Сыракомля Груган

	Груган
	па-польску: Kruk
Жанр:	Верш; Баляда
Аўтар:	Уладзіслаў Сыракомля
Мова арыгіналу:	польская
Год напісаньня:	1854
Пераклад на беларускую:	1909
Перакладчык:	Янка Купала, Гальяш Леўчык
	Вікікрыніцы зьмяшчаюць поўны тэкст гэтага твору

Твор быў напісаны ў 1854 г. і пазначаны аўтарам як «літоўская песенька» (па-польску: Piosnka litewska).

Рукапіс верша «Груган» разам з «Гутаркай старога дзеда» ўвайшоў у падборку агітацыйнай літаратуры, якая назапашвалася ў менскай кватэры Л. Шышкі, удавы надворнага саветніка.

Паходжаньне

Уладзімір Вільчынскі ўзводзіць верш да летувіскай песьні «Варнас» (па-летувіску: Varnas), на ягоную думку, Сыракомля азнаёміўся з гэтым творам у перакладзе свайго прыяцеля Язэпа Крашэўскага, бо сам летувіскай ня ведаў. Але, як адзначае Ўладзімер Мархель, асобныя варыянты гэтай песьні бытавалі і ў Беларусі як паказьнік шырокай міграцыі фальклёрных вобразаў. Да таго ж беларускі дасьледнік заўважае, што Сыракомля пакінуў вельмі мала твораў, тэматычна зьвязаных з этнаграфічнай Летувай.

З. Суслаў прызнае вэрсію пра беларускае паходжаньне матываў верша няслушным, бо няма такіх твораў у зборніку балядаў, выдадзеным Інстытутам мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклёру. Але ён адзначае падобны матыў («птушка апавядае весткі з бою альбо паведамляе пра нечы скон») у сэрбскім і харвацкім фальклёры. Напрыклад, такі матыў ёсьць у песьні Косаўскага цыклю «Сьмерць маці Югавічаў» (па-сэрбску: Смрт мајке Југовића). У сярэдзіне XIX ст. сэрбскія эпічныя песьні былі папулярныя, на польскую мову іх перакладалі Казімер Брадзінскі, Раман Зморскі і Язэп Залескі. Таму, на думку навукоўца, Сыракомля мог чытаць сэрбскія ўзоры і пісаць на іхнія матывы.

Падобныя матывы былі таксама зафіксаваныя ў сібірскіх губэрнях Расеі і напрыкарпацкіх землях Украіны.

Пераклады

На беларускую мову гэты верш перакладаў Янка Купала (1908—1909). Пазьней гэта рабіў Гальяш Леўчык, але пры жыцьці не апублікаваў (упершыню «Доля і хлеб», 1980). На расейскую мову верш пераклаў Марк Жываў.

У культуры

У 1865 годзе Аўгуст Радван паклаў верш на музыку.

Крыніцы

Літаратура

Мархель, У. І. Лірнік вясковы. — Мінск: Навука і тэхніка, 1983. — 192 с.

Вонкавыя спасылкі

Суслаў, З. Матыў «гругана-вестуна» ў фальклоры сербаў, літоўцаў і ўсходніх славянаў (бел.). — Минск: БГУ, 2007. — С. 196-200.

This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Груган (Сыракомля), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.