Kastell-Paol: Kumun Penn-ar-Bed

Pennlec'h kanton Kastell-Paol eo.

Kastell-Paol
An iliz-veur ha chapel ar C'hreiz-kêr.
Anv gallek (ofisiel)	Saint-Pol-de-Léon
Bro istorel	Bro-Leon
Melestradurezh
Departamant	Penn-ar-Bed
Arondisamant	Montroulez
Kanton	Kastell-Paol (pennlec'h)
Kod kumun	29259
Kod post	29250
Maer Amzer gefridi	Stéphane Cloarec 2020-2026
Etrekumuniezh	Gorre-Leon Kumuniezh
Bro velestradurel	Bro Montroulez
Lec'hienn web	Ti-kêr
Poblañsouriezh
Poblañs	6 743 ann. (2020)
Stankter	293 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	48° 41′ 10″ Norzh 3° 59′ 06″ Kornôg / 48.6861, -3.985
Uhelderioù	bihanañ 0 m — brasañ 57 m
Gorread	23 km²
Kastell-Paol
kemmañ

• Dre gomz, er vro, e vez berraet alies an anv e "Kastell" hepken.

Ar Brezoneg er Skol

• 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol.

Ya d'ar brezhoneg

• D'an 2 a viz Kerzu 2008 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.

Deskadurezh

• Ur skol Diwan a zo eno abaoe 1978.
• E distro-skol 2022 e oa enskrivet er skol Diwan hag er c'hlasoù divyezhek 110 skoliad (13,8 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)

Krennamzer

• 1346 : Emgann Kastell-Paol e-kerzh Brezel hêrezh dugelezh Breizh.

XVII^vet kantved

• Nac'het e voe an distaoliadeg roueel eus miz C'hwevrer 1676 ouzh daou zen eus "parrez ar Groaz" (e Kastell bremañ), Guillaume Moul, menajer, hag un den anvet Péron (graet e veze Calais ha Saint Paul dioutañ ivez), goude Emsavadeg ar Bonedoù ruz.

Dispac'h Gall

• Dekred eus ar 26 a viz Du 1790 war al le ret: e penn-kentañ 1791 e voe nac'het al le ouzh ar Roue, ar vro hag al lezennoù gant Corre, person, Kerebel, Branellec ha Grall, kureed.

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

• 269 gwaz eus ar gumun, da lavaret eo 3,44% eus ar boblañs e 1911, a gollas o buhez abalamour d'ar brezel.

Eil brezel-bed

•  
  Iliz-veur Kastell-Paol gwelet en he hed
•  
  Tourioù iliz-veur Kastell-Paol
•  
  Chapel Itron-Varia ar C'hreiz-kêr
•  
  Chapel Saint-Charles-Borromée

• Iliz-veur Kastell-Paol, an iliz-veur giz c’hotek Paol Aorelian, ur vazilikenn a eil renk a vez garaet anezhi ivez iliz ar C’hemenn da Varia, a voe war aspadennoù un iliz-veur roman eus an XII^vet kantved. Enni ez eus un nev heverk eus an XIII^vet kantved e maen-raz eus Caen, hag a zo dibar pe dost e Breizh, hag ur c’heur e greunit eus ar XV^vet kantved.
• Chapel Itron-Varia ar C'hreiz-kêr (XIV^vet – XV^vet kantved, a sav he c'horzenn betek 80 m pe dost, zo dezhi unan eus ar c'hloc'hdioù uhelañ eus Breizh hag unan eus ar skouerioù kaerañ eus ar c'hloc'hdioù dantelezet. Gant he nouspet toull-penestr warn-ugent n'en deus ket an avel a grog enni. Adsavet e voe goude tan-gwall 1375, gant un tisavour saoz, hervez kont.
• Kloc'hdi chapel Sant Jozef, warnañ ar bloaziad 1716, a zeu eus chapel-gouent an Ursulinezed, a oa un dek metr bennak pelloc'h gwechall. Amañ e oa bet kaset hag adsavet ar c'hloc'hdi, dezhañ 33 m uhelder, war chapel Ti Retredidi beleien an eskopti. Hounnezh, bet staliet e domani maner Kerguz, ouzhpznn 4 hektar dezhañ, a oa bet anvet Bel Air e-pad pell amzer, abalamour ma oa kaer ar gwel war ar mor alese. Ar chapel a dakveze d'ober lidoù kañv. Adkempennet e oa bet er bloavezhioù 70 ha kadorioù-kloz kaer he deus, un aoter bras-divent e marmor hag ur c'hantolor-skourret brav-meurbet hervez giz an Arz-kinklañ.

 

• Ti ar Chalonied, ur bravig eus savouriezh an Azginivelezh, a voe savet gant ar chaloni Ricard war-dro 1530. Ur c'hloastr a gase ac'hann d'an iliz-veur. Setu perak e oa bet roet an anv "ar C'hloastr Bihan" d'ar blasenn a zisparti anezho. Kornioù tal an ti, kinklet gant ul leon hag un aerouant, zo aroueziet ganto e oa stag ar chaloni diazezer war un dro ouzh ar geoded (arouez Bro-Leon eo al leon) hag ouzh an iliz. An dourell zo enni ur viñs kaer-kenañ.
  An ti a voe lakaet seziz warnañ e-pad an Dispac'h Bras hag a voe treuzfurmet e 1791, hag evit un dek bloavezh bennak, e skol vroadel an hidrografiezh ma veze stummet skolidi eus ar Verdeadureh Kenwerzh. Goude-se e voe perc'hennet gant e-leizh a dud lerc'h-ouzh-lerc'h, en o zouez ur marc'hadour gwin hag en doa engravet e anv ("Sou") war skoed-ardamez an talbenn. En ti, perc'hennet gant ar gumun, e vez degemeret ingal diskouezadegoù arz.

