μονάδα.
• Το Σώμα Εφοδιασμού Μεταφορών ασχολείται με τον εφοδιασμό των μονάδων με τρόφιμα και καύσιμα και με τη μεταφορά αυτών.
• Το Σώμα Υλικού Πολέμου ασχολείται με τον εφοδιασμό των μονάδων με πολεμοφόδια, ιματισμό και υλικά.
• Το Σώμα Έρευνας και Πληροφορικής είναι επιφορτισμένο με τους τομείς της έρευνας και της πληροφορικής.
• Το Υγειονομικό (Ιατρών, Οδοντιάτρων, Φαρμακοποιών, Κτηνιάτρων και Νοσηλευτικής) προσφέρει υγειονομική υποστήριξη στον Σ.Ξ.

Λοιπά Σώματα

Τα υπόλοιπα σώματα, τα οποία δε διαθέτουν μονάδες εκστρατείας, είναι το Υγειονομικό (Διαχειριστών και Διοικητικών), το Οικονομικό, το Γεωγραφικό, το Ελεγκτικό, το Σώμα Στρατιωτικών Γραμματέων, το Ταχυδρομικό, το Μουσικό, το Σώμα Φροντιστών, το Σώμα Αρχιτεχνιτών Όπλων και το Σώμα Αρχιτεχνιτών Σωμάτων.

Τέλος, τέσσερα σώματα, όντας κοινά και για τους τρεις κλάδους των ενόπλων δυνάμεων, εξυπηρετούν και τον Σ.Ξ. Πρόκειται για το Στρατολογικό - Στρατιωτικών Νομικών Συμβούλων, το Σώμα Στρατιωτικών Δικαστικών Γραμματέων και το Σώμα Στρατιωτικών Ιερέων (τέως Θρησκευτικό). Το Δικαστικό Σώμα των Ενόπλων Δυνάμεων δεν αποτελεί στοιχείο των ενόπλων δυνάμεων, καθώς ανήκει στην προσωπικά και λειτουργικά ανεξάρτητη δικαστική εξουσία.

 

Οι στρατιώτες υποχρεωτικής θητείας αποτελούν περίπου τη μισή δύναμη (45.000 οπλίτες) με το υπόλοιπο 50% να καλύπτεται από επαγγελματίες και αμειβόμενους σε όλες τις κατηγορίες (μόνιμους Αξιωματικούς, Υπαξιωματικούς), Ο.Β.Α, Δ.Ε.Α, κλπ). Στους αντιρρησίες συνείδησης δίνεται η δυνατότητα να υπηρετήσουν εναλλακτική θητεία σε υπηρεσίες φορέων του δημόσιου τομέα της χώρας.

Στον Ελληνικό Στρατό υπάρχουν οι επαγγελματίες στρατιώτες, οι εθελοντές και οι στρατεύσιμοι. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 90.000 εν ενεργεία στρατιωτικοί, εκ των οποίων οι 30.000 υπηρετούν τη στρατιωτική τους θητεία. Στην Ελλάδα η στρατιωτική θητεία διαρκεί 12 μήνες και είναι υποχρεωτική για όλους τους άνδρες ηλικίας 18 έως 45 ετών. Οι πολίτες που απολύονται από την ενεργό υπηρεσία γίνονται έφεδροι και θεωρητικά υπόκεινται σε περιοδική ανάκληση της εφεδρείας τους για διάστημα 1–10 ημερών σε ακανόνιστα διαστήματα. Οι Έλληνες άνδρες ηλικίας μεταξύ 18 και 60 ετών που ζουν σε στρατηγικά ευαίσθητες περιοχές ενδέχεται επίσης να υποχρεωθούν να υπηρετήσουν με μερική απασχόληση στην Εθνοφυλακή. Κατά τη διάρκεια μιας κινητοποίησης ο αριθμός των στρατευμένων ανδρών μπορεί να ξεπεράσει τους 180.000.

Οι άνδρες που υπηρετούν τη στρατιωτική τους θητεία και οι υπαξιωματικοί φορούν ειδικά διακριτικά βαθμού για να τους διαφοροποιούν από τους εθελοντές.

Οι περισσότεροι επαγγελματίες αξιωματικοί αποφοιτούν από τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων στην Αθήνα και τη Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών στα Τρίκαλα, ενώ οι υπόλοιποι, ειδικοί επαγγελματίες αξιωματικοί του στρατού αποφοιτούν από τη Στρατιωτική Σχολή Αξιωματικών Σωμάτων στη Θεσσαλονίκη και την Σχολή Αξιωματικών Νοσηλευτικής.

Στην ιεραρχία του στρατού, οι απόφοιτοι των δύο στρατιωτικών σχολών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη ανήκουν σε υψηλότερη βαθμίδα, συγκριτικά με τους επαγγελματίες αξιωματικούς του ίδιου βαθμού που αποφοιτούν από εξειδικευμένες στρατιωτικές σχολές. Δηλαδή ο απόφοιτος της Σχολής Ευελπίδων βρίσκεται σε ανώτερη ιεραρχική βαθμίδα από έναν αξιωματούχο του ίδιου βαθμού που αποφοίτησε από τη ΣΣΑΣ Νομικής. Οι απόφοιτοι εξειδικευμένων σχολών όπως η Νομική βρίσκονται πιο πάνω στην ιεραρχία από τους αποφοίτους της ΣΜΥ, τους ΕΠΟΠ, τους εθελοντές και τους άνδρες που υπηρετούν τη θητεία τους.

Σε περίπτωση πολέμου, τα τάγματα του ελληνικού στρατού διοικούνται από στρατιωτικό με τον βαθμό του υποστρατήγου. Εάν ο Ελληνικός στρατός βρίσκεται σε αποστολή μάχης για λογαριασμό άλλου κράτους, τότε το τάγμα του ελληνικού στρατού που εμπλέκεται θα διοικείται από μη Έλληνα διοικητή σε συμφωνία με το Ελληνικό κράτος.

 

Ο σύγχρονος στρατιωτικός εξοπλισμός του στρατού ξηράς ανέρχεται σε

• 1913 κύρια άρματα μάχης
  
• 4209 τεθωρακισμένα οχήματα μάχης και μεταφοράς προσωπικού
  
• 4800 πυροβολικό

Ο βαρύς εξοπλισμός και ο οπλισμός του Ελληνικού Στρατού προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από ξένους προμηθευτές (Γερμανούς, Γάλλους, Ιταλούς, Αμερικανούς, Βρετανούς και Ρώσους). Αξιοσημείωτη εξαίρεση αποτελεί το σχεδιασμένο και κατασκευασμένο στην Ελλάδα τεθωρακισμένο όχημα μεταφοράς προσωπικού «Λεωνίδας», το οποίο κατασκευάστηκε από την ΕΛΒΟ. Η ΕΛΒΟ έχει παράξει για τον στρατό και άλλα στρατιωτικά οχήματα όπως το «ΕΛΒΟ Κένταυρος».

Ο εξοπλισμός του Ελληνικού Στρατού προέρχεται από διαφορετικές χρονικές περιόδους. Στον Ελληνικό Στρατό υπάρχουν τόσο υπερσύγχρονα όπλα και εξοπλισμός, ενώ δεν απουσιάζει και ο εξοπλισμός που κατασκευάστηκε την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, ο οποίος βαίνει σταδιακά προς απόσυρση.

• Προεδρικό διάταγμα 130/84 «Κύρωση του Γενικού Κανονισμού Υπηρεσίας στο Στρατό»
• Στρατιωτικός Κανονισμός 20-1

• Γενικό Επιτελείο Στρατού