һәм Урал (мәғәнәләр)
Яйыҡ | |
---|---|
башҡ. Яйыҡ, ҡаҙ. Жайық | |
Яйыҡ бассейны | |
Характеристика | |
Оҙонлоғо | 2428 км |
Бассейн | 237 000 км² |
Һыу сығымы | 400 м³/с |
Һыу ағымы | |
Инеше | |
· Урынлашыуы | Уралтау, Көньяҡ Урал |
· Бейеклеге | 760 м |
Тамағы | Каспий диңгеҙе |
· Бейеклеге | -28 м |
· Координаталар | HGЯO |
Урынлашыуы | |
Һыу бассейны | Каспий диңгеҙе |
Илдәр | Башҡортостан Рәсәй Ҡаҙағстан |
Регион | Учалы районы Силәбе өлкәһе Ырымбур өлкәһе Көнбайыш-Ҡаҙағстан өлкәһе Атырау өлкәһе |
РДҺР | 12010000112112200001016 |
Яйыҡ Викимилектә |
Яйыҡ (нуғ. Яйык, ҡаҙ. Жайық, рус. Урал) — Көнсығыш Европалағы йылға.
Боронғо исем (1775 йылға тиклем) - Яйыҡ. Гидроним боронғо-иран теленән *Daiks исеме менән Клавдий Птолемейҙың II быуаттағы картаһында күрһәтелгән. Хәҙерге ваҡытта рәсми рәүештә «Яйыҡ» исеме Ҡаҙағстанда ҡулланыла. Рәсәйҙә — Урал. Башҡорт телендә йылғаны «Яйыҡ» һәм «Урал» исемдәре менән йөрөтәләр (мәҫәлән, Учалы районы Уральск ҡасабаһы янында юл таҡтаһы). Александр Пушкин «Пугачёв тарихында» түбәндәгеләрҙе яҙа:
Екатерина II указы буйынса Яйыҡтың исеме алмаштырылған, яңы исеме йөрөткән тауҙарҙан сыға |
Оҙонлоҡ буйынса Европала өсөнсө урында (Волга ,Дунайҙан һуң) .
Боронғо Европа карталарында йылға Rhymnus fluvius исемен йөрөтә. 1140 йылда беренсе тапҡыр урыҫ йылъяҙмаларында осрай:
Мстислав загна Половци за Дон за Волгу за Яик. |
Емельян Пугачев етәкселегендәге Крәҫтиән һуғышынан һуң 1775 йылда Екатерина II үҙенең указы менән Яйыҡтың исемен Уралға алмаштырған.
Йылға Учалы районының Буранғол ауылы янында башлана . Пётр Рычков «Топография Оренбургская» китабында яҙған :
|
|
Үҙенең башында Яйыҡ төньяҡтан көньяҡҡа аға. Ҡаҙаҡ далаһының бәләкәй тауҙарына етеп, төньяҡ-көнбайышҡа китә. Ырымбурҙан көньяҡ-көнбайышҡа китә. Уральск янында йылға яңынан бөгөлә. Яйыҡтың бассейны 237 000 км². Оҙонлоғо 2428 км. Ҡаҙағстанда оҙонлоғо 1082 км. Һыуҙың горизонты 635 м абсолют бейеклектә.
This article uses material from the Wikipedia Башҡорт article Яйыҡ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Башҡа шарт булмаһа, CC BY-SA 4.0 лицензияһына ярашлы, эстәлек менән һәр кем файҙалана ала. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Башҡорт (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.