खप्तड राष्ट्रिय निकुञ्ज

छ। यो इ.सं. १९८४ माई स्थापना गरियाको हो। यो निकुञ्ज संसारकै राम्रो स्थानमाई पडन्छ। समुद्र सतहबाट २४०० देखि ३७०० मिटर उचाइमी फैलिएको खप्तड क्षेत्रको बीचमा उभियाको छ १२ हजार फिट अग्लो खप्तड लेक। यो ५० वर्ष पहिले खप्तडबाबाले तपस्या गरेको पवित्र ठाउँ हो। सुदूरपश्चिमको भूस्वर्ग भनिने खप्तड डोटी अछाम बझाङ रे बाजुराको संगमस्थल हो। खप्तडको त्रिवेणीमाई रयाको त्रिवेणी मन्दिर रे त्यसवरपर २२ वटा पाटन छन्। खप्तड बाबाको कुटी त्रिवेणी नदी खापर दह शिव मन्दिर सहस्रिलंग गणेश मन्दिर नागढुंगा केदारढुंगाजस्ता धार्मिक स्थल निकै प्रख्यात छन्। सदियौँदेखि खप्तडमा लाग्ने विविध सांस्कृतिक मेलामध्ये गंगा दसहरामा हजारौँ तीर्थयात्री भेला हुन्छन्। त्रिवेणी नदीमाई स्नान गर्नुका साथै सुदूरपश्चिमकै प्रसिद्ध हुड्के नाच हेर्न स्थानीयवासी जम्मा हुने गर्छन्। सुदूरपश्चिमको सबैभन्दा प्रसिद्ध गन्तव्यस्थल खप्तड घुम्नका लागि जेठ, असारदेखि मङ्सिरसम्मको समय उपयुक्त मानिन्छ। यहाँ २५ मैदान मात्र छैनन्, वरिपरि ५३ वटा थुम्काहरू छन्, जईलाई स्थानीय भाषामी झोती भनिन्छ। किम्वदन्ती अनुसार दोस्रो नम्बरका पाण्डव भीमले हलो जोत्दा फालीले फ्याँकेको माटोबाट यी थुम्का बनेका हुन्।

खप्तड़ राष्ट्रिय निकुञ्ज
आईयूसीएन श्रेणी II (राष्ट्रिय निकुञ्ज)
नेपाला: नक्सा मी खप्तड़ राष्ट्रिय निकुञ्ज अवस्थित क्षेत्र
ठउर	नेपाल
नजीक को महानगर	बझाङ
निर्देशाङ्कअन	29°16′12″N 80°59′24″E / 29.27000°N 80.99000°E / 29.27000; 80.99000 80°59′24″E / 29.27000°N 80.99000°E / 29.27000; 80.99000
क्षेत्र	225 km2 (87 sq mi)
निर्मित	वि.सं. २०४२ (सन् १९८४)
सञ्चालक निकाय	राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा वन्यजन्तु संरक्षण विभाग, वन तथा भू‍‍-संरक्षण मन्त्रालय

खप्तड़ राष्ट्रिय निकुञ्जै स्थापना सन् १९८४ मैं येइ क्षेत्राऽ पवित्र व्यक्ति खप्तड़ बाबाऽ सल्लाग मी भयाऽ हो। प्रसिद्ध खप्तड़ बाबा आश्रम, यक धार्मिक स्थल जाँ हिन्दु तीर्थयात्रिइन सर साल॒ जुलाई-अगस्तै पूर्णिमा मैं शिवै पुजा अद्दाइ खिलाइ औनान्, निकुञ्ज मुख्यालयाऽ नजिक॒ छ। सन् २००६ मैं २१६ वर्ग किमी (८३ वर्ग मील) क्षेत्रोऽ यक बफर जोन घोषित अरियाऽ थ्यो।

खप्तड़ बाबा सन् १९४० का दशक मैं ध्यान रे पूजा अद्दाइ खिलाइ ये क्षेत्र मी गयाऽ हन्। उन ले लगभग ५० वर्ष यक भक्ताऽ रूप मी येइ ठउर बितायो रे पुइ यक प्रसिद्ध आध्यात्मिक सन्त बन्या।

याँ भू-बनौट घाँसे मैदान, डँङा पऽड़, रे खोलारोड़ा मिलिबरे बनिरैछ। संरक्षित क्षेत्रे मैं ५६७ किसिमाऽ वनस्पति पायीर्याहान्। वनस्पति का प्रकारअन मैं चीड़, द्यार, बुराउँज, बाँज, कटाउँज, रे नदि का इलाकाअन मैं उदिस शामिल छन्।

 

अच्यालै सूची मी २३ प्रजाति का स्तनधारी, २८७ प्रजाति का चड़ा, रे २३ प्रजाति का उभयचर लै सरिसृप शामिल छन्। येइ निकुञ्जाऽ प्रतीकात्मक स्तनधारी चितुवा, हिमालयी कालो भालो, जङ्ङलि कुकुर, रे कस्तुरि हन्। याँ का प्रतीकात्मक चड़ा प्रतातिइन मैं मुनाल, बाज, रे डङ्गर गिद्ध शामिल छन्।

खप्तड़ बाबा आश्रम खप्तड़ राष्ट्रिय निकुञ्ज भितरि पड़न्छ। खप्तड़ बाबा यिसै राष्ट्रिय निकुञ्ज भितरि पड्ड्या त्रिवेणी मी बस्या: हन् रे उन यक महान् दार्शनिक, चिकित्सक, वैज्ञानिक, रे ज्योतिषी का रूपमी पछ्याणिन्थ्या।

•  
  गंगादशहरामी लाग्या मेला
•  
  खप्तडको त्रिबेणी धाममी रया मन्दिर
•  
  खप्तडमी हिउँ

• खप्तड (तिर्थस्थल)
• नेपालका राष्ट्रिय निकुञ्जहरू
• नेपालका वन्यजन्तु आरक्षहरू
• नेपालका संरक्षित क्षेत्रहरू