ฮีโมโกลบิน

hemoglobin (heterotetramer, (αβ)2)
Structure of human hemoglobin. The proteins α and β subunits are in red and blue, and the iron-containing heme groups in green. From PDB 1GZX Proteopedia Hemoglobin
−
Protein type		metalloprotein, globulin
Function		oxygen-transport
Cofactor(s)		heme (4)
−
Subunit name	Gene	Chromosomal locus
Hb-α1	HBA1	Chr. 16 p13.3
Hb-α2	HBA2	Chr. 16 p13.3
Hb-β	HBB	Chr. 11 p15.5

องค์ประกอบสำคัญของเฮโมโกลบินคือ ฮีม (Heme) ซึ่งเป็นสารประกอบโคออร์ดิเนชันที่มีธาตุเหล็กเป็นส่วนประกอบ ทำหน้าที่จับและปล่อยออกซิเจน องค์ประกอบที่ 2 คือ โกลบิน ซึ่งเป็นโปรตีนเส้นยาวขดพันกันอยู่ โดยแต่ละสาย มีฮีมติดอยู่ 1 อณู เฮโมโกลบิน 1 โมเลกุล จึงประกอบด้วยฮีม 4 อณู และสายโกลบิน 4 สาย

สายโกลบินมีอย่างน้อย 4 ชนิด มีชื่อเรียกว่า

1. แอลฟา (alpha : a)
2. บีตา (beta : b)
3. แกมมา (gamma : g)
4. และเดลตา (delta : d)

ผู้ใหญ่ปกติมีเฮโมโกลบิน 3 ชนิด โดยมีส่วนประกอบและปริมาณดังนี้

เฮโมโกลบิน เอ (Hb A) ประกอบด้วย สายแอลฟา 2 สาย กับ สายบีตา 2 สาย(a2b2) พบประมาณร้อยละ 96 เฮโมโกลบิน เอฟ (Hb F) ประกอบด้วย สายแอลฟา 2 สาย กับ สายแกมมา 2 สาย (a2g2) พบประมาณร้อยละ 1 เฮโมโกลบิน เอ 2 (Hb A2) ประกอบด้วย สายแอลฟา 2 สาย กับ สายเดลตา 2 สาย (a2d2) พบประมาณร้อยละ 3

 

การตรวจวัดความเข้มข้นของฮีโมโกลบินเป็นการตรวจเลือดที่ทำกันบ่อยที่สุดอย่างหนึ่ง โดยส่วนใหญ่จะเป็นการตรวจที่เป็นส่วนหนึ่งของการตรวจนับเม็ดเลือดอย่างสมบูรณ์ และยังเป็นการตรวจแยกต่างหากที่ทำได้อย่างรวดเร็ว ณ จุดบริการ เช่น ก่อนการบริจาคเลือด เป็นต้น หน่วยของผลการตรวจมักรายงานเป็น กรัมต่อลิตร หรือ กรัมต่อเดซิลิตร หรือ โมลต่อลิตร โดยฮีโมโกลบิน 1 กรัมต่อลิตร เท่ากับประมาณ 0.6206 มิลลิโมลต่อลิตร ทั้งนี้การรายงานหน่วยเป็นโมลไม่เป็นที่นิยม เนื่องจากมีความไม่แน่นอนที่เป็นผลจากสถานะทางโพลิเมอร์ของโมเลกุล