Трылёгія

Першапачаткова ў грэцкай літаратуры — тры трагедыі, аб’яднаныя ў адно цэлае адзінствам фабулі ці ідэйнага зьместу.

Найбольш распаўсюджаныя трылёгіі ў літаратуры, кінамастацтве, а таксама сярод відэагульняў, радзей — у выяўленчым мастацтве і музыцы.

У старажытных грэкаў складалася з трох трагедый зь міталягічным ці гістарычным сюжэтам; прадстаўляліся яны на паэтычных спаборніцтвах у дні сьвята Дзіянісія. Першапачаткова асобныя часткі трылёгіі абавязкова прайграваліся на працягу аднаго дня; далучэньне да трылёгіі так званай «драмы сатыраў», якая кантрастуе зь ёй па пабудове і прызначэньні, стварала «тэтралёгію». З V стагодзьдзя да н. э. гэтае патрабаваньне пачынае парушацца, а з IV стагодзьдзя да н. э. «драма сатыраў» аддзяляецца ад трагічнай трылёгіі і ставіцца на асобных спаборніцтвах.

Антычныя трылёгіі дайшлі да нас у абрыўках; так з захаваных сямі трагедый Эсхіла чатыры зьяўляюцца часткамі трылёгій, прысьвечаных мітам пра Данаідаў, Эдыпа, Праметэя і гістарычныя падзеі — паразу пэрсаў. З гэтых трылёгій толькі «Арэстэя» захавалася цалкам; згубленая толькі «драма сатыраў» — «Пратэй».

У далейшым, ужо ў Сафокла, трагедыі набываюць самастойную скончанасьць і асобную значнасьць; так «Эдып-цар», «Эдып у Калоне» і «Антыгона», хоць і зьвязаныя адзінствам сюжэту, не аб’ядноўваліся паэтам у трылёгію.

У драматычнай творчасьці новага часу сустракаюцца спробы адрадзіць трылёгію; такія трылёгіі Фрыдрых Шылера («Валенштэйн»), Франца Грыльпарцэра («Залатое руно»), Рыхарда Вагнера («Нібелунгі»), Суінберна («Марыя Сьцюарт») і іншыя.

Прынцып трылёгіі ўжываецца таксама ў будове раману і аповесьці.

• Жуль Вэрн

1. «Дзеці капітана Гранта»
2. «Дваццаць тысячаў лье пад вадой»
3. «Таямнічая выспа»

• Жуль Вэрн

1. «Зь Зямлі на Месяц»
2. «Вакол Месяца»
3. «Сьвет дагары нагамі»

• Аляксандар Дзюма

1. «Тры мушкетэры»
2. «Дваццаць гадоў пасьля»
3. «Віконт дэ Бражэлён»

• Эміль Заля

1. «Люрд»
2. «Рым»
3. «Парыж»

• Якуб Колас

1. «У палескай глушы»
2. «У глыбі Палесься»
3. «На ростанях»

• Клайв Стэйплз Льюіс

1. «З маўклівай плянэты»
2. «Пэрэляндра»
3. «Тая агідная сіла»

• Генрык Сянкевіч

1. «Агнём і мечам»
2. «Патоп»
3. «Пан Валадыеўскі»

• Джон Рональд Руэл Толкін

1. «Зьвяз Пярсьцёнка»
2. «Дзьве вежы»
3. «Вяртаньне караля»

• Людвіг ван Бэтговэн

1. Месяцовая саната. Частка першая: Adagio sostenuto
2. Месяцовая саната. Частка другая: Allegretto
3. Месяцовая саната. Частка трэцяя: Presto agitato

• Metallica

1. The Unforgiven (1991)
2. The Unforgiven II (1997)
3. The Unforgiven III (2008)

• «Зорныя войны» (арыгінальная трылёгія)

1. Эпізод IV: Новая надзея (1977)
2. Эпізод V: Імпэрыя наносіць удар у адказ (1980)
3. Эпізод VI: Вяртаньне джэдая (1983)

• «Зорныя войны» (трылёгія-прыквэл)

1. Эпізод I: Схаваная пагроза (1999)
2. Эпізод II: Атака клонаў (2002)
3. Эпізод III: Помста сытхаў (2005)

• «Матрыца»

1. Матрыца (1999)
2. Матрыца: Перазагрузка (2003)
3. Матрыца: Рэвалюцыі (2003)

• «Назад у будучыню»

1. Назад у будучыню (1985)
2. Назад у будучыню 2 (1989)
3. Назад у будучыню 3 (1990)

