หมู่เกาะรูปโค้ง (อังกฤษ: island arc) เป็นหมู่เกาะประเภทหนึ่งเกิดขึ้นจากการแปรสัณฐานแผ่นธรณีภาคด้วยแผ่นเปลือกโลกใต้มหาสมุทรมุดตัวลงใต้แผ่นเปลือกโลกอีกแผ่นหนึ่งทำให้เกิดหินหนืด (magma) หมู่เกาะรูปโค้งที่เกิดขึ้นตามขอบของแผ่นเปลือกทวีป (เช่น ส่วนใหญ่ของแอนดีส อเมริกากลาง แนวเทือกเขาแคนา) อาจเรียกว่า volcanic arc
การสูญเสียของสารระเหยของแผ่นเปลือกโลกที่กำลังมุดตัวในเขตมุดตัวของเปลือกโลกทำให้สิ่งหลอมเหลวบางส่วนของเนื้อโลกด้านบนเกิดเป็นหินหนืดของแคลซ์-อัลคาไลน์ที่มีความหนาแน่นต่ำจึงเบาตัวดันแทรกซอนขึ้นมาผ่านแผ่นชั้นธรณีภาคที่อยู่ด้านบน ผลได้ทำให้เกิดเป็นแนวภูเขาไฟเรียงรายยาวขนานไปกับขอบเขตรอยต่อของแผ่นเปลือกโลก 2 แผ่นที่กำลังเคลื่อนที่ลู่เข้าหากันและโค้งออกด้านนอกเข้าหาแผ่นเปลือกโลกที่กำลังมุดตัว ลักษณะนี้เป็นผลเนื่องมาจากหลักเรขาคณิตของการย่นตัวของแผ่นเปลือกโลกเป็นรูปทรงกลมไปตามแนวบนผิวทรงกลมหนึ่งๆ
ด้านที่กำลังมุดตัวของหมู่เกาะรูปโค้งจะเป็นร่องลึกก้นสมุทรที่แคบและลึกซึ่งเป็นร่องรอยบนพื้นผิวโลกที่แสดงถึงขอบเขตรอยต่อระหว่างแผ่นเปลือกโลกที่กำลังมุดตัวกับแผ่นเปลือกโลกที่วางขี่ทับอยู่ด้านบน แนวร่องลึกนี้เกิดขึ้นจากการดึงโดยแรงโน้มถ่วงของแผ่นเปลือกโลกที่กำลังมุดตัวซึ่งมีความหนาแน่นมากกว่าลากดึงลงไป มีการเกิดแผ่นดินไหวตามแนวขอบเขตการมุดตัวนี้โดยมีจุดไฮโปเซนเตอร์ของการไหวสะเทือนอยู่ที่ระดับที่ลึกลงไปใต้แนวหมู่เกาะรูปโค้งนี้ เรียกแนวการเกิดไหวสะเทือนนี้ว่าแนววาดาติ-เบนนิออฟ (Wadati-Benioff)
แอ่งมหาสมุทรที่กำลังลดขนาดลงด้วยการมุดตัวนี้เรียกว่า ‘มหาสมุทรส่วนที่เหลือ’ (remnant ocean) ด้วยมันกำลังหดตัวลงอย่างช้าๆและบดขยี้จากการชนกันของแผ่นเปลือกโลก กระบวนการนี้เกิดขึ้นครั้งแล้วครั้งเล่าตลอดประวัติทางธรณีวิทยาของโลกใบนี้
หมู่เกาะรูปโค้ง | ประเทศ | ร่องลึกก้นสมุทร | แอ่ง หรือ ขอบทะเล | แผ่นเปลือกโลก | แผ่นเปลือกโลกที่กำลังมุดตัว |
---|---|---|---|---|---|
หมู่เกาะอะลูเชียน | สหรัฐอเมริกา | ร่องลึกก้นสมุทรอะลูเชียน | ทะเลเบริง | แผ่นเปลือกโลกอเมริกาเหนือ | แผ่นเปลือกโลกแปซิฟิก |
หมู่เกาะคูริล | รัสเซีย | ร่องลึกก้นสมุทรคูริล-คัมชัตคา | ทะเลโอคอตสค์ | แผ่นเปลือกโลกอเมริกาเหนือ | แผ่นเปลือกโลกแปซิฟิก |
