Sam Tân: Cyfres deledu

Roedd y gyfres wedi ei leoli yn wreiddiol yng nghymoedd De Cymru a cynhyrchwyd fersiwn Cymraeg a Saesneg i'w dangos ar S4C a'r BBC.

Un o’r cyfresi mwyaf poblogaidd erioed i blant oed meithrin, o fewn unrhyw genre. Cychwynnodd dros 25 mlynedd yn ôl, a mae wedi ei dangos ledled y byd. Mae’n olrhain hanes Sam y dyn tân a’i gyfeillion, yn blant ac oedolion, ym mhentref cyfeillgar Pontypandy yng nghymoedd De Cymru (o’r chweched gyfres ymlaen, symudwyd y pentref i lan y môr). Fe’i crëwyd yn wreiddiol gan ddau swyddog tân, ac mae negeseuon diogelwch yn rhan annatod ohoni, ond heb amharu ar hwyl y straeon bywiog. Fe’i cynhyrchwyd yn y Gymraeg a Saesneg o’r cychwyn cyntaf, gan dderbyn ei llwyddiant gwreiddiol yn yr 1980au hwyr/1990au cynnar: animeiddiwyd pedair cyfres bryd hynny drwy ddull stop-symud gyda modelau. Fe’i hatgyfodwyd yn 2005 gan ddefnyddio cyfuniad o animeiddio stop-symud a rhai elfennau cyfrifiadurol. O 2008 fe’i hanimeiddiwyd yn gyfan gwbl ar gyfrifiadur, ac yn Llundain a Tsieina y’i cynhyrchir bellach.

Teitl Gwreiddiol Sam Tân

Teitl amgen Fireman Sam

Blwyddyn 1985 hyd heddiw

Hyd Penodau/Cyfresi

• 8 Pennod 10 munud (cyfresi 1–4, + un bennod 20 munud ychwanegol yng nghyfres 3)
• 26 Pennod 10 munud (cyfresi 5–8)

Darlledwyr

• S4C (Cymraeg)
• BBC One/BBC Two (Saesneg, cyfresi 1–4)
• BBC Two/CBeebies (Saesneg, cyfres 5)
• CITV/Channel 5 (Saesneg, cyfres 6 hyd heddiw)

Dyddiad y Darllediad Cyntaf

• 26 Rhagfyr 1985 (Cymraeg)
• 17 Tachwedd 1987 (Saesneg)

Cyfarwyddwr

• John Walker (cyfresi 1–4)
• Ian Frampton (cyfresi 3–4)
• Jerry Hibbert (cyfresi 6–7)
• Gary Andrews (cyfres 8)

Prif Animeiddiwr / Cyfarwyddwr Animeiddio

• John Walker (cyfresi 1–4)
• Brian Anderson (cyfresi 3–4)
• Timon Dowdswell (cyfres 5)
• Gary Andrews (cyfresi 6–7)
• Laura DiMaio (cyfres 6)
• Zhaoquin Zhai (cyfres 8)
• Jane Ma (cyfres 8)

Sgript

• Nia Ceidiog (cyfresi 1–4)
• Robin Lyons (cyfres 5)
• Andrew Brenner (cyfresi 6–7)
• Laura Beaumont (cyfres 8)
• Rosanne Reeves (fersiwn Gymraeg, cyfresi 6–8)

Stori

• Dave Gingell a Dave Jones gyda chymorth Mike Young (syniad gwreiddiol)
• Rob Lee (llunydd storïau a chrëwr y cymeriadau, cyfresi 1–4)
• Andrew Offiler (golygydd stori, cyfres 5)
• Marie Davis (cynorthwyydd golygu stori, cyfres 5)
• Sam Barlow (gweithredwr storïau, cyfresi 6–7)

Cynhyrchwyr

• Ian Frampton, John Walker (cyfresi 1–4)
• Philip Evans (is-gynhyrchydd, cyfres 4)
• Robin Lyons (cyfres 5)
• Simon Quinn (cynhyrchydd gweithredol, cyfres 5)
• Margo Marchant, Lesley Sawl (cyfres 6–7)
• Jen Upton (cynhyrchydd arolygol, cyfresi 6–7)
• Lisa Pacheco (cyfres 8)
• Jo Aslett (is-gynhyrchydd, cyfres 8)

Uwch-gynhyrchwyr

• Liz Young (cyfres 2)
• Christopher Grace, Theresa Plummer-Andrews (cyfresi 3–4)
• Anna Home (S4Ci), Siwan Jobbins (S4C), Jocelyn Stevenson (HiT) (cyfres 5)
• Christopher Skala (cyfresi 6–7)
• Marion Edwards (HiT), Siân Eirian (S4C) (cyfres 8)

