ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ

ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ ਜਿਸ ਨੂੰ ਵਾਰ ਦੁਰਗਾ ਕੀ ਜਾਂ ਵਾਰ ਸ੍ਰੀ ਭਗਉਤੀ ਜੀ ਕੀ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੀ ਇੱਕ ਰਚਨਾ ਮਾਰਕੰਡੇ...

ਚੰਡੀ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: Caṇḍī ਜਾਂ ਚੰਡੀਕਾ) ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ ਹੈ। ਚੰਡੀਕਾ ਦੁਰਗਾ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਹੈ। ਚੰਡੀਕਾ ਸਾਰੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ, ਉਹ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦੀ ਕੁਲ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ...

ਨਾਟਕ, ਚੰਡੀ ਚਰਿਤ੍ਰ (ਉਕਤਿ ਬਿਲਾਸ), ਚੰਡੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਦੂਜਾ, ਵਾਰ ਸ੍ਰੀ ਭਗੳਤੀ ਜੀ ਕੀ (ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ), ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੰਧ, ਸਵੈਯ, ਸ਼ਬਦ, ਚੌਪਈ ਸਾਹਿਬ, ਆਦਿ ਵਰਣਨ ਯੋਗ ਹਨ। ਆਪ ਦੀ ਰਚਨਾ...

ਗੋਸ਼ਟ ਸਟੀਕ ਕਬਿਤ ਸਵਯੇ ਸਟੀਕ ਬਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਚੰਡੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਹਿਲਾ ਤੇ ਦੂਜਾ ਸਟੀਕ ਤੇ ਸ੍ਰੀ ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ ਸਟੀਕ ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ ਸਟੀਕ ਜਾਪੁ ਤੇ ਸਵੱਯੇ ਪਾ 10 ਸਟੀਕ ਦਸ ਗ੍ਰੰਥੀ ਸਟੀਕ...

(1973-1978) ਪੰਜਾਬੀ ਨਿਬੰਧਾਵਲੀ ਮਿੱਤਰ ਅਸਾਡੇ ਸੇਈ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਿਫ਼ਤੀ ਦਾ ਘਰ ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ (ਇਕ ਅਲੋਚਨਾਤਮਕ ਅਧਿਐਨ), ਪੈਪਸੂ ਬੁੱਕ ਡਿਪੋ, ਪਟਿਆਲਾ, 1977 ਹੀਰ ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਹੁਸੈਨ:...

ਦੇ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਗ਼ਾਵਤ ਨੂੰ ਕੁਚਲ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿਤਾ।ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਉਹ ਆਪ ਵੀ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ। (1666-1708) ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ‘ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ’ ਬੀਰ-ਕਾਵਿ ਦੀ ਇੱਕ ਅਦੁਤੀ ਰਚਨਾ...

ਵਿੱਚ ਜੰਗਨਾਮਾ ਅਥਵਾ ‘ਵਾਰ` ਇਕੋ ਹੀ ਅਰਥ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਦੋ ਸ਼ਬਦ ਹਨ।”(9) ਉਹ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ‘ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ` ਨੂੰ ਵੀ ਜੰਗਨਾਮਾ ਅਥਵਾ ਵਾਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਦਕਿ ਜੰਗਨਾਮੇ...

ਵਲੀਏ ਪੰਜਾਬ-ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੰਜ ਬਾਣੀ ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ ਆਸਾ ਦੀ ਵਾਰ ਗੁਜਰੀ ਦੀ ਵਾਰ ਆਪ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵਿੱਚ ਧਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰਗਤੀਵਾਦ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਤਾ ਹੈ। ਸੰਪਾਦਕ-ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਮਦੇਵ...

ਦੀ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋਏ। ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਰੂਪ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਤੇ ਵਿਕਾਸ' ਵਾਰਡ ਨੰ. 10 (ਆਤਮਕਥਾ ਅਧਾਰਿਤ ਨਾਵਲ) ਪੁਸ਼ਪਬਨ (ਆਤਮਕਥਾ ਅਧਾਰਿਤ ਨਾਵਲ) ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ...

ਸਿੰਘ ਦੀ ਚਿੱਠੀ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਰਚੀ। ਪਰ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੱਤਰ ਦੀ ਸੱਚਾਈ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ‘ਚੰਡੀ ਚਰਿਤਰ’ ਅਤੇ ‘ਭਗਉਤੀ ਦੀ ਵਾਰ’ ਭਾਗਾਂ...

ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਕੁੰਜੀ ਵੀ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਵਾਰਾਂ ਪਉੜੀ ਛੰਦ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਵਾਰ ਸ੍ਰੀ ਭਗਉਤੀ ਜੀ ਕੀ/ ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ - ਇਹ ਵਾਰ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਨਵੇਂ ਦੌਰ...

ਦੀ ਕਲਿਆਨ ਦੀ ਵਾਰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਬੀਰ ਰਸੀ ਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਵ ਨਾਨਕ ਕਾਲ ਦੀਆਂ ਵਾਰਾਂ ਤੋਂ ਛੁਣ ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ, ਨਜਾਬਤ ਦੀ ਵਾਰ, ਅਨੰਦਪੁਰ ਦੀ ਵਾਰ, ਲਵ-ਕੁਸ਼ ਦੀ ਵਾਰ...

ਕਠੋਰ ਵਰਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਧ੍ਵਨੀ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇ, ਉਥੇ ਉਦਾਰਤਾ ਸ਼ਬਦ ਗੁਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ- ਦੇਖਣ ਚੰਡ ਪ੍ਰਚੰਡ ਨੂੰ ਰਣ ਘੁਰੇ ਨਗਾਰੇ। (ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ) ਓਪਰੋਕਤ ਸਤਰ...

ਨੂੰ ਚਾਮੁੰਡੀ, ਚਾਮੁੰਡੇਸ਼ਵਰੀ, ਚਾਰਚਿਕਾ ਅਤੇ ਰਕਤ ਕਾਲੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਚੰਡੀ, ਹਿੰਦੂ ਦੇਵ ਮਾਤਾ, ਦਾ ਖੌਫ਼ਨਾਕ ਰੂਪ ਹੈ ਅਤੇ ਸੱਤ ਮਾਤ੍ਰਿਕਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਉਹ ਮੁੱਖ...

ਸਥਿਤ ਚੰਡੀ ਦੇਵੀ ਮੰਦਿਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਰੋਪ-ਵੇਅ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਹੇਠਲੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਸਿੱਧਾ ਮਨਸਾ ਦੇਵੀ ਮੰਦਿਰ ਤੱਕ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰੋਪ-ਵੇਅ ਦੀ ਕੁੱਲ ਲੰਬਾਈ...

ਸੀ।ਇਸ ਥਾਂ ਬਾਰੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੁਰਗਾ ਚੰਡੀ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰ ਕੇ ਰਾਖਸ਼ਸ਼ਾਂ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਰਦੀ ਰਹੀ ਹੈ।ਇਸ ਸਥਾਨ ਤੇ ਹਰ ਸਾਲ ਦੋ ਵਾਰ ਧਾਰਮਿਕ ਮੇਲੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ।ਹਰ ਸਾਲ ਛੇਵੇਂ ਚੇਤ...

ਵਿਚ ਕੁੱਝ ਸ਼ਬਦ ਅਤੇ ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ ਲਿਖੀ, ਫ਼ਾਰਸੀ ਵਿਚ ਜ਼ਫ਼ਰਨਾਮਾ ਅਤੇ ਫ਼ਤਿਹਨਾਮਾ ਲਿਖਿਆ। ਬਹੁਤੀ ਰਚਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬ੍ਰਜ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ‘ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ’ ਵਿਚ ਦੁਰਗਾ ਦੇਵੀ...

ਬੀਰ ਰਸੀ ਕਾਵਿ ਵਿਚ ਓਜ ਗੁਣ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੀ 'ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ' ਵਿਚ ਓਜ ਗੁਣ ਪ੍ਰਤੱਖ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਉਤੇਜਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬੀਰ ਰਸੀ ਸੰਗੀਤ...

ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਗੀਤ ਨੂੰ ਰਾਜ ਕਪੂਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮ ਬੌਬੀ ਵਿੱਚ ਨਾ ਮੰਗੂਨ ਸੋਨਾ ਚੰਡੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਪਣਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਗੀਤ ਵਿੱਚ ਜੋ ਕਹਾਣੀ ਦਰਸਾਈ ਗਈ ਹੈ ਉਹ ਦੋ ਮੰਦਰ ਡਾਂਸਰਾਂ...

ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ, 1974, 1984, 1994 ਅਤੇ 2004 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ, ਅਸਕੋਟ - ਆਰਾਕੋਟ ਤੋਂ ਪਦਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।  2007 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਮੈਗਸੇਸੇ ਇਨਾਮ ਜੇਤੂ, ਚੰਡੀ ਪ੍ਰਸਾਦ ਭੱਟ ਦੇ ਨਾਲ...