Ann-Helén Laestadius

Ann-Helén Laestadius
Šoddâm	juovlâmáánu 3. peeivi 1971 (ahe 52) Kiärun, Ruotâ
Pargo
Áámmát	kirječällee, toimâtteijee
Kirjálâšvuođâ šlaajâ	roomaan, nooveel
Kielâ	ruotâkielâ
Peerâ
Vanhimeh	Jan-Erik Laestadius Ellen Laestadius
Pelikyeimi	Mikael Hägg
Párnááh	1

juovlâmáánu 3. peeivi 1971 Kiärun) lii tavesämmilâš kirječällee já toimâtteijee. Sun lii finnim maaŋgâid stuorrâ kirjálâšvuotâpalhâšuumijd sehe párnái- já nuorâikirjijnis já rävisolmooškirjijnis. Laestadius čáálá jieijâs eenikielân ađai ruotâkielân. Suu kirjeh láá jurgâlum maŋgáid kieláid já eromâšávt maŋgáid sämikieláid tegu maadâsämikielân, juulevsämikielân, orjâlâškielân já anarâškielân.

Monika Ulrika Ann-Helén Laestadius šoodâi juovlâmáánu 3. peeivi 1971 Kiärunist, kost sun meid rávásmij. Suu eeči lii tuárnusleehilâš Ivar Jan-Erik Laestadius, kiän madâreeji Carl Eric Laestadius (1775–1817) peliviljâ lâi Lars Levi Laestadius (1800–1861). Suu enni lii sämmilâš Ellen Sara Kristina Laestadius (j.s. Marainen), kii šoodâi pajesämmilii perrust Vyeli-Suppârist, Kiärun kieldâst. Laestadius enni juuđij noomaadškoovlâ tegu puoh pajesämmiliih párnááh Ruotâ peln. Tobbeen párnááh iä uážžum sárnuđ sämikielâ, já sij šoddii hepânâššâđ jieijâs sämmilâšvuođâ keežild. Maaŋgâs monâttii jieijâs kielâ teikâ iä mudoi halijdâm sámástiđ jieijâs párnáiguin. Nuuvt keevâi meiddei Laestadius perrui. Ann-Helén ij oppâm sämikielâ párnážin, tastko suu enni ij sárnum tom suin. Luvâttuv ääigi sun kuittâg luvâškuođij orjâlâškielâ eehidkuursâin.

19-ihásâžžân Laestadius uusâi Kalix aalmugopâttâhân luuhâđ toimâtteijen, mut sun ij peessâm siisâ. Sun ááigui uuccâđ uđđâsist, mut halijdij finniđ vistig pargohárjánem, já te sun uusâi toimâtteijen páihálâš Fagersta-Posten- já Norrländska Socialdemokraten -aavisáid. Muáddi ive maŋeláá sun uusâi aalmugopâttâhân uđđâsist já peesâi siisâ.

Ive 1999 Laestadius varrij Tukholman luuhâđ staatâoopâ já kriminologia Tukholma ollâopâttuvvâst. Ulmen lâi vistig luuhâđ täid já talle maccâđ Kiärunân, mut ko sun finnij kuhesáigásâš toimâtteijee sajasâšvuođâ uápui ääigi, te sun paasij-uv Ruotâ uáivikaavpugân.

Ovdil ko sun varrij máádás, Laestadius lâi jo porgâm toimâtteijen Norrländska Socialdemokraten -aavisist. Uápui ääigi Tukholmast sun porgâškuođij sajasâžžân Aftonbladetist, mondiet sun maacâi Tukholman aassâđ. Tast maŋa sun poorgâi Expressenist já uánihávt Svenska Dagbladetist ovdil ko sun tooimâtškuođij Bonnier uđđâ Stockholm City -aavisist. Laestadius lii porgâm meid Fagersta-Posten-aavisist já freelancer-toimâtteijen.

Laestadius kirjeh láá tassaažân almostum neelji sämikielân: juulevsämikielân, maadâsämikielân, orjâlâškielân já ive 2023 anarâškielân-uv. Suu vuossâmuu kirje, ive 2007 almostum SMS från Soppero, lii ruotâkielâst juulevsämikielân jurgâlâm Britt Inger Sikku noomáin Sms:a Sohpparis, maadâsämikielân Ajlin Jonassen Kråik noomáin Sms Sopperoste já orjâlâškielân Kristina Labba noomáin Sms:at Sohpparis. Orjâlâškielâg kirje ij lamaš kielâlávt oornigist, já uđđâ kielâtipšoo tivoi tom. Kirje almostui uđđâsist tivvum version čuávuváá ive.

