Zabić Drozda: Powieść obyczajowa amerykańskiej pisarki Harper Lee

Ten artykuł dotyczy powieści Harper Lee. Zobacz też: hasło o filmie pod tym samym tytułem.

To Kill a Mockingbird) – powieść obyczajowa amerykańskiej pisarki Harper Lee, wydana w 1960 roku, w kolejnym roku uhonorowana nagrodą Pulitzera. Przedstawia życie w małym miasteczku na południu USA w okresie Wielkiego Kryzysu, w tym problem rasizmu. W powieści znajdują się wątki autobiograficzne.

Zabić drozda

To Kill a Mockingbird

Autor	Harper Lee
Typ utworu	powieść obyczajowa
Data powstania	1960
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Stany Zjednoczone
Język	angielski
Data wydania	11 lipca 1960
Wydawca	J. B. Lippincott & Co.
Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego	1965
Wydawca	Książka i Wiedza
poprzednia brak następna Idź, postaw wartownika

Za powieść autorka została w 2007 roku uhonorowana Medalem Wolności za „wkład w literaturę”.

Powieść miała liczne wznowienia i ukazała się w milionowych przekładach w wielu językach. Została zekranizowana w 1962 roku, a rolę Atticusa Fincha zagrał Gregory Peck. Film odniósł wielki sukces, m.in. zdobył trzy Oscary.

Akcja powieści toczy się w fikcyjnym miasteczku Maycomb w stanie Alabama w latach 30. XX wieku. Głównymi bohaterami jest trójka dzieci: Jean Louise (Smyk, lub według innych tłumaczeń Skaut) i Jeremy (Jem), dzieci miejscowego adwokata Atticusa Fincha, a także ich przyjaciel, Charles Baker Harris, zwany Dillem.

Harper Lee porusza w powieści szereg tematów typowych dla akcji osadzonej w zamkniętej społeczności. Czytelnik obserwuje prowincjonalną społeczność i śledzi wydarzenia oczami córki adwokata mającej sześć, siedem a następnie osiem lat. Jean przygląda się postępowaniu ojca oraz reszty mieszkańców Maycomb. Poznaje strukturę i moralność wspólnoty, w której żyje. Pyta, analizuje, porównuje, wyciąga wnioski. Jest obserwatorką z jednej strony niedoskonałą, bo wiele spraw jest dla niej nowych i niejasnych, a niektóre zdarzenia zna tylko z relacji innych, ale z drugiej strony dysponuje dziecięcą świeżością spojrzenia, nie jest obciążona rządzącymi światem dorosłych stereotypami; może więc zobaczyć i zrozumieć więcej niż niejeden z nich.

W powieści występują dwa wątki. Jednym z nich jest fascynacja dzieci tajemniczym synem ich sąsiada, który nigdy nie wychodzi z domu. Plotki powtarzane przez mieszkańców i dziecięca wyobraźnia sprawiają, że Artur „Boo” Radley urasta w ich wyobrażeniach do roli potwora i psychopaty. W rzeczywistości Artur jest od lat więziony przez sadystycznego ojca, który w ten sposób karze go za młodzieńcze przewinienie. Dzieci bezustannie usiłują zobaczyć sąsiada i przeniknąć okrywającą go tajemnicę.

W drugim wątku ojciec Smyk i Jema, Atticus, podejmuje się obrony Toma Robinsona, Afroamerykanina, który został oskarżony o zgwałcenie białej dziewczyny. Choć od początku jasne jest, że Robinson jest niewinny i padł ofiarą uprzedzeń i nienawiści na tle rasowym, biała społeczność Maycomb woli wierzyć kłamstwom dziewczyny i jej ojca. Rasizm i małomiasteczkowa ignorancja są główną przyczyną, dla której wiara Atticusa i jego syna w wymiar sprawiedliwości zaczyna się chwiać, jednak nadzieja na ludzką dobroć nadchodzi z niespodziewanej strony.

Urodzona w 1926 roku na Południu Stanów Zjednoczonych w Monroeville w stanie Alabama Nellie Harper Lee była, tak jak bohaterka i narratorka powieści, córką szanowanego miejscowego prawnika. Pierwowzorem postaci Dilla był Truman Capote, z którym autorka przyjaźniła się w dzieciństwie. Dorastając, Harper Lee była często świadkiem konfliktów na tle rasowym, co znalazło odbicie w utworze.

• 100 najlepszych powieści kryminalnych wszech czasów