Tencent

Bu daromad boʻyicha dunyodagi eng yuqori daromad keltiruvchi multimedia kompaniyalaridan biri. Shuningdek, u oʻz investitsiyalari boʻyicha dunyodagi videooʻyinlar sanoatidagi eng yirik kompaniya boʻlib, Tencent Games oʻyinlarni nashr etishga qaratilgan shoʻba korxonasi hisoblanadi.

Tencent (腾讯控股有限公司)

Turi	ommaviy
Tarmogʻi	koʻp tarmoqli kompaniya
Qachon asos solingan	11-noyabr, 1998-yil (25 yil avval) (1998-11-11)
Joylashuvi	Tencent Binhai Mansion Nanshan Shenzhen Guangdong Xitoy
Hududiy xizmati	butun dunyoda (worldwide company)
Asoschi(lari)	Pony Ma Tony Zhang Xu Chenye Charles Chen Zeng Liqing
Rahbariyat	Pony Ma (rais, bosh direktor) Martin Lau (prezident)
Mahsulot(lar)i	sunʼiy intellekt qidiruv tizimlar ijtimoiy tarmoqlar ommaviy axborot vositalari musiqa toʻlov tizimi film ishlab chiqarish videooʻyinlar onlayn xizmatlar
Aylanma daromadi	CNY560.118 milliard $86.84 milliard (2021)
Operatsion foydasi	CNY271.62 milliard $42.11 milliard (2021)
Boyligi	CNY1.612 trillion $249.98 milliard (2021)
Sof foydasi	1 556 300 000
Ishchilar soni	112,771 (2021)
Vebsayti	https://www.tencent.com

1998-yilda tashkil etilgan uning shoʻba korxonalari butun dunyo boʻylab Internet bilan bogʻliq turli xizmatlar va mahsulotlarni, jumladan, koʻngilochar dasturlar, sunʼiy intellekt va boshqa texnologiyalarni bozorga chiqaradi. Uning qoʻshaloq osmonoʻpar bino shtab-kvartirasi, Tencent Seafront Towers (shuningdek, Tencent Binhai Mansion nomi bilan ham tanilgan) Shenzhenning Nanshan tumanida joylashgan.

Tencent — dunyodagi eng yirik videooʻyinlar sotuvchisi hamda moliyaviy jihatdan eng qimmat kompaniyalardan biri. U eng yirik ijtimoiy media, venchur kapitali va investitsiya korporatsiyalaridan biridir. Uning xizmatlariga ijtimoiy tarmoqlar, musiqa, veb-portallar, elektron tijorat, mobil oʻyinlar, internet xizmatlari, toʻlov tizimlari, smartfonlar va koʻp oʻnalovchi onlayn oʻyinlar kiradi. U Tencent QQ va WeChat hamda QQ.com tezkor messenjerlari bilan ishlaydi. Shuningdek, u Tencent Musicga egalik qiladi.

Kompaniya 2018-yilda bozor qiymati $500 milliard AQSH dollaridan oshdi va bu baholash chegarasidan oʻtgan birinchi Osiyo texnologiya kompaniyasi boʻldi. Oʻshandan beri u Xitoyda eng qimmat ommaviy sotiladigan kompaniya sifatida paydo boʻldi va bozor qiymati boʻyicha dunyodagi eng yaxshi texnologiya kompaniyalari qatoriga kirdi. 2015, 2018 va 2020-yillarda kompaniya Boston Consulting Group va Fast Company tomonidan dunyo boʻylab 50 ta eng innovatsion kompaniyalar qatoriga kirdi. Tencent 600 dan ortiq kompaniyalarda ulushlarga ega va 2017-yilda Osiyodagi texnologik startaplarga eʼtibor qarata boshladi. TechCrunch Tencentning investitsiya strategiyasini oʻz portfelidagi startaplarga avtonom ishlashga imkon berish sifatida tavsifladi. 2021-yil yanvarida, qiymati 1 trillion AQSH dollariga yaqinlashdi, ammo Tencent aksiyalari narxi keskin tushib ketdi.

1998-2010: asos solinishi va rivojlanishi

 

Tencent 1998-yil noyabr oyida Pony Ma, Chjan Zhidong, Xu Chenye, Charlz Chen va Zeng Liqing tomonidan Kayman orollarida birlashgan Tencent sifatida asos solingan. „Tencent“ nomi oʻzining xitoycha nomi Tengxun (xitoycha: lìnì) asosida yaratilgan boʻlib, u Pony Maning xitoycha nomining (Ma Huateng; língjáng「láng」) bir qismini oʻz ichiga oladi va soʻzma-soʻz maʼnosida "tezkor maʼlumot" degan maʼnoni anglatadi. Dastlabki moliyalashtirish unga venchur kapitalistlar tomonidan taqdim etilgan. 1999-yil fevral oyida Tencentning OICQ messenjer mahsuloti chiqdi. Koʻp oʻtmay, Tencent mijozning ismini QQ ga oʻzgartirdi, bunga ICQ va uning egasi AOL kompaniyasining daʼvo tahdidi sabab boʻlgani aytildi. Kompaniya dastlabki uch yil davomida zarar koʻrdi.

