ғылым
| Портал | Жоба | Талқылау | Қатысушылар |
Ғылыми портал
| “ | Біздің өміріміздегі ең түсініксізі — оның түсінікті болуы | ” |
Ғылым (араб.: علم (ілім)— білім, тану; лат. scientia — білім) — ақиқат жайлы объективті білімдерді жетілдіру мен жүйелеуге бағытталған адам іс-әрекетінің саласы, жалпы мағынасы: жүйелік білім мен тәжірибе. Арнайы мағынасы — ғылыми жолмен жинақталған білім жүйесі, сонымен қатар зерттеумен келген ретті білім жинағы.
Негізінен ғылымдарды екі санатқа бөледі:
- Жаратылыс құбылыстарын (биологиялық өмірді қоса) зерттейтін жаратылыстану ғылымдары және
- Адамзат өмірі мен қоғамдарын зерттейтін гуманитарлық ғылымдар.
Бұл санаттар эмпирикалық ғылымдар болып табылады, яғни ондағы білім табиғатта көруге және зерттеушілердің әлдебір шарттарда тәжірибе арқылы тексеруге болатын құбылыстарға негізделген.
Пәндік аймақ
Ғылым дегеніміз не? • Ғылымдар сатысы • Ғылыми заңдардың тізімі • Физикалық заңдар тізімі
Формалды ғылымдар:
Әлеуметтік ғылымдар:
Гуманитарлық ғылымдар:
Жаратылыстану ғылымдары:
Таңдаулы мақала
Анатомия (гр. ἀνα - үстінен + гр. τέμνω- кесем — бөлшектеу, кесу, іреу) — тірі организмдердің үлкейткіш аспаптардың көмегінсіз көзге көрінетін қүрылысын зерттейтін іргелі (фундаментальды) биологиялық морфологиялық ғылым. Анатомия — зертгеу нысандарына байланысты жануарлар және өсімдіктер анатомиясы болып екіге бөлінеді. Жануарлар анатомиясынан адам анатомиясы жеке ғылым саласы ретінде бөлінді.
Адам мен жануарлардың қалыпты анатомиясы көптеген ғылыми салалардан тұрады:
- остеология — сүйектер жүйесі туралы ілім
- синдесмология — сүйектер байланыстары туралы ілім
- миология - бұлшықеттер туралы ілім
- дерматология тері жабыны және онын туындылары туралы ілім
- спланхнология — ішкі ағзалар туралы ілім
- эндокринология — ішкі секреция бездері туралы ілім
- ангиология — тамырлар жүйесі (қанайналым, лимфаайналым, қантүзу мүшелері) туралы ілім
- неврология — жүйке жүйесі туралы ілім
- эстезиология — сезім мүшелері туралы ілім.
Сіз білесіз бе?…
- Вакуум туралы алғашқы ғылыми еңбекті Әбу Насыр Әл-Фараби жазған.
- Андрей Гейм 2000 жылы шнобель сыйлығын алып, 10 жылдан кейін нобель сыйлығына да қол жеткізді.
- Тығыздығы ең төмен зат графендік аэрогель (аэрографен) болып саналады.
- Газ-плазмалық мониторлардың жарығы ультракүлгін сәулеленуінің люминофорға әсер етуінен пайда болады.
- Адамның миында 100 миллиардқа жуық нейрон бар, оның жартысы дерлік мишықта орналасқан.
Ғылым жаңалықтары
Таңдаулы тұлға
Қаныш Сәтбаев (12 сәуір 1899 жылы, Баянауыл ауданы, Павлодар облысы - 31 қаңтар, 1964 жылы, Мәскеу) — геолог-ғалым, минерология ғылымдарының докторы, профессор, академик. Қазақ КСР Ғылым академиясын ұйымдастырушы және оның тұңғыш президенті, Кеңес Одағының және Қазақстанның металлогения мектебінің негізін қалаушы, қазақтан шыққан тұңғыш академик.
Ғалымның негізгі ғылыми еңбектері кентасты кендер геологиясы мен Қазақстанның минералды ресурстарына арналған. Жезқазған кенін зерттеу және Орталық Қазақстанның (Сарыарқаның) металлогендік және болжам картасын жасауда көп еңбек сіңірген. Ол ғылымға формациялық металлогендік анализдің кешендік әдісін енгізген. 1926-1929 жылдары кені мардымсыз өңір болып саналған Жезқазғанды ірі мыс кентасты аудан қатарына көтеруде Сәтбаевтың еңбегі өте зор болды. Бұрынғы геологиялық деректерге терең талдау жасап, бұл кен ауданының кең көлемдегі геологиялық-барлау жұмыстарын ұйымдастыруға болатын ірі нысан екенін дәлелдеген. Минералдық шикізаттарға бай Сарыарқа, Кенді Алтай және басқа да аймақтарды ерекше назар аударып зерттеген. 1927-1928 жылдары – Жезқазған, Қарсақбай, Атбасар, Спасск аудандары, Қарағанды тас көмір алабы және Қаратау полиметалл кендері жөнінде ғылыми маңызды еңбектер жариялаған. 1929 жылы Атасу темір-марганец кендерін игерудің негізінде Қарағанды облысында қара металлургия өнеркәсібін дамыту туралы мәселе көтерген. Жезқазған – Ұлытау ауданында мыстан басқа темір, марганец, көмір, қорғасын кендерін ашып, барлау нәтижесінде маңызды геологиялық қорытындылар жасаған. Ұлы Отан соғысы жылдарында танк бронын құюға қажет марганец тапшылығы туған кезде Сәтбаевтың жетекшілік етуімен өте қысқа мерзімде Жезді марганец кені барланып, іске қосылған.
Жобаға қалай көмектесе аласыз
- Мақалалардағы қателерді түзетіп, Уикипедияның жалпы сапасын көтеруге үлес қосыңыз.
- Бар мақалаларға толықтырулар енгізіп, санаттар мен үлгілер арқылы портал орамдылылығын күшейтіңіз.
- Мәтінде кездесетін қызыл сілтемелерді толтырып, мақалалар санын көбейтіңіз.
- Циклопропан
- Циклобутан
- Циклопентан
- Циклогексан
- Циклогептан
- Циклооктан
- Циклононан
- Циклодекан
- Метилциклопропан
- Метилциклобутан
- Метилциклопентан
- Метилциклогексан
- Хаусан
- Норборан
- Декалин
- Адамантан
- Стеран
- Кубан
- Призман
- Додекаэдран
- Баскетан
- Пагодан
- Твистан
- Циклопропен
- Циклобутен
- Циклопентен
- Циклогексен
- Циклогептен
- Циклооктен
- Циклононен
- Циклодецен
- Пропадиен
- 1,3-Бутадиен (1,2-Бутадиен)
- Изопрен
- Циклобутадиен
- Циклопентадиен
- 1,3-Циклогексадиен
- 1,4-Циклогексадиен
- 1,3-Циклогептадиен
- 1,4-Циклогептадиен
- 1,5-Циклооктадиен
- Циклогексилбензол
- Дифенил
- Дифенилметан
- Трифенилметан
- Тетрафенилметан
- цис-Стильбен
- транс-Стильбен
- Трифенилэтилен
- Тетрафенилэтилен
- Дифенилацетилен
- Индан
- Инден
| ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Туынды порталдар
This article uses material from the Wikipedia Қазақша article Портал:Ғылым, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Мәлімет CC BY-SA 4.0 лицензиясы аясында қолжетімді (басқа шарттар көрсетілмеген жағдайда). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Қазақша (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.