Белару́сы Сібі́ры, таксама Белару́сы Сыбі́ру, або Беларусы Сыбіры — беларуская дыяспара ў Сібіры.
Беларусы Сібіры | |
Рэгіёны пражываньня | Расея, Сыбір |
---|---|
Мовы | Беларуская, расейская мова, трасянка |
Рэлігіі | Праваслаўе, каталіцтва |
Вышлыя зь Беларусі зьявіліся ва Ўсходняй Сібіры ў складзе першых экспэдыцыяў казакоў і першапраходцаў. Па дадзеных Усерасейскага перапісу насельніцтва 2010 года, у Іркуцкай вобласьці пражывае 7929 беларусаў (гл. таксама Беларусы Іркуччыны). У Іркуцку дзейнічае рэгіянальная грамадзкая арганізацыя Іркуцкае таварыства беларускай культуры імя Яна Чэрскага.
У другой палове XVI і XVII стагодзьдзяў паміж Рэччу Паспалітай і Маскоўскай дзяржавай неаднаразова ўзьнікалі ўзброеныя канфлікты. Палонных беларусаў (ліцьвінаў) нярэдка адпраўлялі ў Сыбір у якасьці служылых людзей, таму сярод першапраходцаў і будаўнікоў першых сыбірскіх местаў была досыць вялікая колькасьць продкаў сучасных беларусаў.
Многія ліцьвіны, што трапілі ў Сыбір былі найбольш адукаванай праслойкай ейнага насельніцтва. Значная іх частка на Радзіме належала да саслоўя служылай шляхты. Дзякуючы гэтаму яны прымалі актыўны ўдзел у грамадзкім жыцьці першых сыбірскіх местаў і астрогаў, выконвалі адказныя дзяржаўныя даручэньні.
Пасьля Нацыянальнага Вызваленчага Паўстаньня 1863—1864 гадоў маскавіты вывезьлі шмат беларусаў у Сыбір. Сярод іх былі й тыя, хто актыўна падтрымаў дзеяньні лідэра нацыянальна-вызваленчага руху, нацыянальнага героя Беларусі — Кастуся Каліноўскага. У Іркуцк быў сасланы адзін зь ягоных найбліжэйшых памочнікаў, стрыечны брат Юзаф Каліноўскі. Гэтая хваля ссыльных зь Беларусі падарыла Сыбіры некалькі выбітных навукоўцаў.
У 1994 годзе ствараецца культурна-асьветніцкае таварыства «беларусы Сыбіры», якое ўзначаліў Уладзімір Васільевіч Галуза. Грамадзтва стала адным ініцыятараў стварэньня Асацыяцыі нацыянальна-культурных аўтаноміяў і нацыянальных арґанізацыяў места й вобласьці, а Ўладзімір Васільевіч Галуза — ейным першым кіраўніком.
Пасьля прыняцьця Закона «Аб нацыянальна-культурнай аўтаноміі» ў 1997 годзе ствараецца Навасыбірская мясцовая нацыянальна-культурная аўтаномія беларусаў, якая праз два гады пераўтворыцца ў Навасыбірскую рэґіянальную нацыянальна-культурную аўтаномію беларусаў. У 1999 адкрываецца «Беларускі культурны цэнтар». У 2001 годзе ствараецца грамадзкая арґанізацыя «Беларускі культурна-асьветніцкі цэнтар у імя сьвятой Эўфрасіньні Полацкай»
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Беларусы Сібіры, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.