พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน

2366 — 28 กันยายน พ.ศ. 2456) พระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาลูกจันทน์เล็ก สตรีเชื้อสายเจ้าจากหลวงพระบาง

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 2 พระองค์เจ้าชั้นเอก
ประสูติ	15 ธันวาคม พ.ศ. 2366
สิ้นพระชนม์	28 กันยายน พ.ศ. 2456 (89 ปี)
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
พระมารดา	เจ้าจอมมารดาลูกจันทน์เล็ก ในรัชกาลที่ 2

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน ประสูติเมื่อวันจันทร์ เดือนอ้าย ขึ้น 13 ค่ำ ปีมะแม เบญจศก จ.ศ. 1185 ตรงกับวันที่ 15 ธันวาคม พ.ศ. 2366 เป็นพระราชธิดาลำดับที่ 72 ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาลูกจันทน์เล็ก ธิดาเจ้าสุกเมืองหลวงพระบาง

พระองค์เจ้าแม้นเขียนทรงดำรงตำแหน่งเป็นองค์กุลเชษฐ์แห่งพระบรมวงศานุวงศ์ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นเวลายาวนานเกือบ 15 ปี ตั้งแต่วันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2441 ต่อจากพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านิเวศน์ ตราบจนสิ้นพระชนม์

ในปัจฉิมวัยพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียนทรงพระประชวรหนัก สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวงเสด็จมาเฝ้าพระอาการ กระทั่งพระองค์เจ้าแม้นเขียนสิ้นพระชนม์เมื่อวันอาทิตย์ เดือน 10 แรม 14 ค่ำ ปีฉลู เบญจศก จ.ศ. 1275 ตรงกับวันที่ 28 กันยายน พ.ศ. 2456 สิริพระชันษา 89 ปี นับเป็นพระราชบุตรในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยที่มีพระชันษาสูงที่สุดและมีพระชนม์ชีพเป็นพระองค์สุดท้าย ทรงดำรงพระชนม์ชีพยาวนานถึง 5 รัชกาล มีพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพเมื่อวันที่ 24 พฤษภาคม พ.ศ. 2457 ณ พระเมรุ วัดราชาธิวาสราชวรวิหาร

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน เป็นที่เคารพนับถือของพระบรมวงศานุวงศ์โดยทั่วไป ด้วยพระจริยวัตรงดงามและทรงคุณูปการกับพระเจ้าลูกเธอในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวหลายพระองค์

ในคราวที่พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน มีพระชนมายุครบ 80 ปี พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดำเนินไปที่พระตำหนักของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน ในพระบรมมหาราชวัง พระราชทานพระราชหัตถเลขาพระราชทานพร แลต้นไม้ทอง ต้นไม้เงิน กับเงิน 1,600 บาท เป็นส่วนทรงแสดงวุฒาปัจจายนกรรม ในการที่พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน มีพระชนมายุเจริญมา

นอกจากนี้พระองค์ทรงศรัทธาในพระพุทธศาสนา ทรงสร้างวัดขึ้นบริเวณทุ่งบางกะปิชื่อวัดบ้านทุ่งกระแจะแม้นเขียน และประทานชื่อหมู่บ้านแม้นเขียนเพื่อเป็นอนุสรณ์ ด้วยมุ่งหมายให้พุทธศาสนิกชนเชื้อลาวในพื้นที่มีสถานที่ปฏิบัติศาสนกิจ ครั้นหลังการเลิกทาสผู้คนจำนวนไม่น้อยเริ่มโยกย้ายจากแหล่งเดิมจึงทำให้มีศาสนิกชนน้อย พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียนทรงทราบถึงความยากลำบากของวัดจึงประทานเบี้ยแก่พระสงฆ์และสามเณรรูปละ 1 ตำลึงต่อเดือน ปัจจุบันวัดที่ทรงสร้างไว้เปลี่ยนนามเป็นวัดบ้านทุ่งเสรี โดยสร้างขึ้นใหม่และตั้งชื่อตามหมู่บ้านจัดสรร ปัจจุบันตั้งอยู่ในเขตสวนหลวง

ธรรมเนียมพระยศของ พระองค์เจ้าแม้นเขียน
ธงประจำพระอิสริยยศ
การทูล	ใต้ฝ่าพระบาท
การแทนตน	ข้าพระพุทธเจ้า
การขานรับ	พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ

พระอิสริยยศ

• 15 ธันวาคม พ.ศ. 2366 — 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367 : พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน
• 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367 — 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2411 : พระเจ้าน้องนางเธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน
• 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2411 — 28 กันยายน พ.ศ. 2456 : พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแม้นเขียน

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2425 –   เครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่งมหาจักรีบรมราชวงศ์ (ม.จ.ก.) (ฝ่ายใน)
• พ.ศ. 2436 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายใน)
• พ.ศ. 2447 –   เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 4 ชั้นที่ 2 (ม.ป.ร.2)

สถานที่อันเนื่องจากพระนาม

• ตำหนักพระองค์เจ้าแม้นเขียน เขตพระราชฐานชั้นใน (พระบรมมหาราชวัง)
• ซอยแม้นเขียน เขตบางกะปิ กรุงเทพมหานคร
• วัดบ้านทุ่งกระแจะแม้นเขียน (ปัจจุบันคือวัดบ้านทุ่งเสรี) เขตสวนหลวง กรุงเทพมหานคร