 

• En deroù e oa ar feunteun Lenn ar Gloar en anv an eskob kentañ, Sant-Paol, en dije benniget anezhi pa oa degouezhet e kêr er VI^vet kantved. Morse n'eo bet gwelet o vont da hesk, ha pa vefe pennnadoù sec'hor bras.
  Ar feunteun sakr a red an dour anezhi betek ar poull-kannañ zo e-kichen, zo ur c'hustod a-zioc'h dezhi gant un delwenn eus ar Werc'hez hag he Bugel e maen kersanton eus ar XVI^vet kantved. E-pad pell amzer e veze graet ur Pardon eno bep bloaz d'ar 15 a viz Eost/ Brudet eo evel feunteun bareañ : nammidi ha klañvourien a-leizh o dije adkavet ar pare alied dre skuilhañ an dour-se war o c'horf.
  Straed ar Poulloù-kannañ zo bet, e-pad pell, unan eus hentoù pennañ ar gumun. Evit mont e kêr, e tremene an dud (hag ar rederigoù eus an XIX^vet kantved) dre un hent kammigellek adalek ar C'hreiz-kêr evit en em gavout er straed-se. Ul lec'h-arsav evit ar c'hezeg-post oa al leti e-kichen.
  Ar poulloù, a-raok talvezout da gannañ al lienaj-ti, a veze implijet evit gwennaat an neudennoù lin hag ivez evit naetaat kouraihoù kigerezhioù ru an Eskern (Rue aux Os/ e galleg deuet da vezañ /rue aux Eaux/ hiziv an deiz !).

 

• Adsavet e voe feunteun Sant-Rok e 1897 pa voe digoret an hent a gas eus ar Gar da Liorzh kastell ar Gernevez. Kinklet eo gant ardamezoù an tiegezh Budes : "en argant gant pin geoted, hebiaet gant div flourdilizenn en gul". Warni emañ ar ger-ardamez "Superis victoria faustis". N'eus delwenn sant ebet ken.
  Soñj a zegas ar savaduig greunit e oa liammet strizh al lec'h, geuniek ha distro kër, ouzh anv sant Rok, gwarezer an dud klañv gant ar vosenn. Rak meur a wech e voe skoet kêr gant reuziadoù bosenn er Grennamzer. Ur "c'hlañvdi", da lavaret eo ur gêriadennig tiez-soul bihan, a roe bod d'an dud klañv gant ar vosenn, al lorgnez ha pariaed all evel ar "gakouzien" deuet eus Spagn a veze difennet outo ober micher all ebet estreget hini ar gordennerien. Ganto e veze gweet kerdin evit kieier ar chapelioù tro-dro ha rankout a raent ivez pourchas ar re graet evit... krougañ an dorfedourien.
  Ur chapel Sant-Rok, kouezhet en he foull hiziv an deiz, a voe savet e 1632 er c'harter-se, anvet ivez ar "Vadalen", evit degemer pedennoù an dud klañv. Gwelet a reer ar chapel-se en diabell war livadur ar Rozera en iliz-veur.

•  
  Ti-gar Kastell-Paol e 1900
•  
  Champ de la Rive
•  
  Roc'h ar Ged (Enezennig Santez Anna)
•  
  Un takad artichaod e Kastell

• Monumant ar re varv, luc'hskeudenn. Savet e voe e miz Gwengolo 1914, dioueliet d’ar 21 a viz Meurzh 1920 ha lakaet da Vonumant Istorel d’an 23 a viz Gouhere 19997.

Bez ar C'hommonwealth e bered ar gumun

Bro	Niver a soudarded
Rouantelezh-Unanet	1 (Morlu)
Hollad	1

Martolod e oa. Mervel a reas e-pad an Eil Brezel Bed, d'an 29 a viz Du 1940.

Niver a annezidi

Tud bet ganet eno

• 1807 : Gabriel-Marie Caroff, troour brezhonek
• 1822 : Gabriel Milin, skrivagner brezhonek
• 1834 : Pierre Le Sann, beleg ha troour brezhonek
• 1923 : Naig Rozmor, skrivagnerez
• 1956 : Gérard Jaffrès, kaner
• 1977 : Armel Le Cleac'h, merdeer

Tud bet marvet eno

• 1652 : Mari-Amis Pikard, kevrinourez vreton.
• 1888 : Gabriel-Marie Caroff, troour brezhonek.
• 1952 : Paotr Treoure, beleg ha skrivagner brezhonek.
• 2015 : Naig Rozmor, skrivagnerez.

Tud liammet gant kêr

• Paol Aorelian, sant brezhon.
• Goulven, eskob Leon.

Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn

• 28 a viz Mezheven 1974 : 1añ tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Brest ha Kastell-Paol; trec'h eo Ercole Gualazzini (Italia).

Bro	Kêr	Abaoe
Broioù Katalan	Benicarló	2013

Divodet eo bet ar gevelliñ gant Penarth e Kembre.

 

Muioc'h a restroù diwar-benn

Kastell-Paol

a vo kavet e Wiki Commons.

• Lec'hienn ofisiel ar gumun
• (br) Kastell-Paol war lec'hienn Geobreizh
• Ti an douristed
• Lec'hienn ar barrez
• An tour dantelezet
• A fer et A flots
• Istor Bro Leon
• Istor kêr
• Kartennoù post kozh