Атырдьах Ыйын 2: күнэ-дьыла

Сыл бүтүө 151 күн баар.

• Арассыыйа  Арассыыйа, Беларусь  Беларусь, Казахстаан  Казахстаан, Украина  Украина — Десантниктар күннэрэ
• Азербайджан  Азербайджан — Азербайджан национальнай киинэтин күнэ
• Гайана  Гайана — Көҥүл күнэ
• Коста Рика  Коста Рика — Аанньал Кыыс күнэ
• Хотугу Македония  Хотугу Македония — Өрөспүүбүлүкэ күнэ
• Сербия  Сербия — Абыйаассыйа күнэ
•   Эвенкия — Эбэҥки айылҕатын күнэ
•   Ненец АУ, Коми  Коми — Таба күнэ

• Б.э.и. 338 сыл — Македония аармыйата холбоһуктаах Греция куораттарын сэриитин Херонея кыргыһыытыгар кыайбыт. Кыргыһыы түмүгэр Македония уонна Греция күүстэрэ холбонон сотору кэминэн Персия импиэрийэтигэр саба түспүттэрэ.
• Б.э.и. 216 сыл — Аатырбыт Канна кыргыһыытыгар Ганнибал баһылыктаах Карфаген аармыйата бэйэтинээҕэр элбэх ахсааннаах Рим аармыйатын төгүрүктээн кыайбыт.
• Б.э.и. 47 сыл — Юлий Цезарь Понт ыраахтааҕыта Фарнак сэриитин Зеле таһыгар үлтүрүппүт. Ол кэннэ, үһүйээн кэпсииринэн: «Кэллим, көрдүм, кыайдым», — диэн эппит.
• 1377 — Пьяна өрүс үрдүнээҕи кыргыһыыга Күөх Ордуу хаанын Арапша сэриитэ (Араб-шах Музаффар, Мамаай киһитэ) нууччалар баһыйар холбоһуктаах сэриилэрин үлтүрүппүт. Холбоһуктаах сэрии баһылыга Алын Новгород кинээһин уола Иван Дмитриевич атынан куотан иһэн ууга тимирэн өлбүт. Нууччалар сэриилэрэ Переяславль, Ярославль, Юрьев, Алын Новгород уонна Муром княжестволартан хомуллубуттар этэ. Нууччалар кыргыһыыны кэтэһэ сытан арыгылаабыттарын түмүгэр хотторбуттара диэн летопись туоһулуур. Бу өрүс аата ол кэннэ Пьяна диэн буолбута диэн үһүйээннэр кэпсииллэр.
• 1802 — Франция көнүстүүссүйэтигэр уларытыы киллэрэр куоластааһын түмүгэр Наполеон олоҕун тухары консулунан анаммыт.
• 1914 — Николай II ыраахтааҕы Германияны кытта сэрии туһунан манифест таһаарбыт.
• 1918 — Дьокуускайга айаннаан иһэр поручик Гордеев быһылыктаах үрүҥ этэрээт Өлүөхүмэ куоратын ылбыт.
• 1930 — БКП(б) Саха сиринээҕи обкомун дьаһалынан саас тэриллибит орто анал тэхиничэскэй үөрэх политехникума реорганизацияламмыт. Кини оннугар техникумнар ситимнэрэ үоскээбит. Саҥа техникумнар биэдэмэстибэлэргэ сыһыарыллыбыттар.
• 1930 — Дьокуускайга суол-тутуу уонна тутуу техникумнара аһыллыбыттар. 1933 сыл атырдьах ыйын 17 күнүгэр Саха АССР Совнаркомун уурааҕынан ити икки технукуму холбоон тутуу техникумун үөскэппиттэр. 1939 сыллаахха автотранспортнай техникум буолбута, онтон 1947 сыллаахтан ыла — Дьокуускайдааҕы дьиэ-уот уонна тутуу техникума. 1960-1990 сылларга Алданнааҕы хайа техникумугар сыһыарылла сылдьыбыта.
• 1934 — Германия бэрэсидьиэнэ Гинденбург өлбүт, бу кэнниттэн бэрэсидьиэн уонна рейхсканцлер дуоһунастара холбоноллорун туһунан референдум ыытыллыбыт, ол түмүгүнэн Адольф Гитлер Германия фюрера буолбут.
• 1939 — Германияттан күрээбит физик учуонайдар Альберт Эйнштейн уонна Лео Силард АХШ бэрэсидьиэнигэр ядернай сэрии сэбин оҥорон саҕалыырга ыҥырар сурук суруйбуттар.
• 1940 — Молдавия Сэбиэскэй Сэссийэлиистии Өрөспүүбүлүкэтэ үөскээбит.
• 1945 — Иккис аан дойду сэриитэ: Потсдамнааҕы кэмпириэнсийэ түмүктэммит.
• 1990 — Ираак Кувейтка саба түспүт.
• 2019 — Арассыыйа уонна АХШ ыккардыларынааҕы орто уонна кыра ракеталары суох гынар туһунан сөбүлэҥ тохтотуллубут.
• 2020 — Чааһынай тэрилтэ оҥорбут хараабыла SpaceX Dragon 2 бастакы астронавтардаах көтүүтэ ситиһиилээхтик түмүктэммит.

• 1903 — Борис Долин (1976 өлб.), сэбиэскэй кинорежиссёр, «Хочу все знать» киинэ сурунаалы олохтообут киһи.
• 1927 — Мария Канаева — Саха АССР үтүөлээх артыыската.
• 1933 — Василий Долгунов — РФ уонна Саха АССР оскуолаларын үтүөлээх учуутала, педагогика билимнэрин хандьыдаата.

• 2003 — Владимир Голованов (1938 с. Саха АССР Батамай сэлиэнньэтигэр төр.), сэбиэскэй штангист, Олимпиада чөмпүйүөнэ (Токио, 1964).