Holosen

Pleystosendən sonra gəlir və təxminən 11.7 min il əvvəldən bu günə qədər olan dövrü əhatə edir. "Resent" (adətən böyük hərflə) termini tez-tez "Holosen" terminin dəqiq sinonimi kimi istifadə olunurdu, baxmayaraq ki, bu cür istifadə 21-ci əsrdə işlənmir. Holosen Dördüncü dövrün bir hissəsidir. Onun adı yunan dilindəki ὅλος (holos, tam və ya bütöv) və καινός (kainos, yeni) sözlərindən götürülüb, mənası "ən yeni" deməkdir. O hazırkı mülayim dövr ilə müəyyən olunmuşdur (Dəniz İzotopları mərhələsi kimi tanınır).

Holosen həmçinin insanın artımını və Yerdəki növlərə təsirini, o cümlədən əsas sivilizasiyaların inkişaf tarixini əhatə edir.

İcmal

Beynəxalq Stratiqrafia Komissiyası tərəfindən Holosenin təxminən 11.7 min il əvvəl başladığı qəbul olunmuşdur. O Pleystosen və gec buzlaşma dövründən (gec buzlaşma dövrünə Şimali Amerikada Viskosinan, Avropada Veiçselia, Böyük Britaniyada Devensia, Çilidə Llanuihue və Yeni Zellandiyada Otria daxil edilir) sonra gəlir.

Holosen əsas iqlim dəyişgənliyinə əsasən beş vaxt interalına və ya xronozonaya bölünür:

• Preboreal (10 ka–9 ka)

• Boreal (9 ka–8 ka)

• Atlantik (8 ka–5 ka)

• Subboreal (5 ka–2.5 ka)

• Subatlantik (2.5 ka–indiyə qədər)

~ Qeyd: "ka" mənası "min il"-dir.

Dördüncü dövrün bölgüləri
Sistem/ Dövr	Şöbə/ Epoxa	Mərtəbə/ Yaş	Yaş (Milyon illə)
Dördüncü	Holosen		0.0117–0
	Pleystosen	Üst	0.126–0.0117
		Orta	0.781–0.126
		Kalabriya	1.80–0.781
		Gelas	2.58–1.80
Neogen	Pliosen	Piasenziya	daha qədim
Dördüncü dövrün bu bölgüləri Beynəxalq Stratiqafiya Komissiyası tərəfindən 2016-cı ilin aprel ayında qəbul olunmuşdur

Geologiya

Azərbaycanda

Holosen çöküntüləri bötöv örtük şəklində Kür-Araz və Samur-Dəvəçi ovalıqlarını örtür və Azərbaycanın başqa regionlarında da geniş yayılmışdır. Onlar Üst Xvalın, Yeni Xəzər və Müasir çöküntülərə bölünür.

• Üst Xvalın horizontu. Bu horizontun çöküntüləri dəniz və kontinental fasiyada rast gəlinir. Dəniz çöküntüləri əsasən Xəzərin sahilyanı zonasında və Kür depressiyasında yayılmışdır. Kür depressiyasının şərq hissəində və Pirsaat, Bəndovan, Hamadağ, Qaraçala, Mişovdağ, Xıdırlı, Babazənən və Kçik Hərami antiklinal qalxımında geniş sahələri tutur.

• Yeni Xəzər horizontu. Bu horizontun dəniz çöküntüləri Xəzərin ensiz sahil zolağında, Kür depressiyasında isə daha geniş sahədə – qərbdə Şirvan, cənub-qərbdə isə Biləsuvar rayonuna qədər yayılmışdır.

• Müasir dəniz çöküntüləri. Xəzərin dibini demək olar ki, tamamilə örtür və sahil boyu ensiz (100-500 m) haşiyə təşkil edir.

İqlim

Ekoloji inkişaf

İnsanların inkişafı

Həmçinin bax

İstinadlar

This article uses material from the Wikipedia Azərbaycanca article Holosen, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Azərbaycanca (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.