শশী কাপুৰ

শশী কাপুৰ
জন্ম	বলবীৰ ৰাজ পৃথ্বীৰাজ কাপুৰ ১৮ মাৰ্চ ১৯৩৮ কলকাতা, বেঙ্গল প্ৰেচিডেঞ্চি, ব্ৰিটিছ ভাৰত (বৰ্তমান কলকাতা, পশ্চিম বঙ্গ, ভাৰত)
মৃত্যু	৪ ডিচেম্বৰ ২০১৭ কোকিলাবেন হস্পিটেল, মুম্বাই, মহাৰাষ্ট্ৰ
বাসগৃহ	মুম্বাই, মহাৰাষ্ট্ৰ
অন্য নাম	বলবীৰ শশীৰাজ বলবীৰ ৰাজ
পেচা	অভিনেতা, পৰিচালক, প্ৰযোজক
সক্ৰিয় হৈ থকা সময়	১৯৪১-১৯৯৯ (অৱসৰ গ্ৰহণ)
দাম্পত্যসঙ্গী	জেনিফাৰ কেণ্ডেল ১৯৫৪-১৯৮৪ জেনিফাৰৰ মৃত্যু পৰ্যন্ত
পিতৃ-মাতৃ	পৃথ্বীৰাজ কাপুৰ (পিতৃ) ৰামসৰণী কাপুৰ (মাতৃ)
সন্তান	কুনাল কাপুৰ (অভিনেতা) কৰণ কাপুৰ সঞ্জনা কাপুৰ
আত্মীয়-স্বজন	ৰাজ কাপুৰ (ভাতৃ) শাম্মী কাপুৰ (ভাতৃ) (লগতে চাওক: কাপুৰ পৰিয়াল)

২০১১ চনত কলাত্মক চলচ্চিত্ৰলৈ আগবঢ়োৱা বিশিষ্ট অৱদানৰ বাবে তেখেতক ভাৰত চৰকাৰে পদ্মভূষণ বঁটাৰে সন্মানিত কৰে। ২০১৫ চনৰ ৯ মে'ৰ দিনা কেন্দ্ৰীয় মন্ত্ৰী অৰুণ জেটলীয়ে তেখেতক মুম্বাইত ভাৰতীয় চলচ্চিত্ৰ জগতৰ সৰ্বোচ্চ সন্মান ২০১৪ চনৰ দাদা চাহেব বঁটা প্ৰদান কৰে। এই বঁটা লাভ কৰা কাপুৰ পৰিয়ালৰ তেখেত তৃতীয় সদস্য। ইয়াৰ আগতে পৃথ্বীৰাজ কাপুৰ আৰু ৰাজ কাপুৰে এই বঁটা লাভ কৰিছিল।

২০১৭ চনৰ ৪ ডিচেম্বৰ তাৰিখে মুম্বাইৰ কোকিলাবেন হস্পিটেলত শেষ নিশ্বাস ত্যাগ কৰে।

শশী কাপুৰৰ জন্ম ব্ৰিটিছ ভাৰতৰ কলকাতাত হৈছিল। দেউতাক আছিল বিখ্যাত অভিনেতা পৃথ্বিৰাজ কাপুৰ। তেখেতেৰ জেষ্ঠ্য ভাতৃ ৰাজ কাপুৰ আৰু শাম্মী কাপুৰো বলিউডৰ প্ৰতিষ্ঠিত অভিনেতা আছিল। ১৯৫৬ত তেখেতে কলকাতাত নিজা নিজা থিয়েটাৰ দলত কাম কৰি থকা অৱস্থাত ইংৰাজ অভিনেত্ৰী জেনিফাৰ কেণ্ডলক লগ পায়। শশী কাপুৰ দেউতাকৰ পৃথ্বি থিয়েটাৰৰ মঞ্চ প্ৰবন্ধক তথা অভিনেতা আছিল। সেই সময়ত কলকাতা জেনিফাৰৰ দেউতাক জিয়ফ্ৰি কেণ্ডলৰ থিয়েটাৰ দল শেইকছপীয়েৰিয়ান গ্ৰুপেও নাটক প্ৰদৰ্শন কৰি আছিল। এই লগপোৱাৰ পিছত প্ৰেমত পৰে। কেণ্ডলৰ পৰিয়ালৰ বাধা সত্ত্বেও কাপুৰৰ নবৌয়েক বলিউডৰ নায়িকা গীতাবালীৰ সহযোগত ১৯৫৮চনৰ জুলাইত দুয়ো বিয়াত বহে। তেখেতসকলে দুয়ো একেলগে বহুকেইখন ছবিত অভিনয় কৰে। দুয়োৰো যুগ্মজীৱনৰ সাক্ষ্য আছিল তিনিটা সন্তান- পুত্ৰ কুণাল কাপুৰ, কৰণ কাপুৰ আৰু জীয়ৰী সঞ্জনা কাপুৰ। এই দম্পত্তীহালে ১৯৭৮ৰ ৫নৱেম্বৰত মুম্বাইত পৃথ্বী থিয়েটাৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰে। ১৯৮৪ত কৰ্কট ৰোগত জেনিফাৰৰ মৃত্যু হোৱাত শশী কাপুৰ ভাগি পৰে।