Janubiy Afrikaning Naspers media kompaniyasi 2001-yilda Tencentning 46,5 % ulushini sotib oldi. 2021-yil holatiga koʻra u Prosus orqali 30,86 % ulushga ega boʻlib, u Tencentning OLX, VK, Trip.com kabi qardosh kompaniyalaridagi ulushga ham ega. Tencent Holding Ltd 2004-yil 16-iyunda Gonkong fond birjasida roʻyxatga olingan va 2008-yilda Hang Seng Indexga Taʼsis aksiyasi sifatida qoʻshilgan.

Kompaniya dastlab daromadni faqat QQ ning reklama va premium foydalanuvchilaridan olgan, ular qoʻshimchalar olish uchun oylik toʻlovlarni toʻlaydilar. 2005-yilga kelib, QQ mobiledan foydalanganlik uchun haq olish, uning uyali aloqa xizmatidan foydalanish va uning pingvin xarakterini litsenziyalash orqali taomlar va kiyim-kechak ham daromad keltiruvchi omilga aylandi. 2008-yilga kelib Tencent virtual mahsulotlarni sotishdan tushgan daromadni koʻrdi.

Tencent xizmatlari 2004-yildan beri onlayn oʻyinlarni chiqara boshlagan boʻlsa-da, taxminan 2007/2008-yillarda oʻyinlarni litsenziyalash orqali oʻz takliflarini tez surʼatda oshirdi.Kamida ikkitasi, CrossFire va Dungeon Fighter Online dastlab Janubiy Koreya oʻyin ishlab chiquvchilari tomonidan ishlab chiqarilgan boʻlsa-da, Tencent endi oʻz oʻyinlarini ishlab chiqardi. 2011-yil 21-yanvarda Tencent ijtimoiy media ilovasi Weixin (kínì) ishga tushirildi. Endilikda WeChat nomi bilan atalgan ilova keng funksiya va platformalari hamda oylik 1 milliarddan ortiq faol foydalanuvchilari tufayli „super ilovalar“dan biri hisoblanadi.

2011-2014-yilgi investitsiyalar

 

2011-yilning 18-fevralida Tencent Riot Games kompaniyasining asosiy ulushini (92,78 %), League of Legends dasturchisini taxminan 230 million AQSh dollariga sotib oldi. Tencent 2008-yil avvalgi sarmoyadan 22,34 % ga egalik qilgan edi. 2015-yil 16-dekabrda Riot Games qolgan aksiyalarini ham Tencentga sotdi. Tencent 2012-yil iyun oyida Fortnite, Unreal, Gears of War va Infinity Blade kabi franshizalarni ishlab chiqaruvchi Epic Gamesdagi oz ulushini sotib oldi. Tencent 2013-yilda Kingsoft korporatsiyasining shoʻba korxonasi Kingsoft Network Technologydagi ulushini 18 foizgacha oshirdi. Tencent ilgari kompaniyadagi 15,68 % ulushga ega boʻlgan va 46,98 million AQSH dollari miqdoridagi sarmoya orqali ulushni oshirgan. Tencent 2013-yilda Activision Blizzardning Vivendidan boʻlinishida passiv investor sifatida ishtirok etgan va hozirda 2017-yil holatiga koʻra aksiyalarning 4,9 % dan kamrogʻiga egalik qiladi. 2013-yil 17-sentabrda Tencent Xitoyning Sohu, Inc. shoʻba korxonasi Sogou.com qidiruv tizimidagi kam ulushi uchun 448 million dollar sarmoya kiritgani eʼlon qilindi.2014-yil 15-yanvarda Tencent elektron tijorat va logistika biznesini rivojlantirish uchun China South City Holdings Ltd logistika va ombor firmasiga 1,5 milliard HKD (193,45 million AQSH dollari) sarmoya kiritishini aytdi. 2014-yil 27-fevralda Tencent restoran reytinglari va guruh sotib oluvchi Dianping web-saytining 20 foiz ulushini 400 million AQSH dollariga sotib oldi. 2014-yil 10-martda Tencent Xitoyning JD.com Inc. elektron tijorat veb-saytining 15 foiz ulushini naqd pul toʻlash va oʻzining Paipai, QQ Wanggou elektron tijorat biznesi va Yixun dagi ulushini JD.com ga kuchliroq qurish uchun topshirish orqali sotib oldi.

