ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ

ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਦਾ ਅਸਲ ਮੁੱਢ ਅਸੀਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਕਾਲ ਤੋਂ ਸਿਖਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਦਾ ਆਰੰਭ ਸ੍ਰੀ ਗਣੇਸ਼, ਦਮੋਦਰ ਦੀ ਹੀਰ ਨਾਲ ਹੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ...

ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਦੇ ਛੰਦ ਪ੍ਰਬੰਧ ਛੰਦ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਮਰਜੀ। ਕੋਈ ਵੀ ਬੰਦਾ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਜਿਸ ਭਾਸ਼ਾ ਜਾਂ ਤਰੀਕੇ ਵਿੱਚ ਢਾਲਦਾ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਛੰਦ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਆਪਣੀ ਇੱਕ ਰਵਾਨਗੀ...

ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਮੱਧਕਾਲੀਨ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਦਾ ਧਾਰਣੀ ਹੈ। ਵਿਚਾਰਧੀਨ ਕਾਲਖੰਡ ਬਰਤਾਨਵੀਂ ਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਤੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੱਕ ਪਸਰਿਆ...

ਸਾਹਿਤ ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਗੁਰ-ਸੂਰਮਾ ਪੰਜਾਬੀ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਪੰਜਾਬੀ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਪੰਜਾਬੀ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ: ਇੱਕ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਅਧਿਐਨ ਸੂਫ਼ੀ ਸਾਹਿਤ ਅੱਡਣ ਸ਼ਾਹ ਦੀਆਂ ਸਾਖੀਆਂ...

ਰਾਹੀ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨਿਆ। 1.ਮੋਤੀਆਂ ਦਾ ਮੀਂਹ (ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) 2.ਬਿਰਹਨ 3.ਸੁਨੇਹਾ 4.ਕਿੱਸਾ ਪੂਰਨ ਭਗਤ 5.ਕਿੱਸਾ ਸੋਹਣੀ ਮਹੀਂਵਾਲ 6.ਕਿੱਸਾ ਹੀਰ ਰਾਂਝਾ 7.ਕਾਲੇ ਘੋੜੇ ਦੇ ਸਵਾਰ (ਨਾਵਲ)...

ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਦਾ ਅਸਲ ਮੁੱਢ ਅਸੀਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਕਾਲ ਤੋਂ ਸਿਖਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਦਾ ਆਰੰਭ ਸ੍ਰੀ ਗਣੇਸ਼, ਦਮੋਦਰ ਦੀ ਹੀਰ ਨਾਲ ਹੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ...

ਲੋਕਨਾਚ ਮਾਲਵੇ ਦੀ ਲੋਕ ਕਲਾ ਮਾਲਵੇ ਦਾ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਤੇ ਕਵੀਸ਼ਰੀ ਮਲਵਈ ਲੋਕ ਗੀਤ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਲੋਕ ਕਾਵਿ ਦਾ ਮਾਲਵਾ ਵਿਚ ਡਾ. ਨਾਹਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਲੋਕ-ਕਾਵਿ ਨੂੰ ਮਲਵਈ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸੰਦੰਰਭ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼...

ਬਾਣੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਵਾਰਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਪੈਦਾ ਹੋਈ। ਇਸ ਦਾ ਦੂਜਾ ਪਸਾਰ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਉੱਪਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਜਾਗਰ ਹੋਇਆ। ਢਾਡੀ ਕਾਵਿਧਾਰਾ ਦਾ ਅਸਤਿਤਵ ਦੂਹਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ...

ਡਾ.ਕੁਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਕਾਂਗ,ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਕਿੱਸਾ ਹੀਰ ਰਾਂਝਾ 1605ਈ. ਤੋ1850ਈ: ਤੱਕ, ਸਾਹਿਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਡਾਂ ਹਰਜੋਧ ਸਿੰਘ, ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ, ਸਰੂਪ, ਸਿਧਾਤ ਤੇ ਵਿਕਾਸ, ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ...

ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਉਸੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚਲੀਆਂ ਨਾਇਕ-ਨਾਇਕਾਵਾਂ ਦੇ ਪਿਆਰ ਤੇ ਵੀਰਤਾ ਦੇ ਕਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਿੱਸੇ ਤੇ ਕਿੱਸਾਕਾਰ ਹਨ- ਹੀਰ (ਵਾਰਿਸ), ਸੱਸੀ...

