Nana Amba Eyiaba I

Nana Amba Eyiaba I, a wɔfrɛ no Eunice Amba Amoah (wɔwoo no Ɔpɛpɔn 18, 1950), yɛ Ghana ɔhemmaa ɛna a ofi Effutu Municipal District of Central Region, Ghana .

Ɔyɛ kan Nhomasua sohwɛfo a ɔhwɛ Central Region so . Efi afe 2004 kosi afe 2010 no, Ɔmanpanyin John Kufuor na ɔpaw Eyiaba sɛ ɔmmɛyɛ ɔman Abatow Bagua a ɛwɔ Ghana no muni, na ɔne no yɛɛ nhyehyɛe na ɔhwɛɛ mmarahyɛ bagua ne ɔmampanyin abatow a ɛkɔɔ so wɔ afe 2004 ne 2008 mu no so.

Sɛ́ obi a ɔkamfo kyerɛ sɛ mma ɛnanom mmaa a wɔyɛ mmaa no agye wɔn atom kɛse na wɔde wɔn ho ahyɛ amammuisɛm mu wɔ Ghanafo asetra mu no, Eyiaba boaa kɛse ma wɔhyehyɛɛ ɔman no mu Mmea Amammerɛ Akannifo Bagua (CWTL) wɔ afe 2001 mu. Ɔyɛɛ adwuma sɛ adwumayɛfoɔ panin maa CWTL kɔsii afe 2016.

Eyiaba ayɛ adwuma wɔ Ghana Tete Nneɛma Akorae ne Nkaedum Boayikuw, Panafest, Central Region Tourism Development Committee, Environmental Protection Agency, OLA College of Education, Graphic Communications Group Limited, ne Mental Health Authority Board no mpanyimfo kuw no mu. Wɔ afe 2017 mu no, na ɔyɛ Central Regional Peace Council Board no Titenani Abadiakyiri.

Mfitiase asetra ne nhomasua

Nana Amba Eyiaba I 
Cape Coast, Ghana (bɛyɛ afe 2002) ho mfonini bi.

Wɔwoo Eunice Amba Amoah Ɔpɛpɔn 18, afe 1950, wɔ Cape Coast, Ghana.

Wɔ afe 1971 mu, bere a owiee ne mfitiase sukuu adesua na ɔyɛɛ adwuma sɛ ɔkyerɛkyerɛfo a ɔntetee no mfe pii no, Amoah wiee ne Akyerɛkyerɛfo Abodin krataa ‘A’ fii Akyerɛkyerɛfo Ntetee Kɔlege a ɛwɔ Accra . Wɔ 1977 mu no, ɔyɛɛ Nhomasua Ho Ɔbenfo adesua wɔ Advanced Teacher Training College a ɛwɔ Nhomasua Sukuupɔn mu, Winneba . Wɔ afe 1980 mu no, Amoah nyaa ne Diploma wɔ Advanced study of Education mu wɔ University of Cape Coast (UCC), na efi 1994 kosi 1997 no, Amoah suaa ade wɔ Bachelor of Education nhyehyɛe mu wɔ UCC, na owiee n’abodin krataa a na ɔwɔ adesua titiriw wɔ Educational Psychology mu.

Wɔpaw no sɛ ɔhemmaa ɛna

Nana Amba Eyiaba I 
Ghana ɔhemmaa ɛna bi a wɔde di dwuma wɔ amanne kwan so paw ɔhemmaa ɛnanom foforo

Kurow anaa akuraa biara a ɛwɔ Ghana atetesɛm mu no paw ɔbea bi sɛ ɔhemmaa ɛna fi mpɔtam hɔ "ahemfo abusua" mu – mfitiase abusua a wodii kan kɔtraa mpɔtam hɔ. Ahemmaa ɛnanom ne mmarima atitire yɛ adwuma bom de akannifoɔ ma, na wɔn asɛdeɛ sɛ wɔkura mpɔtam hɔ amammerɛ atetesɛm mu na wɔhwɛ mmaa ne mmofra a wɔwɔ mpɔtam hɔ. Abodin "Nana" yɛ obuo asɛmfua a ɛkyerɛ dibea, .  na wɔma ɛnanom hemmaa dwumadi no nkwa nna nyinaa. Ɛde besi afe 2016 no, na ɛnanom a wɔyɛ ahemmaa bɛyɛ 10,000 wɔ Ghana nyinaa.

Wɔ afe 1982 mu no, wɔpaw Eunice Amba Amoah wɔ aban kwan so – anaasɛ "wɔde ne nsa hyɛɛ mu" – sɛ Nana Amba Eyiaba I, Effutu 16 a ɔwɔ Effutu Municipal District no maame hemmaa .

Amammerɛ Mmea Akannifo Bagua

Abakɔsɛm mu nsɛm a ɛfa ho

Ɛwom sɛ ɛnanom ahemmaa wɔ Ghana mfe ɔhaha pii de, nanso wɔn amammui mu nkɛntɛnso so tew bere a Europa atubrafo bae na wosii so dua sɛ wɔne mmarima mpanyimfo nkutoo bedi nkitaho no. Wɔ afe 1957 mu, bere a Ghana de ahofadi too gua no, woyii ɛnanom ahemmaa fii ɔmantam ahyehyɛde ahorow mu, na wɔmaa mmarima mpanyimfo nkutoo gyee wɔn tom sɛ ɔmantam akannifo. Eduu afe 1992 no, na Republic of Ghana mmarahyɛ bagua no agye ɛnanom ahemmaa atom wɔ ɔkwan a ɛfata so wɔ ahene nkyerɛase ase, .  nanso Ɔmantam Fie ne Ɔman Aban Asoɛe no nyinaa amma kwan amma wɔannye ɛnanom a wɔyɛ ɔhemmaa sɛ asɔremma a wɔyɛ daa.

