2022 Харкаўскае Контрнаступленне Узброеных Сіл Украіны

Пасля пачатку ўкраінскага паўднёвага контрнаступлення ў Херсоне ў канцы жніўня ўкраінскія сілы пачалі адначасовы контрнаступ у пачатку верасня ў Харкаўскай вобласці, на паўночным усходзе краіны. Пасля нечаканага ўварвання ўглыб расійскіх ліній Украіна заявіла, што да 9 верасня вярнула сабе многія сотні квадратных кіламетраў тэрыторыі. Да 10 верасня Інстытут вывучэння вайны заявіў, што ўкраінскія сілы захапілі каля 2,500 км² у Харкаўскай вобласці, эфектыўна выкарыстаўшы прарыў, і агенцтва Reuters паведаміла, што расійскія войскі былі вымушаныя адступіць са сваёй базы ў Ізюме пасля таго, як былі адрэзаны захопам ключавога чыгуначнага вузла Куп’янск.

Контрнаступленне на Харкаўшчыне
Асноўны канфлікт: Уварванне Расіі ва Украіну (2022)
Тэрытарыяльны кантроль над рэгіёнам: заняты тэрыторыяй Расійскай Федэрацыі – ружовай, былай акупіраванай тэрыторыяй – сіняй, а тэрыторыя, якую кантралюе Украіна – жоўтая.
Дата	6 верасня — на дадзены момант
Месца	Харкаўская вобласць, Украіна
Вынік	Працягваецца Ліквідацыя расійскай акупацыйнай ваенна-цывільнай адміністрацыі ў Харкаўскай вобласці аднавілася бітва за Лыман
Змены	Украіна вярнула Ізюм, Балаклею, Шэўчэнкавэ, Куп’янск і больш за 30 населеных пунктаў Харкаўскай вобласці
Праціўнікі
Украіна Расія «ДНР» «ЛНР» ХВЦА
Камандуючыя
Аляксандр Сырскі Андрэй Сычавой
Сілы бакоў
СВУ СТА Украіны НГУ ПСУ ДШВУ НПУ СВ РФ ПДВ РФ ССО Расгвардыя
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Перад пачаткам наступу расійскія блогеры папярэджвалі аб хуткім украінскім наступе на паўночны захад ад Ізюма, аднак ніякіх дзеянняў па ўзмацненні расійскіх фарміраванняў прадпрынята не было.

Пачатак украінскага контрнаступлення ў Харкаве, верагодна, быў кан’юнктурным высілкам, які стаў магчымым дзякуючы разгортванню расійскіх сіл удалечыні ад гэтага раёна для ўмацавання расійскіх пазіцый супраць украінскага контрнаступлення ў Херсонскай вобласці, якое пачалося днямі раней.

Пасля гэтага развароту ўкраінскія і заходнія ваенныя аналітыкі палічылі, што Расіі не хапае сухапутных сіл, каб пачаць новы наступ, і на працягу наступных месяцаў баявыя лініі ў рэгіёне заставаліся ў асноўным нерухомымі. У гэты час Харкаў падвяргаўся моцным бамбардзіроўкам расійскіх сіл, ад якіх загінула каля 1000 чалавек, а па заявах афіцыйных прадстаўнікоў бамбардзіроўка хутчэй павінна была прымусіць Украіну захаваць сілы ў рэгіёне.

У канцы жніўня — пачатку верасня 2022 года расійскія войскі ў рэгіёне былі аслаблены, асабліва пасля таго, як частка войскаў была перакінута ў бок Херсона. На думку ўкраінскіх спецназаўцаў, гэта шырока разрэкламаванае контрнаступленне было дэзінфармацыйнай кампаніяй, прызначанай для дасягнення гэтага выніку, адначасова замаскіраваўшы падрыхтоўку Украіны да контрнаступлення ў Харкаве.

6 верасня 2022 г. украінскія войскі пачалі контрнаступленне ў Харкаўскай вобласці, верагодна, захапіўшы расійскія войскі знянацку і прасунуўшыся па меншай меры на 20 кіламетраў на кантраляваную Расіяй тэрыторыю ў напрамку Куп’янска і Ізюма і адваяваўшы каля 400 км² тэрыторыі 7 верасня.