2014-yil 23-oktyabrda Tencent Xitoyning mobil xarid qilish portali Koudai Gouwuning 10 foiz ulushini olish uchun 145 million AQSH dollari taklif qildi. 2014-yil noyabr oyida kompaniya HBO bilan Xitoyda tarqatish uchun eksklyuziv huquqlar beradigan shartnomani eʼlon qildi. 2014-yil 9-dekabrda Xitoyning Didi Dache taksi xizmati ilovasi Tencent va Singapur davlat investitsiya firmasi Temasek Holdings boshchiligidagi moliyalashtirish bosqichida 700 million AQSH dollaridan koʻproq mablagʻ toʻplaganini eʼlon qildi.

2015-hozirgacha: Davom etayotgan investitsiyalar

 

2015-yil yanvar oyida Tencent Xitoyning birinchi onlayn banki WeBank (Xitoy)ni ishga tushirdi.2015-yil 30-yanvarda Tencent Milliy Basketbol Assotsiatsiyasi bilan Amerika basketbol oʻyinlarini Xitoyda translatsiya qilish uchun 700 million AQSh dollari miqdoridagi shartnoma imzolaganini eʼlon qildi. Oʻsha yilning oxirida xitoylik avtomobil ishlab chiqaruvchi BYD Tencentning NBA translyatsiyalari uchun bosh korporativ homiy boʻldi. 2016-yil 21-iyun kuni Tencent Clash of Clansni ishlab chiquvchi Supercell kompaniyasining 84,3 % ni 8,6 milliard AQSh dollariga sotib olish boʻyicha kelishuvni eʼlon qildi. 2016-yil iyul oyida Tencent China Music Corporation aksiyalarining katta qismini sotib oldi.2016-yilda Tencent Foxconn va hashamatli avtomobillar sotuvchisi Harmony New Energy Auto bilan birgalikda 2020-yilda butunlay elektr toʻliq avtonom premium avtomobillarni sotishni maqsad qilgan Future Mobility avtomobil startapiga asos soldi. 2017-yil 28-mart kuni Tencent Teslaning 5 % ulushini 1,78 milliard AQSh dollariga sotib olganini eʼlon qildi, avtomobillarni boshqarish tizimlari keyinchalik 2019-yilgacha kirib borish sinovlarini muvaffaqiyatli oʻtkazdi.2017-yil may oyida „Xitoyning Baidu qidiruv tizimiga toʻgʻridan-toʻgʻri chaqiruv“da Tencent oʻzining WeChat ilovasi uchun yangiliklar tasmasi va qidiruv funksiyalariga kirdi, Financial Times oʻsha paytda undan 770 million kishi foydalangan.

2017-yil noyabr oyida Tencent ochiq bozorda Snap Inc.ning 12 % ulushini sotib olganini va [[Snapchat]ni oʻyin platformasi sifatida yaratishga yordam berishni rejalashtirganini maʼlum qildi. Tencent daromadi bo'yicha dunyodagi eng yirik video o'yin shirkati bo'lib qoldi va bozor kapitallashuvi taxminan 475 milliard dollarni tashkil qildi. Xuddi shu oyda Tencent WeChat ning oylik faol foydalanuvchilari soni 980 millionga yetganini eʼlon qildi va YouTube bilan raqobatda foydalanuvchilar tomonidan yaratilgan kontent katalogini toʻplash uchun milliardlab dollarlar ajratayotganini aytdi.Kompaniya 500 milliard AQSh dollarini bosib oʻtgan Osiyodagi birinchi kompaniya boʻldi va Facebookni ortda qoldirib, dunyoning eng yirik firmalari roʻyxatining birinchi beshligiga kirdi. 2018-yil yanvar oyida Tencent va dunyodagi eng yirik oʻyinchoqlar kompaniyasi The Lego Group birgalikda bolalarga moʻljallangan onlayn oʻyinlar va potentsial ijtimoiy tarmoqni ishlab chiqish uchun birlashdilar. Shuningdek, u Shanxayda oʻzining birinchi doʻkonini ishga tushirdi. Tencent JD.com, Sunac va Suning Group bilan birgalikda konglomerat aksiyalarini sotib olish uchun Wanda Commercial kompaniyasiga 5,2 milliard AQSh dollari sarmoya kiritdi. Wanda Commercial nomi Wanda Commercial Management Group deb oʻzgartirildi. Tencent Skydance Medianing 5 % dan 10 % gacha oz ulushini sotib oldi. 2018-yil 23-yanvarda Tencent va Carrefour Xitoyda strategik hamkorlik kelishuviga erishdilar.2018-yilning 15-avgustida Tencent 2018-yilning ikkinchi choragida daromadning pasayishi haqida xabar berib, oʻn yildan ortiq davom etgan oʻsish chizigʻini tugatdi, chunki investitsion daromadlar pasaydi va hukumatning oʻyin biznesini tekshirishi kompaniyaga ogʻirlik qildi. Choraklik daromadning kamdan-kam kamayishi xabar qilinganidan keyin Tencent aksiyalari Gonkongdagi ertalabki savdoda 3 foizga tushib ketdi, bu esa oʻsha haftada kompaniyaning bozor qiymatining qariyb 50 milliard dollarini yoʻqotishiga sabab boʻldi. Sotish boshqa koʻplab Xitoy internet aksiyalarini ham pastga tushirdi.

