Michel Francard: Linwincieus eyet diccionairî bedje

Michel Francard

Portrait da Michel Francard

Skepiaedje	17 di måss 1952, Bastogne
Nåcionålité	Bedje
Activités	linwincieus, professeu d' univiersité

WIKIDATA

C' est on rcwereu sol walon, on diccionairî et on bouteu pol lingaedje.

Il est prof d' univ di s' mestî, et pa ses rcwerances sol rissinta des lingaedjes diléreces emey les djonnes (1988-1991), l' enondeu del sociolinwince do walon. Foû do walon, il a studyî, avou, li francès del Walonreye.

Di 2004 a 2009, il a monté e gråde, et divni vice-recteur di l' Univ do Noû-Lovén, et dveur leyî ouve åd fwait di si ovraedje direk pol walon.

 

Il a cmincî pa scrire des lives e walon avou Rodolphe Dedoyard.

Il est cnoxhou long et lådje come fijheu do Motî d' Bastogne (1994).

Il a eto amonté li rvuwe Singulîs e 1994.

Il a metou so pås so fotches li Muzêye do Pårlaedje e Payis d' Bastogne (1982), et-z î eplaidî ene peclêye di lives e walon, avou come cougnet : l' antolodjeye Scrijheus d' Årdene (2002).

Du 2015 a 2018, i fwait ene pitite secwince dins l' emission Walonnos.

Il a adjinçné li Fiesse ås lingaedjes walons, k' a ataké e 2015.

Sincieus lives

• Aspects de la phonologie générative du français contemporain, 1975.
• Le parler de Tenneville, introduction à l'étude linguistique des parlers wallo-lorrains, 1980.
• Dictionnaire des belgicismes, 2010, 2015, 2021.
• Wallon, picard, gaumais, champenois. Les langues régionales de Wallonie, 2013.

Lives e walon avou Rodofe Dedoyård

• Des mestîs et des djins k' è vont, 1978.
• Cwand l' diåle s' è mele, 1983.
• Å pus lon des djoûs, 1987.

Live sol foclore

• Traditions populaires au pays de Bastogne, 1982.

Lives d' esplikêyes sol walon

 

Langues d' oïl en Wallonie, 2000.

Antolodjeyes

• Do Pa la-hôt å Pa låvå (antolodjeye di Bastogne), 1982.
• Scrijheus d' Årdene (antolodjeye di l' Årdene lussimbordjwesse), 2002.

Bouyes tecnikes

• Il a askepyî ene rîle tipografike ki poite si no (mete on blanc dirî tchaeke crole).
• Il a erîlé les spotchåvès voyales do prumî pî : dins les motîs, "s(i)potchî" serè prezinté come "r(i)cåzer" et "k(i)djåzer".
• Il a rsaetchî les faflotes divintrinnes, et les halcrosses E divintrins.

Bouyes sociolodjikes.

A pårti di ses prumîs rcweraedjes di sociolinwince, Michel Francard s' a rindou conte kel walon aveut kécfeye co des belès anêyes a viker. Aprume paski les djonnes nel rissintént pus come ene sacwè d' grossî.

Priyî pa Lucien Mahin a on raploû so l' avni do walon a Rdû, e 1993, Michel Francard si oize dimander : "Fåt i sacrifyî les vîs cåzeus d' walon so l' åté do rfondaedje ?" Pu-z î raler : "Les vîs cåzeus, a Bastogne, c' est 9 djins." Il aveut respondou al kesse sins l' dire platezak.

A cåze di ciste avuzion la, Michel Francård fourit rbouté pa l' SLLW, cwand on dmanda po k' il î moussaxhe.

Dispu 2000, u avårla, Mitchî Francård saye di rmouwer les waloneus po k' i s' rindexhe conte ki, s' i volnut kel walon vike, come el dijhnut, elzî fåt trover des novelès fonccions pol lingaedje. I disfind l' idêye k' i nos fåt edvinter des noûmots.

Å cmince (1984), Michel Francard ni djåzéve nén walon, emacralé pa l' idêye diyalectolodjike k' i dveut pårler avou l' accint d' on seul viyaedje. Mins, pitchote a midjote, i s' î a metou, copurade a cåze di ses rescontes avou des Rantoelîs. Al shijhe k' il a dit årvey ås waloneus (2004), come bouteu direk emey zels, c' esta lu ki cåza e walon, et èn ôte fé on spitch e francès.

 

Michel Francard a sovint fwait vni des studiants romanisses do Noû-Lovén po rescontrer des walon-cåzants, å cmince e payis d' Bastogne, pus al Soce des Rcåzeus d' Bietris.

Les kesses estént aprestêyes davance, les studiants divént rmete on rapoirt al fén del vesprêye.

• (fr) onk di ses sincieus papîs (so les noûmots do walon) (so l' Aberteke)
• (fr) limero di Walo + gazete avou on responda da Michel Francard (aberwetåve).
• Dins ene emission e walon (Schoûtez ene miete, fevrî 2023)
• Rapoirtaedje so ene vesprêye inte li Soce di Rcåzeus d' Bietris, et les studiants romanisses da Michel Francard (pa Djôzef Bily, e walon) (so l' Aberteke)
•   Li Wiccionaire si rsieve di sacwantès fråzes da Michel Francard po-z enimådjî des mots k' i gn a.