Palerm (Palermo an italian) a l'é na sità dla Sicilia ëd 660.832 abitant , capleugh dla region e dl'omònima provinsa. StòriaStòria anticaËl leu andoa a resta Palerm a l'é stàit oget d'ansediament a parte dla preistòria, për via dle condission ambientaj, climàtiche e geogràfiche motobin favorèivoj. Con la colonisassion fenissa, antra ij sécoj VIII e VII aGC, a l'é formasse ël prim ansediament urban ëstàbil. Dal 485 aGC al 306 aGC, Palerm a l'é stàit amplicà an dle longhe lòte ëd primassìa antra grech e cartaginèis. Dël 277 aGC Pir as n'ampadroniss, bele che për pòch ëd temp.Apress l'assedi sensa arzultà dël 258 aGC, dël 254 aGC Palerm a l'é rendusse ai roman che, quatr agn apress, a l'han arpossà ël tentativ d'arconquista fàit da Asdrubal. Ël cristianésim a l'é anreisasse an pressa a Palerm, 'me ch'a l'é testimonià da la gròssa grija ëd catacombe, dont le pì arnomà a son cole dël Papiret. Ij bisantinDël 536 ël general bisantin Belisari a l'ha taparà via da la sità la varnison gòtica ch'a l'era anstalasse ambelelà. La prima catedral a l'é stàita fabricà antra 'l 590 e ël 604 për órdin dël vësco Vitor. L'ocupassion sarasin-aLa sità a l'é drocà sota ij sarasin ant l'831, apress n'ann d'arzistensa. La liberassionA l'ancamin dël sécol ch'a fa XI n'assion ansema dij norman e dij pisan a diminuiss l'ocupàssion islàmica. Dël 1072 Palerm a l'é stàit liberà da n'armada cristian-a; dël 1130 a l'é proclamà capital dël regn ëd Sicilia. A la mòrt ëd Federich II, dël 1250, a l'é ancaminà un perìod anté che Palerm a l'ha përdù viaman sò ròl dominant, antramentre che Nàpoli a agrandìa sò prestis. Për anvestidura dël vësco ëd Roma, la coron-a ëd Sicilia a l'é passà a Carl d'Angiò. Tutun, cola dj'angioin a l'era n'ocupassion militar bela e bon-a dla Sicilia e sòn a l'ha provocà l'arvira dij vespr, s-ciopà a Palerm ël lun-es ëd Pasca dël 1282. Sòn a l'ha mnà a scassé j'angioin da la sità e da tuta l'ìsola e ai 4 dë stèmber 1282 Pero d'Aragon-a a l'é stàit aclamà re 'd Sicilia.Durant ël sécol ch'a fa XIV, tutun, Palerm a l'é vnù an pràtica na sgnorìa dla potenta ca dij Chiaramont; ma dël 1392 j'aragonèis a l'han ëstrompà coste pretèise d'autonomìa: Andrea Chiaramont, l'ùnich dij quatr vicari ch'a l'era oponusse ai soldà ëd Martin d'Aragon-a, a l'é stàit pijà përzoné e decapità. Antra ij sécoj XVI e XVII la fisonomìa dla sità a cangia e as fàbrico dle neuve costrussion ëd difèisa; l'organisassion urban-a as trasforma ëd fasson ancreusa. Da la mira sossial, la popolassion a patiss për vàire disastr naturaj, tanme la pest e la carëstìa.Dël 1647, Giuseppe d'Alessi as bat për un tentativ d'arvira ch'a faliss. L'ArsorgimentAi 27 ëd maj 1860 Palerm a l'é stàit conquistà da Garibaldi. ConomìaPalerm a l'é un dij pòrt pì amportant dël Mediterani. A l'é un sènter d'atività andustriaj, ëd tersiari e d'artisanà e un pòlo torìstich. UrbanismA Palerm ël tràfich a l'é frenétich. Leu d'anteresseMusé
Edifissi amportantCeseNegòssi e mërcàIj negòssi pì 'd lusso as treuvo ant la zòna ëd piassa Vigliena, antant che coj pì a bon pat a resto antra contrà Maqueda e contrà 'd Roma.A-i son vàire mërcà tradissionaj. Col ëd piassa D. Peranni, anté ch'a son ësmonù d'antichità e oget diferent; col ëd la Ca Professa, për la lingerìa e le veste d'ocasion; coj dij Lattarini (piassa Borsa) andoa as vendo dle mërcansìe d'orìgin merican-a për j'escursion e ël campegg; ël Mërcà dël Cap (pòrta Carini) për le fior, la vërdura, la fruta e le veste; ël pitoresch mërcà d'alimentar dla Vucciria (piassa Concòrdia); col ëd piassa Ballarò, për la fruta e ël pess. SpòrtAministrassionSità gemelàPalerm a l'é gemelà con:
Anliure esterneArferiment |
This article uses material from the Wikipedia Piemontèis article Palerm, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ël contnù a resta disponìbil sota CC BY-SA 4.0 gavà ch'a sia marcà an n'àutra manera. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Piemontèis (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.