Lea Laitinen: Syemmilâš filosofia tuáhtár

Luomi; š. cuáŋuimáánu 22. peeivi 1946, Järvenpää, Suomâ) lii syemmilâš filosofia tuáhtár já Helsig ollâopâttuv suomâkielâ professor emerita.

Lea Laitinen šoodâi cuáŋuimáánu 22. peeivi 1946 Järvenpääst, Uusimaa eennâmkoddeest. Suu eeči lâi Savost šoddâm, mut jo škovlâkandân Maadâ-Suomâ Järvenpään eejis fáárust varrim Eino Luomi, já suu enni lâi suáđigillâš Helmi Melamies. Suoi uápásmuin suátiääigi Kyelijäävrist, naajáin já varrijn Järvenpään. Sunnui šoddii nelji párnáá, kiäin ohtâ finnij nommân Lea. Párnááh vazzii taalvijd Järvenpää ohtsâšškoovlâ já keesij sij ellii Suáđigilist kolliistâlmin ááhus já huolhijdis. Sist lijjii nelji ennuu tobbeen, kiäin ohtâ lâi puásuialmai.

Lea käälis lii Heikki Laitinen, kote tooimâi Sibelius-Akatemia aalmugmuusik professorin. Suoi naajáin ive 1973. Sunnust láá kyehti kaandâ: Tuomas Henrikki (š. 1974) já Martti Elias (š. 1984).

Lea máttááttâlâi motomijd keesijd anarâškielâ Njellimist 1960-70-lovo jorgálduvâst já máttáátteijen sun finnij Piäkkáá Elli-Maarit ađai Elsa Valle já Elsa Saijets, kiäh láin talle tiego viđâlovihásiih, váldáliih já fiijnâ kielâmätteeh. Lea paddij sunnuid kuohtuid já Elli-Marittáin meiddei maaŋgâid puáris anarâšâid.

Sun lii nomâttâm anarâškielâ sierânâsrähisvuottân.

Lea Laitinen čaalij pajeuáppen Järvenpää ohtsâšškoovlâst. Tastmaŋa sun luuvâi humanistlijd amnâsijd Helsig ollâopâttuvâst, kost sun valmâštui filosofia kandidaatin ive 1968, filosofia maisterin ive 1972 já filosofia lisensiaatin ive 1989. Sun nágáttâlâi tuáhtárin ive 1992. Suu náguskirje nommâ lii: Välttämättömyys ja persoona. Suomen murteiden nesessiivisten rakenteiden semantiikkaa ja kielioppia.

Ive 1979 Lea Laitinen finnij pargo Erkki Itkosii anarâškielâ sänikirje Inarilappisches Wörterbuch toimâtteijen. Sänikirjepargo piištij ohtsis 11 ihheed, mon äigin sun oopâi ennuu uđđâ aašijd kielâst. Ovdláhháá Erkki Itkosii jäämmim sun toimâttij vala Itkosii kielâčáitusčuágálduv Aanaarkielâ Cájttuzeh.

Lea tooimâi professorin Helsig ollâopâttuv suomâkielâ lájádâsâst já tađe ovdil sun lâi lamaš siämmáá ollâopâttuvâst assistentin já pajeassistentin. Uánihissii ääigi sun tooimâi KOTUS:st ađai Päikkienâmij kielâi tutkâmkuávdáást spesiaaltotken.

Lea Laitinen lii čáállám teikâ toimâttâm čuávuváid kiirjijd:

2009
Suomen kielen tulevaisuus: kielipoliittinen toimintaohjelma
Hakulinen, A., Kalliokoski, J., Kankaanpää, S., Kanner, A., Koskenniemi, K., Laitinen, L., Maamies, S. & Nuolijärvi, P.
Helsig: Päikkieennâmkielâi tutkâmkuávdáš. 241 sijđod (Päikkieennâmkielâi tutkâmkuávdáá olgosadalduvah; nr. 155)

1992
Inarinsaamelaisia kielennäytteitä: Aanaarkielâ Cájttuzeh
Itkonen, E. & Laitinen, L. (toim.)
Helsig: Syemmilâš-ugrilâš servi. 305 sijđod

1991
Inarilappisches Wörterbuch IV: Beispiele zur Flexionslehre. Norwegischlappisches Wortregister. Deutsches Wortregister.
Itkonen, E., Bartens, R. & Laitinen, L. (toim.)
Helsig: Syemmilâš-ugrilâš servi. 217 sijđod (Lexica Societatis Fenno-Ugricae )

1989
Inarilappisches Wörterbuch III. R-Y
Itkonen, E., Bartens, R. & Laitinen, L. (toim.)
Helsig: Syemmilâš-ugrilâš servi. 460 sijđod (Lexica Societatis Fenno-Ugricae)

1987
Inarilappisches Wörterbuch II. L-P
Itkonen, E., Bartens, R. & Laitinen, L. (toim.)
Helsig: Syemmilâš-ugrilâš servi. 430 sijđod (Lexica Societatis Fenno-Ugricae )

1986
Inarilappisches Wörterbuch I. A-K
Itkonen, E., Bartens, R. & Laitinen, L. (toim.)
Helsig: Syemmilâš-ugrilâš servi. 441 sijđod (Lexica Societatis Fenno-Ugricae)

1982
Kaustisen koriaa kieltä
Laitinen, L.
Kaustinen: Kaustisii kieldâ. 119 sijđod