• «Няўлоўныя мсьціўцы»

1. Няўлоўныя мсьціўцы (1966)
2. Новыя прыгоды няўлоўных (1968)
3. Карона Расейскай імпэрыі, або Зноўку няўлоўныя (1971)

• Рабакоп

1. Робат-паліцыянт (1987)
2. Робат-паліцыянт 2 (1990)
3. Робат-паліцыянт 3 (1993)

• «Сябры Оўшэна»

1. 11 сяброў Оўшэна (2001)
2. 12 сяброў Оўшэна (2004)
3. 13 сяброў Оўшэна (2007)

• «Уладар пярсьцёнкаў»

1. Уладар пярсьцёнкаў: Зьвяз пярсьцёнка (2001)
2. Уладар пярсьцёнкаў: Дзьве вежы (2002)
3. Уладар пярсьцёнкаў: Вяртаньне караля (2003)

• «Хросны бацька»

1. Хросны бацька (1972)
2. Хросны бацька 2 (1974)
3. Хросны бацька 3 (1990)

• «Age of Empires»

1. Age of Empires (1997)
2. Age of Empires II: The Age of Kings (1999)
3. Age of Empires III (2005)

• «Deus Ex»

1. Deus Ex (2000)
2. Deus Ex: Invisible War (2003)
3. Deus Ex: Human Revolution (2011)

• «Diablo (сэрыя гульняў)»

1. Diablo (1996)
2. Diablo II (2000)
3. Diablo III (2012)

• «Doom (сэрыя гульняў)»

1. Doom (1993)
2. Doom II: Hell on Earth (1994)
3. Doom 3 (2004)

• «Dungeon Siege»

1. Dungeon Siege (2002)
2. Dungeon Siege II (2005)
3. Dungeon Siege III (2011)

• «Empire Earth»

1. Empire Earth (2001)
2. Empire Earth II (2005)
3. Empire Earth III (2007)

• «Fable»

1. Fable: The Lost Chapters (2006)
2. Fable II (2008)
3. Fable 3 (2010)

• «F.E.A.R.»

1. F.E.A.R. (2005)
2. F.E.A.R. 2: Project Origin (2009)
3. F.E.A.R. 3 (2011)

• «Gears of War»

1. Gears of War (2006)
2. Gears of War 2 (2008)
3. Gears of War 3 (2011)

• «Halo»

1. Halo: Combat Evolved (2001)
2. Halo 2 (2004)
3. Halo 3 (2007)

• «Mass Effect»

1. Mass Effect (2007)
2. Mass Effect 2 (2010)
3. Mass Effect 3 (2012)

• «Max Payne»

1. Max Payne (2001)
2. Max Payne 2: The Fall of Max Payne (2003)
3. Max Payne 3 (2012)

• «Red Alert»

1. Command & Conquer: Red Alert (1996)
2. Command & Conquer: Red Alert 2 (2000)
3. Command & Conquer: Red Alert 3 (2008)

• «Soldier of Fortune»

1. Soldier of Fortune (2000)
2. Soldier of Fortune II: Double Helix (2002)
3. Soldier of Fortune: Payback (2007)

• «S.T.A.L.K.E.R. (сэрыя гульняў)»

1. S.T.A.L.K.E.R.: Shadow of Chernobyl (2007)
2. S.T.A.L.K.E.R.: Clear Sky (2008)
3. S.T.A.L.K.E.R.: Call of Pripyat (2009)

• «Stronghold»

1. Stronghold (2001)
2. Stronghold 2 (2005)
3. Stronghold 3 (2011)

• «Syberia»

1. Syberia (2002)
2. Syberia II (2004)
3. Syberia III (2011)

• «The Sims»

1. The Sims (2000)
2. The Sims 2 (2004)
3. The Sims 3 (2009)

• «Uncharted»

1. Uncharted: Drake’s Fortune (2007)
2. Uncharted 2: Among Thieves (2009)
3. Uncharted 3: Drake's Deception (2011)

• «Wolfenstein»

1. Wolfenstein 3D (1992)
2. Return to Castle Wolfenstein (2001)
3. Wolfenstein (2009)

• Hermann G., Die tragischen Tetralogien der Griechen, Lpz., 1819;
• Welcker F. G., Die Äschylische Trilogie, Darmstadt, 1824;
• Steinweg C., Studien zur Entwicklungsgechichte der Tragödie, B. VI. Halle a/s., 1924;
• Wiesmann P., Das Problem der tragischen Tetralogie, Diss., Zürich, 1929.