Cwmnïau Cynhyrchu

• Bumper Films (cyfresi 1–4)
• Siriol Productions (cyfres 5)
• HiT Entertainment & Xing Xing Digital Corp. (cyfresi 6–8)
• Atsain/Rondo (fersiwn Cymraeg, cyfresi 6–8)

Techneg Animeiddio

• Animeiddio stop-symud (cyfresi 1–5)
• Animeiddio cyfrifiadurol (cyfresi 6–8)

Prif Gast - fersiwn Gymraeg

• Gareth Lewis (cyfresi 1–4)
• Richard Elfyn (cyfresi 5–8)
• Ceri Tudno (cyfresi 5–8)
• Geraint Todd (cyfresi 6–8)
• Ceri Mill (cyfresi 6–8)

Cyfarwyddwr Llais

• Pat Griffiths (pob cyfres)

Cynorthwyol Animeiddio

• Brian Anderson (cyfres 2)
• Timon Dowdswell (cyfres 3)

Animeiddio

• Brian Anderson (cyfres 2)
• George Laban (cyfres 4)
• Timon Dowdswell (cyfres 4)
• Tim Allen, Austin Charlesworth, Tom Edgar, Antony Elworthy, Alison Evans, Antony Farquar-Smith, Chris Mendham, Jody Meredith (cyfres 5)
• Liang Xu, ZZ, Wei Pang, Xiang Zhang (cyfres 8)
• Bruce Zhou (rheolwr prosiect yr animeiddio, cyfres 8)
• Blair Wei, Xiayoi Yang (cydlynwyr prosiect yr animeiddio, cyfres 8)
• Bob Arkwright (arolygydd yr animeiddio, cyfres 8)
• Cun Jia, Wei Song, Michael Liu, Steven Jiang (penaethiaid technegol yr animeiddio, cyfres 8)
• Eddy Wang, Alex Liang, Tianyi Wang (cyfarwyddwyr technegol yr animeiddio, cyfres 8)
• Neil McCann (animeiddio 2D, cyfres 5)

Stori Fyrddio

• Andy Janes, Adrian Jenkins, Wayne Thomas, Kathy Wyatt (artistiaid stori fyrddio, cyfres 5)
• Ben Hassan, Kelly Thomas (cynorthwy-wyr stori fyrddio, cyfres 5)
• Michelle Dubbs (bwrdd stori, cyfresi 6–7)

Ffotograffiaeth

• Christine Vestergaard (cyfarwyddwraig ffotograffiaeth, cyfres 5)
• James Lewis, Richard Whiteford (cynorthwywyr camera goleuo, cyfres 5)
• Matthew Kitcat (cefnogaeth dechnegol camera, cyfres 5)

Celf - Dylunio Setiau, Pypedau, Modelau, Cerbydau, Gwisgoedd, Graffeg, Propiau

• Beverly Knowlden (setiau, cyfresi 1–4)
• Linda Thodesen (setiau, cyfresi 1–3, cynllunydd modelau, cyfresi 4)
• Janice Shakespeare (setiau, cyfres 3)
• Barrie Zafar (setiau, cyfres 3)
• James Nevill (setiau, cyfres 3)
• George Laban (modelau, cyfres 4)
• Nikita Mitchell (modelau, cyfres 4)
• Alison Paling (modelau, cyfres 4)
• Brian Anderson (cerbydau, cyfresi 1–4)
• Alun Jones (cerbydau, cyfresi 3–4)
• Jeff Cliff (adeiladwr cerbydau, cyfres 5)
• Tim Farrington (cyfarwyddwr celf, setiau a dylunio cerbydau, cyfres 5)
• Holly Beck (gwisgwr set a chyfarwyddo celf, cyfres 5)
• Simon Griffiths, Marcus Stephens (dylunio graffeg, cyfres 5)
• Kim Burdon (cyfarwyddwr celf, cyfresi 6–7)
• Peter Mays (cynllunudd propiau, cyfresi 6–7)
• Ian Frampton, Alison Johnston, Alison Hall (pypedau, cyfresi 1–4)
• Maxine Quinn (arolygydd gwneud modelau, cyfres 5)
• Claire Cohen, Mark Cordory, Nigel Leach, Salinee Mukhood, Andrew Robey, Catherine Snelling, Ellie Weston (gwneuthurwyr pypedau, cyfres 5)
• Lijun Wang, Yan Deng (modelau, cyfres 8)

Rheolwyr Cynhyrchu

• Alexi Wheeler (rheolwr cynhyrchu, cyfresi 6–7)
• Charlotte Loynes (pennaeth y cyhyrchiad, HRTv, cyfres 6–7)
• Lorna Withrington (rheolwr cynhyrchu, cyfres 8)
• Karen Barnes (gweithredwr yng ngofal y cynhyrchiad, cyfres 8)