 

2021-yil 17-dekabrda Tencent Slamfire Inc. va uning Left 4 Dead va Back 4 Blood ishlab chiqaruvchisi Turtle Rock Studios shoʻba korxonasini sotib olganini eʼlon qildi. 2022-yil yanvar oyida Tencent oʻzlarining qoʻshilish va sotib olish (M&A) bitimlari haqida oldindan xabar bermagani uchun SAMRdan jarima olgan yirik texnologik konglomeratlardan biri ekanligi haqida xabarlar paydo boʻldi. Xitoyning monopoliyaga qarshi qonunchiligiga koʻra, agar barcha ishtirokchilarning yillik umumiy daromadi kamida 10 milliard RMB (1,57 milliard AQSh dollari) boʻlsa va kamida ikkita subyektning 400 million RMB (AQSH dollari) yillik daromadi 62,7 mln. SAMR tomonidan jami keltirilgan 13 ta bitimning har biri 500 000 RMB (78 700 AQSH dollari) miqdorida jarimaga tortilgan va Tencent 9 ta bitimda ishtirok etgani uchun jami 4,5 million RMB (710 000 AQSh dollari) jarimaga tortilgan. 2022-yil 11-yanvarda Tencent Xitoyning eng yirik oʻyin smartfonlari ishlab chiqaruvchilardan biri boʻlgan Xiaomi tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan Black Sharkni sotib olish boʻyicha muzokaralar olib borayotgani eʼlon qilindi. Sotib olish Tencentning apparat ishlab chiqaruvchisidagi birinchisi boʻladi va Black Shark kelajakda Tencentning metaverse biznesi boʻyicha rejalarini qoʻllab-quvvatlash uchun VR garnituralar ishlab chiqaruvchisiga oʻtishiga koʻmaklashadi. Hisobotlarga koʻra, Black Shark 2,7 milliard RMB (420 million AQSh dollari) evaziga sotib olinadi.

 

1999-yil fevral oyida ishga tushirilgan Tencent QQ Tencent kompaniyasining birinchi va eng mashhur mahsuloti boʻlib, QQ oʻzining ichki bozoridagi eng mashhur tezkor xabar almashish platformalaridan biridir. 2010-yil 31-dekabr holatiga koʻra, 647,6 million faol Tencent QQ IM foydalanuvchi hisoblari boʻlib, Tencent QQ oʻsha paytdagi dunyodagi eng yirik onlayn hamjamiyatga aylandi. Bir vaqtning oʻzida ulangan QQ hisoblari soni baʼzan 100 milliondan oshib ketgan. IM xizmatining oʻzi bepul boʻlsa-da, 2006-yildan boshlab mobil xabarlar uchun toʻlov olinadi. Tencent, shuningdek, QQ ning inglizcha versiyasi boʻlgan QQ International ni yaratdi, bu materik hisoblari bilan aloqa qilish imkonini beradi, QQ Windows va Mac OS uchun ham mavjud. 2005-yilda Tencent QQ doirasida integratsiyalashgan ijtimoiy tarmoq/bloglar xizmati Qzoneni ishga tushirdi. Qzone 2014-yilda 645 million foydalanuvchi bazasi bilan Xitoydagi eng yirik ijtimoiy tarmoq xizmatlaridan biriga aylandi. WeChat bu ovozli va matnli xabarlar hamda vaqt jadvaliga ega mobil ilova. Bu Xitoyda va baʼzi chet eldagi xitoy jamoalarida, masalan, Malayziyada eng mashhur ijtimoiy mobil ilovadir. 2017-yildan boshlab WeChat Xitoydan tashqaridagi yirik xalqaro bozorlarga kirib bora olmadi.