Bermuda Üçburçlugy

Hiçkimiň düşündirip bilmeýän bu täsin wakasy, birnäçe adamlar hat-da alymlar tarapyndan hem “tebigy bolmadyk birnäçe güýçleriň birleşýän ýeri” bolup tanadyldy we şeýle galdy. Emma uzyn ýyllar edilen tejribe işleri ýakyn geçmişde netije berdi we bu üýtgeşik, geň wakalaryň ýönekeýje “tebigi gazyň” oýnamasydygy orta çykdy.

Ýeriň aşagyndan çogup çykýan tebigi gazlar diňe uly daş bölekleriniň aşagyndan däl, deňiz we okeanlaryň aşagyndan hem çogup çykýarlar. Sebabi deňiziň aşagy hem üsti suw bilen gaplanan (gury)ýer bölegidir. Şeýlelikde okeanlar gaty çuň bolany üçin aşagynda güýçli basyş bardyr. Ine, bu güýçli basyşyň aşagyndaky ýerlerden çykýan tebigy gazlar, çuňlukdaky ýylylygyň pesligi netijesinde “gaty” ýagdaýa gelerler we “hidrat” diýilýän ak we hek (мел) ýaly bir madda halyna öwrülýärler. Okeanyň iň çuň ýerlerine çenli çümüp bilýän robot kameralaryň ol ýerdäki gar ýaly ak okeanyň aşagyny we birnäçe gämi harabalaryň suratlaryndan soňra bu ýagdaýa ylmy düşündiriş getirilendir: Ýer şarynyň bu bölegi “Gulf Stream” diýip atlandyrylýan ýyly suwuň akyp geçyan ýeridir. Ýeriň aşagynyň käwagt ýylanmasyndan soňra bu “hek gazlar” ereýär we suwdan ýeňil bolany üçin ýokary galýarlar. Şol wagt suwuň aşagyndan ýokarsyna çenli boşluk (wakuum-deşigi) emele gelýär, okean deşilen ýaly bolýar. Şeýle ýagdaý bolup duran wagty şol ýerden geçýän näme bar bolsa çuňňur guýa gaçýan ýaly ýokary tizlik bilen okeanyň düýbüne gaçar. Sebäbi suwuň aşagyndan çykýan gazyň göterme güýji gämileri galdyryp bilmejek derejede pesdir. Gazyň çogup çykmagy gutaranda bolsa boşluk ýene öňküsi ýaly dolar we hiç hili yz galdyrmaz.

Uçarlaryň suwa gaçyp ýitmesi hem ýene şol sebäpdendir. Ýokary çykan tebigy gazlar howadan ýeňil bolany üçin ýene ýokary galmaga dowam edýärler. Bu gezek wakuum şol ýerdäki howada (atmosferada) emele geler. Şo ýerden tötänleýin geçýän uçarlar derrew kontrolyny ýitirer we motorlary durar. Sebäbi motorlardaky benziniň ýanmasy üçin kislorod gereklidir we bu boşlukda (wakuumda) howa bolmadygy üçin kislorod hem bolmaz. Şoň üçinem uçarlar tizlik bilen okeanyň düýbüne gaçarlar. Megerem biziň onlarça ýyllap gyzyklanan Bermudamyz ýönekeýje tebigy gaz sebäpli üýtgeşik, geň ýagdaýa eýe bolupdyr.

Ýelharaz edebi portaly^{[permanent dead link]}