zanışiye

Cıgeyrayışo sistematiko, entellektuelo u pratiko. Zanışiye heme inan gêno xo miyan. Hetê tarixi ra zanışiye, vênayış u veciyayışê nuştışi ra rêwêr vêniyayo. Merdıman raver dorme de çı esto çı çıniyo, senên beno, veciyo, veciyeno, kamca ra yeno, kami vıraşto senên ameyo pêra heme inan zanıtene waşto. Coka merdım başle kerdo ke dormey xo bışınaso. Ena raye ra zi zanışiye veciya miyan. Zanışiye hêdi hêdi biya hera. Raveri filozofan (merdımê delğeyıni) nımıtiya cihani zanıtış waşto. İnan ra pey zi alıman (ilmdar, zanıtoğ) tayê qısmê zanışiye kerdê a. Zaniyeno ki zanışiye nuştış ra ver veciya. O ri ra vêşêri demê antiki de vênayışanê ilmiyan u vetışanê inan rê caygey arkeolociye gırdo. Cıgeyrayışanê vetışanê arekolociye ra pey, musiyayo ke demê tarix ra ver de merdımanê verênan çımkerdışi vıraştê, inan peyê serredeman ra şiyê. Çiyê ke qıtay Afrika ra veciyay, inan veto miyan ki serranê verê miladi 35000 u 20000 miyan de merdıman peymıtışê demi rê testkerdışi kerdê, inan waşto ki averşiyayışê demi (zeman) vecê, zanê. Be ey ra piya cıresayışê teknolociki ra bin, kerdışê ilmi zi zêdêri verê miladi de serra 2500ıne de leze gırewto, o tesbit keriyayo. Zêdêri caygey mimari de kerdışi ewro zi şenê bıewniyê, banê gırdi zey Stonehenge nêşeno cıresayışo teknolocik u ilmi teber de bıvıraziyo. İnan kerdış rê ganê merdımi wayirê zanıtışê matematiki u ilmi bıbê.

Arşimed (be Yunanki: Aρχιμήδης) teqriben 287 İ.V. (İsa ra ver) Sicilya (İtalya) de ameyo dınya. Serra 212 İ.V. de zi merdo. Yew matematikwan, fizikwan u mıhendiso de Yunano ke wextê vêrêni rayo. Arşimed, çağê antiki de tewr namdar matematikwanan ra yew biyo.