শিশু শিল্পী

শশী কাপুৰে ৪ বছৰ বয়সৰ পৰা পৃথ্বী থিয়েটাৰত পিতৃ পৃথ্বীৰাজ কাপুৰৰ পৰিচালনা আৰু প্ৰযোজনা কৰা নাটকত অভিনয় কৰিছিল। তেখেতে ১৯৪৮ৰ পৰা ১৯৫৪লৈ আগ (১৯৪৮), আৱাৰা (১৯৫১), সংগ্ৰাম (১৯৫১) আৰু দানপানী (১৯৫৩) মুঠ ৪খন হিন্দী ছবিৰ শিশু চৰিত্ৰত অভিনয়

১৯৬০ৰ দশক

সুনীল দত্তৰ প্ৰথম ছবি পোষ্ট বক্স ৯৯৯ত শশী কাপুৰে সহকাৰী পৰিচালনাৰ সুযোগ পায়। ইয়াৰ পিছত গেষ্ট হাউচ (১৯৫৯) দুলহা দুলহন আৰু ৰাজ কাপুৰে মুখ্য ভাওত অভিনয় কৰা শ্ৰীমান সত্যবাদীত সহকাৰী পৰিচালকৰ কাম কৰে।

কাপুৰে মুখ্য ভাওত অভিনয় কৰা প্ৰথম ছবিখন আছিল ধৰ্মপুত্ৰ। তেখেতে অৱতীৰ্ণ হোৱা ১১৬খন ছবিৰ ৬১খনতে মূল নায়কৰ ভাওত অভিনয় কৰিছিল; ৫৫খন আছিল ‘বহু নায়কযুক্ত’ (multi star-cast) ছবি; ২১খনত সহযোগী অভিনেতা আছিল আৰু ৭খনত বিশেষ ভূমিতাত পদাৰ্পণ কৰিছিল। তেখেত ৬০ আৰু ৭০ৰ দশকৰ উপৰিও ৮০ৰ দশকৰ প্ৰায় মাজভাগলৈ বলিউডৰ এগৰাকী জনপ্ৰিয় অভিনেতা আছিল। ১৯৬৩ৰ পৰা তেখেতে ইংৰাজী ভাষাৰ ছবিত অভিনয় কৰিবলৈ লয়; যাৰ ভিতৰত আছিল দ্য হাউচহোল্ডাৰ, শ্বেইকছপীয়েৰৱালা আদি ছবি। সেইসময়ৰ সুপ্ৰতিষ্ঠিত অভিনেত্ৰী নন্দাই তেখেতৰ সৈতে ৮খন হিন্দী ছবিত চুক্তিবদ্ধ হৈছিল। এই যুতিৰ প্ৰথম দুখন ছবি আছিল সমালোচকৰ সমাদৰ লাভ কৰা ৰোমাণ্টিক ছবি চাৰ দিৱাৰী (১৯৬১) মেহেন্দী লগী মেৰে হাথ (১৯৬২)। ৬০ৰ দশকত তেখেতে নন্দাৰ সৈতে বহুকেইখন ছবিত অভিনয় কৰিছিল; যাৰ ভিতৰত আছে- মোহব্বত ইচকো কেহতে হ্যায় (১৯৬৫), জব জব ফুল খিলে (১৯৬৫), নিন্দ হমাৰী খুৱাব তুমহাৰে (১৯৬৬), ৰাজা চাব (১৯৬৯) আৰু ৰুথা না কৰো (১৯৭০)। ৯০ৰ দশকত দিয়া সাক্ষাৎকাৰ এটাত শশী কাপুৰে উল্লেখ কৰিছিল যে নন্দাই আছিল তেখেতৰ প্ৰিয় নায়িকা আৰু বিশ্বস্ত পৰামৰ্শদাতা।