Cerddoriaeth

• Ben Heneghan, Ian Lawson (cerddoriaeth, cyfresi 1–5, cerddoriaeth y gân agoriadol, pob cyfres)
• Robin Lyons (geiriau'r gân agoriadol, pob cyfres)
• David Pickvance (cerddoriaeth, cyfresi 6–8)
• Euros Rhys (cyfarwyddwr cerdd y fersiwn Gymraeg, cyfresi 6–7)
• Rosanne Reeves (geiriau Cymraeg y gân agoriadol, pob cyfres)
• Maldwyn Pope (canwr, cyfresi 1–4)
• Steffan Rhys Williams (canwr, cyfresi 5–8)

Sain

• John Cross (cyfresi 1–3)
• Steve Stockford (cyfres 2)
• Tim Ricketts, Peter Smith (Cine Lingual Ltd.) (cyfres 4)
• Patrick McHugh (golygydd dybio, cyfres 4)
• Sound Works (dybio, cyfres 5)
• Steve Castle (cymysgydd sain, cyfres 5)
• Sara Mountain (gosod trac ac artist Foley, cyfres 5)
• Andrew Powell (artist Foley, cyfres 5)
• Harley Jones, Viv Jones (dadansoddi trac, cyfres 5)
• Fitzrovia Post (sain, cyfresi 6–7; recordio llais gwreiddiol/ôl gynhyrchu sain, cyfres 8)
• James O'Brien (recordio llaigwreiddiol ac ôl gynhyrchu sain, cyfres 8)
• Owain Simpson, Meurig Hailstone (sain y fersiwn Gymraeg, cyfresi 6–8)

Golygu

• Richard Bradley (cyfres 1)
• William Oswald, Jane Murrell (cyfresi 1–4)
• Elen Lewis (cyfres 3)
• Jon Everett (golygu, cyfres 4)
• Tony Mabey (golygu, cyfres 4)
• Stuart Bruce (cyfres 5)
• Steve Hughes, Sam Phillips, Lucy Benson (cyfresi 6–7)
• Matt Hargrave, Jim Andrews (cyfres 8)
• The Farm Group, Thomas Holborow (gwasanaeth gwir-olygu ac ôl-gynhyrchu, cyfres 8)
• Bleddyn Rhys (fersiwn Gymraeg, cyfres 8)

Effeithiau Arbennig

• Gareth Cavanagh, Philip Duncan, Sarah Freeman (cysodi effeithiau arbennig cyfrifiadurol, cyfres 5)

Ymgyhorwyr Diogelwch Tân

• "Gyda diolch i'r Gwasanaeth Tân" (cyfresi 1–4)
• Ian Jeffries (cyfres 4)
• "Gyda diolch arbennig i'r Swyddog Gorsaf John Hall a Green Watch, yng Ngorsaf Dân Ganolog Caerdydd" (cyfres 5)
• Paul McIlvenny (cyfres 6–7)

Tystysgrif Ffilm U / Uc

Fformat Saethu Ffilm (cyfresi 1–4); Fideo (5–8)

Fformat Sain Mono (cyfresi 1–4); Stereo 2.0 (cyfresi 5–8)

Lliw/Du a Gwyn Lliw

Cymhareb Agwedd 4:3 (cyfresi 1–4); 16:9 (cyfresi 5–8)

Gwlad Cymru/Lloegr

Iaith Wreiddiol Cymraeg/Saesneg

Lleoliadau Saethu

• Stiwdio Bumper Film, Weston-super-Mare (cyfresi 1–4)
• Stiwdio Siriol, Caerdydd (cyfres 5)

Dyfyniadau ‘Sam Tân yw arwr ein pentref bach ni’ (DVD)

Gwefannau

• BBC Wales (2009) Fireman Sam
• HiT Entertainment (2013) Fireman Sam Online

Erthyglau cylchgrawn/papur newydd

• Dienw (1990) ‘Look who’s framed Fireman Sam’ yn The Economist, cyfrol 317, rhif 7684, 8 Rhagfyr 1990.
• Slingsby, Helen (2001) ‘Fireman Sam joins Thomas in £1.6m deal’ yn The Guardian, 19 Rhagfyr 2001
• Creamer, Jon (2008) ‘Stop-frame’s final curtain?’ yn Televisual, Awst 2008, 46–52

  Mae'r erthygl hon yn cynnwys testun o'r cofnod Sam Tân ar yr Esboniadur, adnodd addysgiadol agored gan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol. Mae gan y cofnod penodol hwnnw'r drwydded agored CC BY 4.0; gweler testun y drwydded am delerau ail-ddefnyddio'r gwaith.