Ateizm

Ateizm çiyo ke raşto, ney pê raya diniye ra akerde kerdış qebul nêkeno; ney pê mezgi ra akeno. Ateizm pêro be bêdini vaciyeno hema ninan miyan de ferq esto; zey Ateizmi dinê rocvetışê duri de ki Homa çıniyo.

Ateizm Homa u ya zi vıraştoğo bin qebul nêkeno u inca ra teizmi ra cıra beno. Deizmi ra gore Homa esto u vıraşto heme çi, Ateizm ney ra zi cıra beno. Panteizmi de Homa heme tebieto u Ateizm ney ra zi cırayo. Agnostisizm vano ki merdum nêşeno pê mezgê xo Homa bımuso ya zi bızano, Ateizm Agnostisizmi ra zi cıra beno.

Yew cıgeyrayışo newe vano ki 13%ê merdumanê cihani, ateistê; amorê merdumê ke yew dini rê bawer nêkeni %20ê nıfusê cihanio. %20ê merdumê Yewiya Ewropa ateistê; 30% nıfusê Kanada ateistê.

Merdumê ke bawer nêkenê; %79ê merdumê Cumhuriyetê Çeki, %60yê merdumê Estonya, %71ê merdumê Koryay Zımey, %60yê merdumê Japonya, %56ê merdumê Hong Kong u %52yê merdumê Çini vırazenê. Serra 2005 de %1ê nıfusê Amerikay biyê ateist u dıma 7 (hewt) serran, serra 2012 de %12ê nıfusê Amerika xo Ateist vatê. Amerika de amorê dindaran serra 2005 de %73 biyo, serra 2012 de kowto %60i ra, yanê kemiyao.

Merdumo ke Homa u estiya Homay ğeyali vınêno, cı rê ateist vaciyeno. Tayê cayan de nuseno ki merdumo ke Homay nêşınaseno/nêzano, cı rê ateist vaciyeno hema ney raşt niyo çunkê gorey ateistan Homa çıniyo, çiyo ke çıniyo senên bışınasiyo.

Namê ateisti, zuanê Yunanki rayo, theos Yunanki de yeno arezey ra Homa. Verê theosi, herfa a yeno u herfê a enê vatey keno negatif. Namê Ateizmi serra 1587 de kowto zuanê İngılızki ra.

Vêrdeyê ateizim, zaf kıhano, şıno Yunanıstano Antiki. Yunanê Antiki de Anaksimandros, Anaksogoras, Demokritos u Epikuros ateizmi temsıl kerdê, ateistê namdari biyê. Rocvetış de zi Hindıstani de Carvaka ekolê ateisti vıraşto. Dıma Ronesansi, Ewropa zaf aver şiya u xoseriya dini vıraziye. Dıma Revolusyonê Fransızi, seserra 19. de Ludwig Feuerbach, Arthur Schopenhauer, Karl Marx, Friedrich Engels u Friedrich Nietzsche ateist biyê.

Serra 1966ıne de Time (pêseroke) “Homa merd?” pers kerd u dıma nê persi musiyao ki nimê pêro dınya bınê idarey ateizmi dero.” Serra 1977 de Enver Hoca Arnawudiye de ateizm ilan kerd, Arnawudiye dınya ser de ateizm de dewleta verêniya biya.