১৯৭০-৮০ৰ দশক

শশী কাপুৰে ৬০ৰ দশকৰ শেহৰ পৰা ৮০ৰ দশকৰ মাজভাগলৈ ৰাখী, শৰ্মিলা ঠাকুৰ, জিনাত আমান আদিৰ সৈতে যুটি বান্ধিছিল। তেখেতে অভিনেত্ৰী হেমা মালিনী, পাৰৱীন বাবী আৰু মৌচুমী চেটাৰ্জীৰ সৈতেও বহুকেইখন ছবিত অভিনয় কৰিছিল। শশী-ৰাখী যুটিৰ প্ৰথম ছবি শৰ্মিলীৰ প্ৰভুত বাণিজ্যিক সফলতাৰ পিছত উক্ত যুটিয়ে জানোৱাৰ ঔৰ ইন্সান (১৯৭২), কভি কভি (১৯৭৬), বচেৰা (১৯৮১), পিঘলতা আচমান (১৯৮৫), সমালোচকৰ দ্বাৰা প্ৰশংসিত তৃষ্ণা (১৯৭৮), দুচৰা আদমী (১৯৭৮), বন্ধন কচ্চে ধাগোঁ কা , বন্ধ হোঁঠ (১৯৮৪) আৰু জমীন আচমান ত অভিনয় কৰিছিল। ৱক্ত (১৯৬৫), আমনে সামনে (১৯৬৭), সুহানা চফৰ (১৯৭০), পতংগ্ (১৯৭১), আ গলে লগ যা (১৯৭৩), বচন (১৯৭৪) আদি ছবিত তেখেতে শৰ্মিলা ঠাকুৰৰ সৈতে কাম কৰিছিল।

২০১৭ চনৰ ৪ ডিচেম্বৰ সোমবাৰে দীৰ্ঘদিন অসুস্থতাৰ পিছত ৭৯ বছৰ বয়সত মুম্বাইৰ কোকিলাবেন হস্পিটেলত তেওঁ শেষ নিশ্বাস ত্যাগ কৰে।

অসামৰিক বঁটা

• ২০১১- ভাৰত চৰকাৰৰ দ্বাৰা পদ্মভূষণ প্ৰদান

ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা

• ২০১৪- দাদা চাহেব ফাল্কে বঁটা

• ১৯৯৪- মুহাফিজ (১৯৯৩) ছবিৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা- বিশেষ জুৰী বঁটা- বিশেষ উল্লেখ (কাহিনী চিত্ৰ)
• ১৯৮৬- নিউ দেলহী টাইমচ্ ছবিৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ অভিনেতাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা
• ১৯৭৯- জুনুন (১৯৭৮) ছবিৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ কাহিনী ছবিৰ (হিন্দী) ৰাষ্ট্ৰীয় বঁটা লাভ (প্ৰযোজক ৰূপে)

ফিল্মফেয়াৰ বঁটা

বিজয়ী

• ২০১০- ফিল্মফেয়াৰ জীৱন জোৰা সাধনা বঁটা
• ১৯৮২-কলয়ুগ (১৯৮০) ছবিৰ বাবে ফিল্মফেয়াৰ শ্ৰেষ্ঠ ছবি বঁটা
• ১৯৮০- জুনুন (১৯৭৮) ছবিৰ বাবে ফিল্মফেয়াৰ শ্ৰেষ্ঠ ছবি বঁটা
• ১৯৭৬- দীৱাৰ (১৯৭৫) ছবিৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেতাৰ বঁটা

বেঙ্গল ফিল্ম জাৰ্ণেলিষ্টচ্ এচোছিয়েচন এৱাৰ্ডচ্

• ১৯৮৮- নিউ দেলহী টাইমচ্ ছবিৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ অভিনেতাৰ BFJA বঁটা
• ১৯৬৫- জব জব ফুল খিলে ছবিৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ অভিনেতাৰ BFJA বঁটা

অন্যান্য সন্মান

• ২০১১- মহম্মদ ৰফী বঁটা
• ২০০৯- ৭ম পুণে আন্তৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ মহোৎসৱত (PIFF) জীৱনজোৰা সাধনা বঁটা
• ২০০৯- একাদশ মুম্বাই চলচ্চিত্ৰ মহোৎসৱত (MFF) জীৱনজোৰা সাধনা বঁটা

অভিনয়

প্ৰযোজক

• জুনুন (১৯৭৮)
• কলযুগ (১৯৮০)
• ৩৬ চৌৰঙ্গীলেন (১৯৮১)- ইংৰাজী ছবি
• বিজেতা (১৯৮২)
• উৎসৱ (১৯৮৪)
• আজুবা (১৯৯১)

সহকাৰী পৰিচালক

• পোষ্ট বক্স ৯৯৯ (১৯৫৮)
• গেষ্ট হাউচ (১৯৫৯)
• শ্ৰীমান সত্যবাদী (১৯৬০)
• দুলহা দুলহন (১৯৬০)
• মনোৰঞ্জন (১৯৭৪)
• আজুবা (১৯৯১)

পৰিচালক

• আজুবা (১৯৯১)
• Vozvrashcheniye Bagdadskogo Vora (১৯৮৮)- ৰাচিয়ান ভাষাৰ ছবি

• The Kapoors: The First Family of Indian Cinema, by Madhu Jain. Penguin, Viking, 2005. ISBN 0-670-05837-8.

• Shashi Kapoor সম্পৰ্কে ইণ্টাৰনেট মুভি ডাটাবেছত থকা তথ্য।
• Non Resident Indian magazine profile of Shashi Kapoor Archived 2013-03-06 at the Wayback Machine