Да 9 верасня Украіна прарвала расійскую абарону, а ўкраінскія вайскоўцы заявілі, што яны прасунуліся амаль на 50 км. Гэта прасоўванне змясціла іх прыкладна на 44 кіламетры на паўночны захад ад Ізюма, галоўнай базы матэрыяльна-тэхнічнага забеспячэння Расійскай Федэрацыі ў вобласці. Тэмпы прасоўвання, якіх амаль не было, калі Расійская Федэрацыя адступіла ад Кіева ў пачатку вайны. Гэта адбылося 10 верасня ў выніку здарэння, якое Washington Post назвала «ўзрушаючай паразай», тады як расійскі ваенны каментатар апісаў наступ як «катастрофу» і «найвялікшую ваенную паразу Масквы з 1943 года»; Інстытут вывучэння вайны ацаніў, што ўкраінскія сілы захапілі прыкладна 2500 км² падчас Харкаўскага прарыву, і адзін вайсковы эксперт сказаў, што гэта быў першы выпадак пасля Другой сусветнай вайны, калі цэлыя расійскія падраздзяленні былі разгромленыя.

Падзеі па днях

6 верасня, засяродзіўшы сілы на поўнач ад Балаклеі, украінскія войскі перайшлі ў контрнаступ у Харкаўскай вобласці, што, верагодна, адкінула расійскія войскі на левы бераг рэк Северскі Данец і Сярэдняя Балаклія. Паведамляецца, што ў той жа дзень украінскія сілы захапілі Вярбоўку, менш чым за 3 км на паўночны захад ад Балаклеі. Некалькі расійскіх крыніц паведамілі, што расійскія войскі знеслі неназваныя масты на ўсходняй ускраіне Балаклеі, каб прадухіліць далейшае наступленне Украіны. Украінскія войскі перайшлі ў наступленне ў напрамках Балаклія, Волохаў Яр і Шаўчэнкава, Куп’янск і на ўсход ад Балаклеі, у раёнах Савінцы і Кунье. На лініі судакранання ўкраінцам супрацьстаялі лёгкаўзброеныя атрады апалчэння ДНР.

На наступны дзень украінскія войскі прасунуліся прыкладна на 20 км на акупаваную Расіяй тэрыторыю, сцвярджаючы, што вярнула сабе каля 400 км на працягу 6-7 верасня. Паведамляецца, што ўкраінскія сілы дасягнулі пазіцый на паўночны ўсход ад Ізюма. Расійскія крыніцы сьцьвярджаюць, што гэты посьпех, верагодна, быў зьвязаны з перадысьлякацыяй расійскіх сілаў у Херсон у адказ на наступ украінцаў там. Інстытут вывучэння вайны ахарактарызаваў наступленне Харкава як «кан’юнктурнае, але вельмі эфектыўнае».

Да 8 верасня ўкраінскія войскі прасунуліся на 50 км углыб расійскіх абарончых пазіцый на поўнач ад Ізюма. Падраздзяленні СОБР Нацыянальнай гвардыі РФ страцілі кантроль над горадам Балаклея, прыкладна ў 44 км на паўночны захад ад Ізюма. Пад горадам украінскія войскі адбілі найбуйнейшую базу захоўвання боепрыпасаў Цэнтральнага ракетна-артылерыйскага ўпраўлення Узброеных сіл Украіны. Украінскія сілы таксама аднавілі кантроль над больш чым 20 населенымі пунктамі. У той жа дзень стала вядома, што камандуючы Заходняй ваеннай акругай Узброеных сіл Расіі генерал-лейтэнант Андрэй Сычавы быў узяты ў палон украінскімі сіламі на Харкаўскім фронце.

9 верасьня падтрыманая Расіяй адміністрацыя загадала «эвакуіраваць» насельніцтва зь Ізюму, Куп’янска і Вэлыкага Бурлука. Пазней у той жа дзень украінскія войскі дасягнулі Куп’янска, жыццёва важнага транзітнага вузла на скрыжаванні некалькіх асноўных чыгуначных ліній, якія забяспечваюць расійскія войскі на фронце. Інстытут вывучэння вайны заявіў, што, хутчэй за ўсё, Куп’янск упадзе ў бліжэйшыя 72 гадзіны. На відэа бачна, што ўкраінская ўзброеная тэхніка рухаецца ў бок Лымана. 

