Хәҙистәр — Мөхәммәт Пәйғәмбәрҙең (Аллаһының фатихаһы һәм сәләме булһын уға) Ҡөрьәнде аңлатып биргән үҙ һүҙҙәре, дини йолалар хаҡында әйткәндәре, тапҡыр һүҙҙәре.
Хәҙис | |
ХФА-лағы транскрицияһы | ħa.diːθ |
---|---|
Әһәмиәтле кеше | Мөхәммәт (Пәйғәмбәр) |
Ҡайҙа өйрәнелә | Хәҙис ғилеме |
Яуаплы | WikiProject Hadith[d] |
Хәҙис Викимилектә |
Иман шарттары |
Исламдың биш нигеҙе |
Шәхестәр |
Мөхәммәт Пәйғәмбәр (Аллаһының фатихаһы һәм сәләме булһын уға) вафат булғас, Ислам ғалимдары был һүҙҙәрҙе яҙып алғандар, хәҙистәр тип ҡулъяҙма китаптар рәүешендә таратҡандар, уларға аңлатма биргәндәр. Шулай итеп, изге Ҡөрьән китабынан ҡала, Ислам дине тәғлимәтен аңлатҡан Мөхәммәт Пәйғәмбәрҙең (Аллаһының фатихаһы һәм сәләме булһын уға) төплө, изгелекле һәм хикмәтле һүҙҙәре хәҙистәр исемендә иң әһәмиәтле китапҡа, дин өйрәтмәләренә әйләнгән.
Хәҙис ике төп нигеҙ өлөшөнән тора: сәнәд һәм мәтен.
Хәҙистәрҙең беренсе йыйынтығы – Муватта – Имам Мәлик, һижри буйынса йыл 93-179 йылдарҙа Мәҙинәлә тыуған һәм йәшәгән ҙур ғалим, тарафынан йыйыла. Был китап Мәлик Муваттаһы исемен ала. Ғалим унда теүәл иснәдте бирә һәм хәҙистәрҙе темалар буйынса бүлә. Был китап хәҙистәрҙе генә түгел, ә Ислам хоҡуғы буйынса мәғлүмәтте ла тапшырғанға, унда Имам Мәликтең теге йәки был һорау буйынса фекерҙәрен дә осратырға мөмкин.
Муватта төҙөлгәндән һуң, ваҡыт үтеү менән, хәҙистәр буйынса иң ышаныслы хеҙмәттәр булып һаналыусы тағы алты йыйынтыҡ барлыҡҡа килә: Имам Бохари (һижри 194-256 йылдар) Сәхихе; Имам Мөслим (һ. 202-261 йылдар) Сәхихе; Әбү Дауыт (һ. 202-275 йылдар) Сүнәне; Әт-Тирмизи (һ. 279 йылда үлде) Сүнәне; Ән-Нәсәйи (һ. 215-303) Сүнәне; Ибн Мәжаһ (һ. 209-273) Сүнәне.
Күп кешеләр тарафынан тапшырылған хәҙистәр. Был уларҙың ялған булыу мөмкинлегенә юл ҡуймай.
1 — тапшырыусылар кәмендә ундан да аҙыраҡ булырға тейеш түгел, ләкин шул уҡ ваҡытта улар төрлө милләттән, мәҙһәбтән һ.б. булырға тейеш.
2 — фальсификация маҡсаты менән үҙ-ара килешкәнлектәренә шик булмаҫҡа тейеш.
Мүтәватир хәҙистәр ҡәнәғәтләндерергә тейеш булған башҡа шарттар ҙа бар.
Иснәде Аллаһы тәғәләгә тиклем еткән, Мөхәммәт (Аллаһының фатихаһы һәм сәләме булһын уға) тарафынан тапшырылған хәҙис.
1 — Ҡөрьән мәғәнәһе яғынан да, рәүеше яғынан да Аллаһынан, ә ҡудси хәҙис – мәғәнәһе буйынса Аллаһынан, ә рәүеше буйынса Мөхәммәт.
2 — Ҡөрьән уҡыу Аллаһыға ғибәҙәт булып һанала, ә ҡудси хәҙистәрҙе уҡыу – юҡ.
Ҡудси Хәҙистең Ҡөрьән шәрифтән айырмалығының башҡа, – оло һәм бәләкәй билдәләре лә бар.
This article uses material from the Wikipedia Башҡорт article Хәҙис, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Башҡа шарт булмаһа, CC BY-SA 4.0 лицензияһына ярашлы, эстәлек менән һәр кем файҙалана ала. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Башҡорт (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.