หมู่เกาะญี่ปุ่น | ญี่ปุ่น | ร่องลึกก้นสมุทรญี่ปุ่น, ร่องรอยเลื่อนนังไก | ทะเลญี่ปุ่น | แผ่นเปลือกโลกอเมริกาเหนือ, แผ่นเปลือกโลกยูเรเซีย | แผ่นเปลือกโลกแปซิฟิก, แผ่นเปลือกโลกทะเลฟิลิปปินส์ |
หมู่เกาะรีวกีว | ญี่ปุ่น | ร่องลึกก้นสมุทรรีวกีว | ทะเลจีนตะวันออก (ร่องรอยเลื่อนโอกินาวะ) | แผ่นเปลือกโลกยูเรเซีย | แผ่นเปลือกโลกทะเลฟิลิปปินส์ |
หมู่เกาะฟิลิปปินส์ | ฟิลิปปินส์ | ร่องรอยเลื่อนฟิลิปปินส์ | ทะเลจีนใต้, ทะเลเซเลบีส | แผ่นเปลือกโลกยูเรเซีย | แผ่นเปลือกโลกทะเลฟิลิปปินส์ |
หมู่เกาะซุนดา | อินโดนีเซีย | ร่องลึกก้นสมุทรชวา | ทะเลชวา, ทะเลโฟลเร็ซ | แผ่นเปลือกโลกยูเรเซีย | แผ่นเปลือกโลกออสเตรเลีย |
หมู่เกาะอันดามันและนิโคบาร์ | อินเดีย | ร่องลึกก้นสมุทรชวาเหนือ | ทะเลอันดามัน | แผ่นเปลือกโลกยูเรเซีย | แผ่นเปลือกโลกอินโด-ออสเตรเลีย |
หมู่เกาะอิซุและหมู่เกาะโบนิน (หมู่เกาะโองาซาวาระ) | ญี่ปุ่น | ร่องลึกก้นสมุทรอิซุ-โองาซาวาระ | แผ่นเปลือกโลกทะเลฟิลิปปินส์ | แผ่นเปลือกโลกแปซิฟิก | |
หมู่เกาะมาเรียนา | สหรัฐอเมริกา | ร่องลึกก้นสมุทรมาเรียนา | แผ่นเปลือกโลกทะเลฟิลิปปิน | แผ่นเปลือกโลกแปซิฟิก | |
หมู่เกาะบิสมาร์ก | ปาปัวนิวกินี | ร่องลึกก้นสมุทรนิวบริเตน | แผ่นเปลือกโลกแปซิฟิก | แผ่นเปลือกโลกออสเตรเลีย | |
หมู่เกาะโซโลมอน | หมู่เกาะโซโลมอน | ร่องลึกก้นสมุทรแซนคริสโตบัล | แผ่นเปลือกโลกแปซิฟิก | แผ่นเปลือกโลกออสเตรเลีย | |
นิวเฮบริดีส | วานูอาตู | ร่องลึกก้นสมุทรนิวเฮบริดีส | แผ่นเปลือกโลกแปซิฟิก | แผ่นเปลือกโลกออสเตรเลีย | |
ตองงา | ตองงา | ร่องลึกก้นสมุทรตองก้า | แผ่นเปลือกโลกออสเตรเลีย | แผ่นเปลือกโลกแปซิฟิก | |
แอนทิลลีส | ร่องลึกก้นสมุทรปวยร์โตรีโก | ทะเลแคริบเบียน | แผ่นเปลือกโลกแคริบเบียน | แผ่นเปลือกโลกอเมริกาเหนือ แผ่นเปลือกโลกอเมริกาเหนือ | |
หมู่เกาะเซาท์แซนด์วิช | สหราชอาณาจักร | ร่องลึกก้นสมุทรเซาท์แซนด์วิช | ทะเลสโกเชีย | แผ่นเปลือกโลกสโกเชีย | แผ่นเปลือกโลกอเมริกาใต้ |
This article uses material from the Wikipedia ไทย article หมู่เกาะรูปโค้ง, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). เนื้อหาอนุญาตให้เผยแพร่ภายใต้ CC BY-SA 4.0 เว้นแต่ระบุไว้เป็นอื่น Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ไทย (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.