На падмацаванне і ў Куп’янск, і ў Ізюм былі накіраваны расійскія рэзервовыя часткі. Паводле расійскага ваеннага журналіста Яўгена Паддубнага, падмацаваньне перакідвалася з сушы і верталётаў Мі-26.

Паведамляецца, што 10 верасня Куп’янск і Ізюм былі ўзяты ўкраінскімі сіламі, а ўкраінскія сілы, як паведамляецца, прасоўваліся да Лымана. Дарадца старшыні Харкаўскага абласнога савета Наталля Папова апублікавала ў Facebook фота вайскоўцаў, якія трымаюць украінскі сцяг ля мэрыі Куп’янска. Паводле дарадцы прэзыдэнта Аляксея Арэстовіча, расійскія сілы ў Ізюме былі «амаль» ізаляваныя. Сапраўды гэтак жа Міністэрства абароны Вялікабрытаніі заявіла ў сваім штодзённым абнаўленні, што расійскія сілы ў Ізюме, «верагодна, усё больш ізаляваныя». Расійскае адступленне было апісана як тое, што магло стаць разгромам. Украінскія сілавікі і паліцыя рушылі ў адваяваныя населеныя пункты, каб праверыць асобы тых, хто застаўся пад расійскай акупацыяй. Пазней у той жа дзень кіраўнік Луганскай вобласці Сяргей Гайдай заявіў, што ўкраінскія войскі прасунуліся ў наваколлі Лісічанска, а ўкраінскім партызанам удалося захапіць частку Крамянной. The New York Times адзначыла, што «падзенне стратэгічна важнага горада Ізюм на ўсходзе Украіны з’яўляецца самым знішчальным ударам для Расіі з моманту яе зневажальнага адступлення з Кіева».

Прадстаўнік Мінабароны Расіі Ігар Канашэнкаў позна вечарам 10 верасня заявіў, што расійскія войскі ў раёне Балаклеі і Ізюма «перагрупуюцца» ў раёне Данецка «для дасягнення заяўленых мэт спецыяльнай ваеннай аперацыі па вызваленні Данбаса». Зяленскі адзначыў, што «расійскае войска ў гэтыя дні дэманструе лепшае, на што яно здольнае, — паказвае спіну. І, вядома, для іх гэта добрае рашэнне бегчы», і заявіў, што з пачатку контрнаступлення Украіна адбіла 2000 км².

11 верасня паведамлялася, што расійскія войскі адступілі з Казачай Лопані, а мясцовыя жыхары паднялі ўкраінскі сцяг ля ратушы. Карта, выкарыстаная ў брыфінгу Міністэрства абароны Расеі ў той жа дзень, пацьвердзіла, што расійскія войскі адышлі з Казачай Лопані, а таксама Ваўчанска і іншых населеных пунктаў на ўкраінска-расійскай мяжы. Вэлыкы Бурлук таксама быў адбіты.

Тым часам кіраўнік Чачні Рамзан Кадыраў паставіў пад сумнеў расійскае кіраўніцтва ў вайне, напісаўшы ў сваім Telegram-канале: «Я не стратэг, у плане як на ўзроўні міністэрства абароны, але былі дапушчаныя памылкі. Я думаю, што яны зробяць высновы […] Калі сёння-заўтра не будуць зроблены змены ў стратэгіі правядзення СВА, я буду вымушаны выходзіць на кіраўніцтва мінабароны і краіны, каб растлумачыць ім рэальную сітуацыю. Сітуацыя вельмі цікавая».

11 верасня ў 20:06 рашысты патрапілі ракетай Калібр па Харкаўскай ЦЭЦ-5, якая пакінула без святла Палтаўскую, Сумскую, Харкаўскую, Днепрапятроўскую, Адэскую (часткова), Данецкую вобласці.

• Баі за Харкаў (2022)
• Ізюмскія брацкія магілы