Ɔman bagua no nkɔso

Wɔ afe 2001 mu no, bere a Ghana Sukuupɔn yɛɛ ɔman nhyiam bi a ɛfa akannifo ne ananmusifo ho akyi no, ɛnanom ahemmaa kuw bi hyehyɛɛ ɔman no Bagua a Ɛhwɛ Mmea Amammerɛ Akannifo So (CWTL). Ɛwom sɛ na ɛnanom ahemmaa na wɔyɛ CWTL mufo a wodii kan de, nanso awiei koraa no, emufo no nyaa nkɔanim ma ɛkaa mmea afoforo a wɔyɛ Ghana atetesɛm akannifo a mmea a wofi Asafo akofo nnwumakuw mu ka ho.

Nana Amba Eyiaba Me dii dwuma titire wɔ CWTL nkɔsoɔ mu, na meyɛɛ adwuma sɛ adwumayɛfoɔ panin maa agyinatukuo no kɔsii afe 2016. Wakamfo amammui nhyiam foforo a eye sen biara mma ɛnanom a wɔyɛ ahemmaa, na wahyɛ nyansa sɛ wɔnyɛ Ɔman Ahemmaa Ɛnanom Fie.

Bere a ɔman no Ɔmanpanyin a ɔhwɛ Aban So no sii gyinae wɔ afe 2013 mu akyi no, ɛnanom mmaa betumi akɔ ɔmantam ne ɔman no mu Aban Asoɛe no nhyiam, nanso na wonni hokwan biara sɛ wɔtow aba. Wɔ afe 2016 mu no, na CWTL reko sɛ wɔbɛnya ananmusifoɔ a wɔdi mu.

Ministry of nhomasua, board adwuma, ne abatow bagua

Bere a owiee ne Bachelor of Education abodin krataa wɔ UCC wɔ afe 1997 mu no, Eyiaba yɛɛ adwuma sɛ sukuu sohwɛfo maa Regional Education Directorate, akyiri yi ɔbɛyɛɛ Acting Regional Chief Inspector maa sukuu a ɛwɔ Central Region of Ghana. Awiei koraa no wɔmaa no dibea sɛ Director of Education for the Central Region, ansa na ɔrekɔ pɛnhyen wɔ Ghana Nhomasua Dwumadibea a ɛwɔ Nhomasua Dwumadibea no mu bere a na wadi mfe 59.

Eyiaba asom wɔ Ghana Museums and Monuments Board, Panafest, Central Region Tourism Development Committee, Environmental Protection Agency, OLA College of Education, Graphic Communications Group Limited, ne Adwene ne Nkate Ho Akwahosan Bagua Boayikuw. Wɔ afe 2017 mu no, na ɔyɛ Central Regional Peace Council Board no Titenani Abadiakyiri.

Nsɛm a wɔde gyinaa so

Tags:

Nana Amba Eyiaba I Mfitiase asetra ne nhomasuaNana Amba Eyiaba I Wɔpaw no sɛ ɔhemmaa ɛnaNana Amba Eyiaba I Amammerɛ Mmea Akannifo BaguaNana Amba Eyiaba I Ministry of nhomasua, board adwuma, ne abatow baguaNana Amba Eyiaba I Nsɛm a wɔde gyinaa soNana Amba Eyiaba ICentral RegionJohn KufuorƆhemmaa ɛna (Afrika)

🔥 Trending searches on Wiki Twi:

Adinkra AhyɛnsodeɛCristiano RonaldoWiawsoBratislawaGeorge Kwabena OwusuEbola yareMmoaninkɔ AfahyɛKojo ArmahAkuamoa Ofosu-BoatengAkwantuo fri Gaana kɔ GermanyKwabenaRebecca Naa Dedei AryeeteyFufuoBangladeshAhanta West (Ghana mmrahyɛbadwam mpɛsoa)RussiaSpainAnidasoAmerikaYaaCheops PyramidAdowaTuvaluTalensi (Ghana mmrahyɛbadwam mpɛsoa)KyekagoSika MpoanoGeorge AggudeyIddrisu HuuduFranceBirminghamAustin Akufo GameyAnthony Bright Boadi-MensahƆmanpanin (aban abodin)Isaac Kobina Nyame-OforiBimbilla (Ghana mmrahyɛbadwam mpɛsoa)PolandGeorge Mpambi DagmanyiAyerye AfahyɛBagri AfahyɛRomaVaiano CremascoAsante MantamAssin North (Ghana mmrahyɛbadwam mpɛsoa)KwameTongaIrakNiceYaa AsantewaaJ. B DanquahCubaCollins Agyarko NtiKwadwoLa Tour EiffelColosseoGhana National AnthemSamaraRigaClement Samuel CrabbePrince Oduro-MensahGermany AmammerɛNkramoniAll People's Congress (APC)UetersenFrancisca Oteng-MensahKwasiJohnson Asiedu NketiaƐlɛktromoteAma🡆 More