Les llingües galorromances o galorromániques son una agrupación xeográfica de les llingües romances.
Pues collaborar con Wikipedia fusionando esti artículu con galorrománicu. |
La clasificación interna, según qué llingües tienen de ser consideraes dientro del grupu galorrmances son una manteria llargamente aldericada.
Llingües galorromances | ||
---|---|---|
Distribución xeográfica | Europa occidental, ex-colonies de Francia | |
Países | Bélxica Luxemburgu Francia Suiza Italia Guérnesei Xerséi | |
Falantes | 220 millones | |
Filiación xenética | Galorromance | |
Subdivisiones | Llingües d'Oïl francu-provenzal (Occitanu-románicu) (Galu-italianu) (retu-románicu)Llingües galoitalianes, Gallo-Rhaetian (en) y Llingua romance del Mosela | |
| ||
Ver tamién Idioma - Families - Clasificación de llingües | ||
[editar datos en Wikidata] |
El nucleu de les llingües galorromances, esto ye, les llingües universalmente consideraes dientro d'esti grupu son les llingües d'oïl y el francoprovenzal (arpitán) (que nun tien de confundir se cola variedá provenzal del occitanu). En nun sentiú más ampliu les llingües galo-italiques, retorromances y occitanoromances serien tamién llingües galorromances. La mayoría de toes estes llingües tienen una gran influencia de llingües celtes y xermániques tanto'l léxicu como'l sistema fonolóxicu.
La clasificación de ethnologue, qu'acepta la propuesta de Pelligrini, considera dientro del grupu galorromance amás del francés y el fracoprovenzal (subgrupu galu-réticu) delles llingües del norte d'Italia y Suiza como son el ladín, el friuliano y les llingües retrorromániques. Non tolos autores acepten qu'estes postreres amuesen un parentescu más estrechu col francés y el francoprovenzal que con otres llingües romániques, razón pola cual la clasificación de etnologue ye revesosa.
Entá otros autores inclúin al occitanu, inclusive a les llingües occitanorromances nel so conxuntu dientro de les llingües galorromances. Les llingües galorrmances por tantu seríen:
Otra clasificación distinta basada nel vocabulariu ye la qu'apurre proyeutu de comparanza sistemática ASJP basáu na semeyanza léxica midida como la distancia de levenshtein d'una llista de cognaos, nel casu de les llingües consideraes galorromances en ethnologue apaecen en distintes cañes del árbol cladístico pa les llingües romániques:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
L'árbol anterior indica que dende un puntu de vista léxicu, el francés y el francoprovenzal constitúin xuntos una de les cañes más disimilares de la familia romance. Esto debe al fuerte impautu que tuvo na fonoloxía y el léxicu'l contautu coles llingües xermániques mientres el baxu imperiu romanu y l'entamu de la edá media.
Una traza interesante típicu de delles llingües galorromances (cola importante esceición del picardu y otros) y parcialmente estendíu a delles variedaes d'occitanu ye la palatalización de /k/ ante'l reflexu galorromance de A. Presumiblemente estes vocales evolucionaron una vocal realizada alofónicamente como [æ] lo cual xustificaría'l so calter palatalizante. La siguiente tabla amuesa dalgunos de los resultaos diverses de palatalización atopaos ente llingües d'Oïl y llingües d'Oc:
Llatín | Llingües d'Oïl | Llingües d'Oc | ||
---|---|---|---|---|
Francés antiguu | Picardu | Occitanu septentrional | Occitanu Meridional | |
CAPRA 'cabra' | chievre | kièvre | chevra, chavra | cabra |
CARA 'quería' | chier | kier | cheira | cara |
CĀNIS 'perru' | chien | kien | chen, chin | can |
CASA 'casa de' | chiese | chas, chies | casa | |
CAMPUS 'campu' | champ | camp | camp |
Los numberales en distintes variedaes galorromances son:
GLOSA | Llingües d'oïl | Franco- provenzal | ||
---|---|---|---|---|
Francés estándareuropéu | Picardu | Valón | ||
'1' | æ̃ / yn un / une | ɛ̃ / ɛ̃n | o / un ou / oune | ɔ̃ / jɔna yon / yona |
'2' | dø deux | dø | dø deûs | do / dwe doux / doves |
'3' | tʀ̥wa trois | tʁwɛ | tʀwɑ trwas | tʀy 'três |
'4' | katʀ̥ø quatre | kɑt | kɑt cate | katʀə quatro |
'5' | sæ̃k cinq | ʃɛ̃k | sẽk cink | sɛ̃ cinq |
'6' | sis six | sis | ʃiʃ chîj | si sêx |
'7' | sɛt sept | sɛt | sɛt sèt | se sèpt(y) |
'8' | ɥit huit | ɥit | yt ût | ɥi hoét(y) |
'9' | nœf neuf | nɶf | nuf noûf | nu nôf |
'10' | dis dix | dis | diʒ dîj | di diéux |
Los numberales '1' y '2' estremen ente formes de masculín y femenín en francu provenzal.
This article uses material from the Wikipedia Asturianu article Llingües galorromances, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). El conteníu ta disponible baxo los términos de la CC BY-SA 4.0 si nun s'indica otra cosa. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Asturianu (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.