This page is not available in other languages.
ਸ਼ਾਇਦ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਵਿਕੀ ’ਤੇ ਸਫ਼ਾ "ਪੰਜਾਬੀ+ਵਾਰ+ਕਾਵਿ+ਦਾ+ਇਤਿਹਾਸ+ਮੱਧਕਾਲ+ਦੀਆਂ+ਵਾਰਾਂ" ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ਪਰ ਹੇਠਾਂ ਖੋਜ ਨਤੀਜਿਆਂ ਵਿਚ ਜ਼ਰੂਰ ਵੇਖੋ ਕਿ ਕਿਤੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਸਫ਼ਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਤਾਂ ਨਹੀਂ।
ਵਾਰ ਦਾ ਕੇਵਲ ਜ਼ਿਕਰ ਹੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਡਾ. ਸਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂਰ ਨੇ ̔ਪੰਜਾਬੀ ਵਾਰ ਕਾਵਿ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ" ਵਿਚ ਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਮੱਧਕਾਲ ਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਕਾਲ। ਮੱਧਕਾਲ ਦੀਆਂ... |
ਇਸ ਵਾਰ ਦਾ ਕੇਵਲ ਜ਼ਿਕਰ ਹੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਡਾ. ਸਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂਰ ਨੇ ̔ਪੰਜਾਬੀ ਵਾਰ ਕਾਵਿ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ" ਵਿੱਚ ਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਮੱਧਕਾਲ ਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਕਾਲ। ਮੱਧਕਾਲ ਦੀਆਂ... |
ਸਾਹਿਤਕ ਪਰਿਸਥਿੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਰੂਪ ਅਤੇ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੈੇ। ਜਿਨਾ੍ਹ ਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਰਾਮ -ਕਾਵਿ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਨੂੰ ਉੱਤਰ ਮੱਧਕਾਲ ਅਤੇ ਪੂਰਵ ਮੱਧਕਾਲ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ... |
ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਨੇ 983 ਈ. ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 1849 ਈ. ਤੱਕ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਮੱਧਕਾਲ ਆਖਿਆ ਹੈ। ਮੱਧਕਾਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਸਮੁੱਚੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਇੱਕ ਗੌਰਵਮਈ ਭਾਗ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ... |
ਧਾਰਾ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀਆਂ ‘ਆਦਿ ਕਾਲ’ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਧਾਰਾਵਾਂ ਨੇ ਮੱਧਕਾਲ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਗਤੀ ਕੀਤੀ। ਇਹਨਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਗੁਰਮਤਿ ਕਾਵਿ, ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ, ਬੀਰ... |
ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ (ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ) ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਅਤੇ ਕਾਵਿ ਮੁਲਾਂਕਣ, ਰੂਹੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, 2008, ਪੰਨਾ-161 ਡਾ. ਰਾਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ, ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਨਵੀਨ ਇਤਿਹਾਸ, ਆਦਿ ਕਾਲ ਤੋਂ ਮੱਧਕਾਲ, ਲਾਹੌਰ ਬੁੁੱਕ... |
ਆਧੁਨਿਕ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ 1850 ਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਿਲਕੁਲ ਵਖਰੇ ਰੂਪ ਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਕੁਝ ਲੱਛਣ ਅਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜੋ ਨਾਲ ਨਾਲ ਚਲਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿਸਾ ਕਾਵਿ ਰੂਪ, ਵਾਰਾਂ, ਜੰਗਨਾਮੇ... |
ਅਤੇ ਵਿਖਮ ਦੋਵੇਂ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਦੇਖੀਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਨੌਂ ਵਾਰਾਂ ਤੇ ਨੌਂ ਧੁਨੀਆਂ ਪਉੜੀ ਦੀਆਂ ਰਾਗੀਆਂ ਦੇ ਗਾਉਣ ਲਈ ਠਹਿਰਾਈਆਂ ਹਨ।੨੭ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਕੋਸ਼ ਦੇ ਕਰਤਾ ਅਨੁਸਾਰ:... |
ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਵਾਰਾਂ। ਦੂਜਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਕਾਵਿ ]ਸੂਫ਼ੀ ਕਾਵਿ ਹੈ। ਸੂਫ਼ੀ ਕਾਵਿ ਨੇ ਰੂਪਕ ਪੱਖ ਤੋਂ ਲੋਕ ਕਾਵਿ ਦੀਆਂ ਰੂੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਈ ਕਾਫ਼ੀਆਂ ਤਾਂ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਭੁਲੇਖਾ... |
ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਅਤੇ ਕਾਵਿ ਮੁਲਾਂਕਣ, ਰੂਹੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, 2008, ਪੰਨਾ-161 ↑ ਡਾ. ਰਾਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ, ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਨਵੀਨ ਇਤਿਹਾਸ, ਆਦਿ ਕਾਲ ਤੋਂ ਮੱਧਕਾਲ, ਲਾਹੌਰ ਬੁੁੱਕ... |
ਅਨੁਭਵ ਦਾ ਨਿਚੋੜ ਭਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜੋ ਜਿਗਿਆਸੂਆਂ ਲਈ ਸਹੀ ਪਥ-ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਕ ਅਤੇ ਅਤਿ-ਅਧਿਕ ਪ੍ਰੇਰਣਾਦਾਇਕ ਹੈ। ਹਵਾਲੇ 1. ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਸਰੋਤ-ਮੂਲਕ ਇਤਿਹਾਸ ਭਾਗ ਦੂਜਾ (ਪੂਰਵ ਮੱਧਕਾਲ) ਡਾ... |
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ, ਕਲਾ ਤੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ (ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਗੁਰਮਤਿ ਕਾਵਿ) ਅਨੁਭਵ ਦਾ ਨਿਚੋੜ ਭਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜੋ ਜਿਗਿਆਸੂਆਂ ਲਈ ਸਹੀ ਪਥ-ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਕ ਅਤੇ ਅਤਿ-ਅਧਿਕ ਪ੍ਰੇਰਣਾਦਾਇਕ ਹੈ। ਹਵਾਲੇ 1. ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਸਰੋਤ-ਮੂਲਕ ਇਤਿਹਾਸ ਭਾਗ ਦੂਜਾ (ਪੂਰਵ ਮੱਧਕਾਲ) ਡਾ... |
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਬਾਣੀ ਕਲਾ ਤੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ (ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਗੁਰਮਤਿ ਕਾਵਿ) ਅਨੁਭਵ ਦਾ ਨਿਚੋੜ ਭਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜੋ ਜਿਗਿਆਸੂਆਂ ਲਈ ਸਹੀ ਪਥ-ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਕ ਅਤੇ ਅਤਿ-ਅਧਿਕ ਪ੍ਰੇਰਣਾਦਾਇਕ ਹੈ। ਹਵਾਲੇ 1. ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਸਰੋਤ-ਮੂਲਕ ਇਤਿਹਾਸ ਭਾਗ ਦੂਜਾ (ਪੂਰਵ ਮੱਧਕਾਲ) ਡਾ... |
ਪੱਖੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀਆਂ ਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਰਚਨਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਬੀਰ ਰਸੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ, ਢੁਕਵੇਂ ਅਲੰਕਾਰ, ਕਾਵਿ ਮਈ ਉੱਚਤਾ ਤੇ ਗੁਣਾਂ ਕਰਕੇ ਆਪ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ... |
ਭਗਤ ਸਾਧੂ ਜਨ (ਹਿੱਸਾ ਕਾਵਿ-ਸਾਧਨਾ) ਇਕਸੁਰਤਾ ਲਿਆਂਦੀ ਹੈ। 1. ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਸਰੋਤ - ਮੂਲਕ ਇਤਿਹਾਸ ਭਾਗ ਤੀਜਾ (ਪੂਰਵ ਮੱਧਕਾਲ-2) ਡਾ. ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਜੱਗੀ 2. ਬਾਬਾ ਸਾਧੂਜਨ ਦ ਸੰਪੂਰਨ ਕਾਵਿ ਰਚਨਾ, ਪੰਨੇ 13-14 - ਡਾ... |
ਪੀੜ੍ਹੀਓ-ਪੀੜ੍ਹੀ ਅੱਗੇ ਚੱਲਦੀ ਹੈ। ਲੋਕ ਕਾਵਿ ਵਿਚੋਂ ਵਿਸ਼ਸ਼ਿਟ ਵਿੱਚ ਰੂਪਾਂਤਰਿਤ ਹੋਇਆ ਪਹਿਲਾ ਕਾਵਿ ਰੂਪ ਵਾਰ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਵਾਰਾਂ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨਾ ਕੇਵਲ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ... |
ਬਾਵਾ ਬੁੱਧ ਸਿੰਘ (ਹਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਸਿਧਾਂਤ) :ਸਭ ਥਾਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹੋਈ ਏ। ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀਆ ਕਿਤਾਬਾਂ ਰਾਮਾਇਣ ਤੇ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਬੀਰ ਰਸ ਦੇ ਪੁੰੰਜ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਬੀਰ ਰਸ ਸਿਰਫ਼ ਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਏ । 2. ਨਾਟਕ: ਇਹ ਕਵਿਤਾ... |
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ (ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ) ‘ਕੀਰਤਨ’ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ। ਭਾਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਕਾਵਿ ਜਿਵੇਂ ‘ਜਪੁ’, ਸਲੋਕ-ਸਹਸਕ੍ਰਿਤੀ ਤੇ ਸਲੋਕ ਵਾਰਾਂ ਤੋਂ ਵਧੀਕ ਰਾਗ ਰਹਿਤ ਰਚੇ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚਲਾ ਦਰਸ਼ਨ ਆਲਾਪ ਵਾਂਗ... |