Staal

stāl, mnl. stael und an. stál; verwandt mit as. stehli ‚Axt‘ und ae. stīle; si witeri Härkumft isch nid sicher) wärde metallischi Legierige bezäichnet, wo dr Hauptbestanddäil von eme Iise isch und wo (im Underschiid zum Gussiise) umformtechnisch chönne verarbäitet wärde. Gnaueri Definizione si nit äihäitlig, e Däil si dur die hütigi Vilfalt an technische Legierige ungnau worde.

Die allgemäini Definizioon, wo sit em früeje 20. Joorhundert gebrüüchlig isch, umfasst mit em Begriff Staal au s Schmiidiise, wo scho denn kuum me broduziert worde isch und wo au e Choolestoff-Ghalt vo under 2,06 % het. Dr Begriff Schmiidiise beschribt nit d Bestanddäil vo dr Legierig, sondern d Verfaare zum verformbari Iisedäil härzstelle, wo über vili Joorhundert entwigglet worde si und im Wääsentlige uf underschidlige Arte vom Früsche vo Iise-Luppe und em Schmiide, wo druf cho isch, basiert häi. Zwar het s Schmiidiise äänligi Choolestoffaadäil wie dr hütig Staal, es isch aber nid s gliiche wie modärne Staal wil d Legierig mit andere Stoff e chli andersch isch und wil nit alli Schlaggedäil entfärnt worde si.

Äifache hertbare Staal isch scho bi de Hethiter vor öbbe 3500 Joor z. B. für Waffe härgstellt worde. Hüte wird er mit verschiidene vorbestimmte Äigeschafte (Festikäit, Korrosionsverhalte, Verformbarkäit, öb mä s cha schwäisse) aabote. Im Register vo de öiropäische Stääl si über 2500 Staalsorte (Stand: 2013) ufglistet. Choole und Staal (Montanindustrii) si lang d Hauptsüüle vo dr Schwerindustrii und d Grundlag für die politischi Macht vom ene Staat gsi. Uf dr ganze Wält wärde jedes Joor öbbe 1,6 Mrd. t Staal härgstellt (Stand 2013). Dr Staal isch mit Abstand dr metallisch Wärkstoff, wo am mäiste verwändet wird.

• Claus und Micah Wegst (2010) Stahlschlüssel – Key to Steel 2010 Nachschlagewerk. Verlag Stahlschlüssel, ISBN 3-922599-26-5.
• Industrieverband Massivumformung: Neue Stähle für die Massivumformung. Inforeihe Massivumformung, Merz 2012, ISBN 978-3-928726-28-3.

  Commons: Stahl – Sammlig vo Multimediadateie

• Stahl Informationszentrum
• Stahlseite: Fotografie zu fast alle Verfaare vo dr Staalerzüügig und Staalverarbäitig
• Transport-Informations-Service: Fachinformationen zum Transport von Stahl
• Hüttenwerke Krupp Mannesmann (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/www.hkm.de Flash-Animation „Wege der Stahlerzeugung“
• Beste verfügbare Techniken (BVT-Merkblatt) der Eisen- und Stahlerzeugung Umweltbundesamt (Deutschland), Dessau