Anarâškielân lii jurgâlum ohtâ kirje: Ij lah ko vyelgiđ (algâalg. nommâ Bara dra, 2018). Tot almostui ive 2023, já tom lii jurgâlâm Neeta Jääskö. Siämmáš kirje almostui ive 2018 kuulmâ eres sämikielân: juulevsämikielân tom lii jurgâlâm Barbro Lundholm noomáin Ber vuolgget, maadâsämikielân Ellen Bull Jonassen noomáin Ajve vuelkedh já orjâlâškielân John E. Utsi noomáin Dušše bijadit.

Digikirjen

Ive 2021 sehe SMS från Soppero já Bara dra almostuvvii juulevsämikielân, maadâsämikielân já orjâlâškielân meid digikirjen. Digiversioid puáhtá luuhâd Ruotâ kunâgâslâš kirjerááju Bläddra-app peht.

Jienâkirjen

Jienâkirjen kávnojeh aainâs-uv kyehti kirje, mut tuše orjâlâškielân já maadâsämikielân. Tavesämikielâg kiirjijn Raili Pirinen lii luuhâm páádán Sms:at Sohpparis já Magne Ove Varsi Dušše bijadit. Maadâsämikielâg Ajve vuelkedh lii luuhâm páádán Gunilla Wilks.

• 2008 – Rubus arcticus -stiipeend
• 2016 – August-palhâšume kirjestis Tio över ett
• 2017 – Norrland kirjálâšvuotâpalhâšume kirjestis Tio över ett
• 2021 – Ive kirje kirjestis Stöld
• 2021 – Adlibris-palhâšume ive romanist kirjestis Stöld
• 2022 – Tuu kirje – Mii valjim -palhâšume kirjestis Stöld
• 2023 – Lava-kirjálâšvuotâpalhâšume
• 2023 – Ive kirje, nubbe saje kirjestis Straff
• 2023 – Moa-palhâšume

Sämikielâi lasseen Laestadius kirjeh láá jurgâlum el. suomâkielân, eŋgâlâskielân, hollandkielân, meänkielân, Ruotâ romanikielân já kroatiakielân.

Nuorâikirjeh

• 2007 – SMS från Soppero (Soppero 1)
• 2010 – Hej vacker (Soppero 2)
• 2011 – Ingen annan är som du (Soppero 3)
• 2012 – Hitta hem (Soppero 4)
• 2016 – Tio över ett (Maja 1)
• 2018 – Inte längre min (Maja 2)
• 2018 – Bara dra

Kovekirjeh

• 2018 – Pimpelfiske
• 2020 – Vinterkväll

Rävisolmooškirjeh

• 2021 – Stöld
• 2023 – Straff

Digikirjeh

• 2014 – SMS från Soppero (Soppero 1)
• 2014 – Ingen annan är som du (Soppero 3)
• 2015 – Förskoleverksamhet - nationella minoriteter, språk och kultur
• 2021 – Stöld
• 2023 – Straff

Eres kirjeh

• 2008 – Äkta same i Stockholms tidningsvärld kirjeest För Sápmi i tiden (PDF)
• 2010 – Nationella minoriteter: rättigheter och möjligheter
• 2011 – Fem familjer: nationella minoriteter - språk och identitet
• 2013 – Inspirationsskrift: delaktighet och inflytande: nationella minoriteter
• 2014 – Bromsgatan: vi som bodde på gårdarna
• 2015 – Förskoleverksamhet - nationella minoriteter, språk och kultur
• 2016 – Rapport från samisk språkkonferens i Lycksele: en konferens med fokus på barns användning av samiska
• 2021 – Inifrån Sápmi: vittnesmål från stulet land (pittá antologiast)

Eres pargoh

• 2014 – Bromsgatan 8B: ett radioteatermanus

•   Wiki Commonsist láá koveh teikkâ eres tiätuvuárháh fáádást Ann-Helén Laestadius.