สมเด็จพระราชินีนาถทามาร์แห่งจอร์เจีย

1160 - 18 มกราคม ค.ศ. 1213) ทรงเป็นสมเด็จพระราชินีนาถผู้ครองราชย์ในฐานะพระมหากษัตริย์แห่งจอร์เจียตั้งแต่ค.ศ. 1184 ถึง ค.ศ. 1213 พระนางครองราชย์ในช่วงที่จุดรุ่งเรืองสูงสุดของยุคทองจอร์เจีย พระนางทรงเป็นสมาชิกราชวงศ์บากราตีออนี พระอิสริยยศของพระนางเป็นสตรีคนแรกที่ได้ปกครองจอร์เจียด้วยสิทธิของพระนางเองทำให้ทรงได้รับการเน้นในฐานะ "เมเป" (mepe; "กษัตริย์") ซึ่งปรากฏตามหลักฐานในยุคกลางที่กล่าวถึง "พระนางทามาร์"

สมเด็จพระราชินีนาถทามาร์มหาราชินี
ภาพเฟรสโกของสมเด็จพระราชินีนาถทามาร์ ณ โบสถ์ดอร์มิชัน ในวาร์ดเซีย
สมเด็จพระราชินีนาถแห่งจอร์เจีย
ครองราชย์	27 มีนาคม ค.ศ. 1184 – 18 มกราคม ค.ศ. 1213 (28 ปี 297 วัน)
ก่อนหน้า	กีออร์กีที่ 3
ถัดไป	กีออร์กีที่ 4
ประสูติ	ราวค.ศ. 1160
สวรรคต	18 มกราคม ค.ศ. 1213(1213-01-18) (53 ปี) ปราสาทอาการานี
คู่อภิเษก	เจ้าชายยูรี โบกอลยูปสกี (แต่ง 1185; หย่า 1187) เจ้าชายดาวิท ซอสลาน (แต่ง 1191; ตาย 1207)
พระราชบุตร	พระเจ้ากีออร์กีที่ 4 แห่งจอร์เจีย สมเด็จพระราชินีนาถรูซูดานแห่งจอร์เจีย
ราชวงศ์	บากราตีออนี
พระราชบิดา	พระเจ้ากีออร์กีที่ 3 แห่งจอร์เจีย
พระราชมารดา	เจ้าหญิงบูร์ดุกคานแห่งอลาเนีย
ศาสนา	ศาสนาคริสต์ออร์ทอดอกซ์จอร์เจีย
ลายพระอภิไธย

เจ้าหญิงทามาร์ได้รับการประกาศเป็นรัชทายาทและเป็นผู้สำเร็จราชการร่วมในรัชกาลของพระเจ้ากีออร์กีที่ 3 แห่งจอร์เจีย พระราชบิดา ในค.ศ. 1178 แต่พระนางต้องเผชิญกับแรงต่อต้านจากขุนนางที่คัดค้านการขึ้นครองอำนาจเต็มรูปแบบของพระนางหลังการสวรรคตของพระราชบิดา สมเด็จพระราชินีนาถทามาร์ประสบความสำเร็จในการลบล้างความขัดแย้งนี้และทรงเริ่มต้นนโยบายต่างประเทศที่ทรงพลังโดยได้รับความช่วยเหลือจากความเสื่อมโทรมของจักรวรรดิเซลจุค พระนางทรงต่อยอดความสำเร็จจากพระมหากษัตริย์พระองค์ก่อนหน้าคือ การพึ่งพาชนชั้นนำทางทหารที่ทรงอำนาจในการกระชับอำนาจจักรวรรดิให้ครอบงำเทือกเขาคอเคซัส จนกระทั่งล่มสลายในสองทศวรรษให้หลัง หลังการสวรรคตของสมเด็จพระราชินีนาถทามาร์ ซึ่งถูกโจมตีโดยจักรวรรดิมองโกล

สมเด็จพระราชินีนาถทามาร์อภิเษกสมรสสองครั้ง ครั้งแรกเกิดขึ้นในช่วงค.ศ. 1185 ถึง 1187 เสกสมรสกับเจ้าชายจากรัส คือ เจ้าชายยูรี โบกอลยูปสกี ซึ่งต่อมาได้เป็นกษัตริย์พระราชสวามี เวลาถัดมา พระนางทรงหย่าร้างและเนรเทศเจ้าชายออกจากอาณาจักร เนื่องจากพระองค์ทรงพยายามก่อการรัฐประหารพระนาง พระราชสวามีพระองค์ที่สองเป็นบุคคลที่ทรงเลือกเองในค.ศ. 1191 คือ เจ้าชายจากอลาเนีย ชื่อ ดาวิท ซอสลาน ทั้งสองพระองค์มีพระโอรสธิดา 2 พระองค์ ได้แก่ เจ้าชายกีออร์กีและเจ้าหญิงรูซูดาน ซึ่งทั้งสองได้ครองราชบัลลังก์จอร์เจียสืบต่อมา

รัชกาลของสมเด็จพระราชินีนาถทามาร์เป็นช่วงเวลาของความสำเร็จทางการเมือง การทหารและวัฒนธรรม ประกอบกับบทบาทของพระนางในฐานะประมุขสตรี ทำให้ทรงมีสถานะเป็นบุคคลในอุดมคติและถูกทำให้เป็นเรื่องยวนใจในศิลปะจอร์เจียและความทรงจำทางประวัติศาสตร์ พระนางยังคงเป็นสัญลักษณ์สำคัญในวัฒนธรรมประชานิยมจอร์เจีย

เชิงอรรถ