ਉੱਤੇ ਲਹਿੰਦੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਧੇਰੇ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਕਿੱਸਾ ਬਹੁਤਾ ਮਕਬੂਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ। ਪੰਜਾਬੀ ਕਿੱਸਾ-ਕਾਵਿ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਆਪਣੀ ਐਂਟਰੀ ਹੀ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ।...

ਪ੍ਰਸਿਧ ਵਿਗਿਆਨਕ ਖੋਜਾਂ (2010) ਕਿੱਸਾ ਸ਼ਾਹ ਬਹਿਰਾਮ (2010) ਕਿੱਸਾ ਹੀਰ ਰਾਂਝਾ (2012) ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਤ ਸੰਸਾਰ (2001) ਪੰਜਾਬੀ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਦਾ ਬਿਰਤਾਂਤ ਸ਼ਾਸਤਰ (2001) ਭੁੱਲੇ...

ਕਿਸੇ ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸ਼ੌਕੀਨ ਸੀ।ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਇੱਕ ਗੌਰਵਮਈ ਕਾਵਿ ਧਾਰਾ ਹੈ। ਕਿੱਸਾਕਾਰ ਦੌਲਤ ਰਾਮ ਨੇ ਨਾ ਕੇਵਲ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਸਗੋਂ ਸਮੁੱਚੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ...

ਸਾਰੀਆਂ ਅਨਮੋਲ ਲਿਖਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਿੱਸਾ ਇਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਦੀ ਕਵਿਤਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਦੀ ਬੜੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਤੇ ਗੌਰਵਮਈ ਕਾਵਿ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ। ਕਿੱਸਿਆ ਉੱਪਰ ਰਣਜੀਤ ਕਾਲ ਦਾ ਬਹੁਤ...

ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਵਿਚ ਨਿਰੰਤਰ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਰਿਹਾ। ਕਿੱਸਾ ਸਾਹਿਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਚ 'ਪੱਤਲ ਕਾਵਿ' 1985 'ਮਾਲਵੇ ਦਾ ਕਿੱਸਾ ਸਾਹਿਤ'1990 'ਕਿੱਸਾਕਾਰ ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਰਚਨਾਵਲੀ'1991...

ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ਵਿਚ ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਹੋਵੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਸੰਕੇਤ, ਕਿੱਸਾ-ਕਾਵਿ ਅਤੇ ਕਵੀਸ਼ਰੀ-ਕਾਵਿ ਵਿਚ ਕਿਤੇ-ਕਿਤੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਗੁਲਾਬ, ਕਿਉੜਾ, ਚੰਮੇਲੀ, ਚੰਦਨ ਅਤੇ ਮਹੂਆ ਆਦਿ...

ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ ਮੁਹਾਵਰਾ ਲੋਕ-ਗਾਇਕੀ ਅਤੇ ਕਿੱਸਾ-ਕਾਵਿ ਅਤੇ ਸੂਫੀ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਦੇ ਕਾਵਿ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਇੱਕ ਰੇਡੀਓ ’ਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਪ੍ਰੋਡਿਊਸਰ...

ਕਿੱਸਾ ਅਰਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਅਰਥ ਹਨ, ਕਹਾਣੀ, ਕਥਾ ਜਾਂ ਬਿਰਤਾਂਤ। ਪੰਜਾਬੀ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਦੇ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦਾ ਵਧੇਰੇ ਮਤ ਇਹੋ ਰਿਹਾਂ ਹੈ ਕਿ ਇਹ...

ਸਮਝਦਾ ਹੈ। ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਦੀਆਂ ਅਲੱਗ ਅਲੱਗ ਰੂੜੀਆਂ ਨੂੰ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਹੋਰ ਰੂਪਾਂ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਵੇਖਣ ਦੀ ਪਹਿਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਪੁਸਤਕ ਪੰਜਾਬੀ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ...

ਉਸਨੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਦੁੱਖਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਤੋਂ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਪਲਟ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਓਹਨਾਂ ਦਾ ਸਬੰਧ ਕਿੱਸਾ ਕਾਵਿ ਨਾਲ ਹੈ। ਜੰਗਨਾਮਾ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਅੰਗਰੇਜ਼-ਸਿੱਖ ਲੜਾਈ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇੰਝ ਲੱਗਦਾ...